پیشتازی دانشگاه آزاد اسلامی در تعالی علوم انسانی

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر تحولی که برای خود ترسیم کرده موضوع تعالی علوم انسانی را مدنظر قرار داده است چراکه با گذشت ۴۰ سال از عمر انقلاب اسلامی هنوز انتظارات مقام رهبری در حوزه علوم انسانی محقق نشده است. مقام معظم رهبری در موارد متعددی به وضعیت نامطلوب علوم انسانی کشور اشاره کرده‌اند و می‌گویند: «بسیاری از مباحث علوم انسانی، مبتنی بر فلسفه‌هایی هستند که مبنایش مادی‌گری است، مبنایش حیوان انگاشتن انسان است، عدم مسئولیت انسان در قبال خداوند متعال است، نداشتن نگاه معنوی به انسان و جهان است. خوب، این علوم انسانی را ترجمه کنیم، آنچه را که غربی‌ها گفتند و نوشتند، عیناً ما همان را بیاوریم به جوان خودمان تعلیم بدهیم، در واقع شکاکیت و تردید و بی‌اعتقادی به مبانی الهی و اسلامی و ارزش‌های خودمان را در قالب‌های درسی به جوان‌ها منتقل کنیم؛ این چیز خیلی مطلوبی نیست.»

انقلاب اسلامی نیز با هدف رسیدن تمدن نوین اسلامی و زمینه‌سازی برای حکومت مهدوی شکل گرفته است؛ به همین دلیل علوم انسانی که نظام آموزش عالی کشور در دانشگاه‌ها و مراکز علمی به دانشجویان آموزش می‌دهد، باید نشئت گرفته از آموزه‌های توحیدی اسلام باشد که علاوه بر بعد جسمانی انسان در ابعاد فردی و اجتماعی، ساحت روحانی انسان را در برگیرد.

در این میان نقش دانشگاه‌ها برای احقاق این هدف، امری انکارناپذیر است؛ به همین دلیل دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان یکی از مولودهای انقلاب اسلامی طی ۲ سال گذشته، سعی کرده است در راستای تحول علوم انسانی کشور، گام بردارد و در جهت منویات مقام معظم رهبری حرکت کند.

بیشتر بخوانید:

بایسته‌ها و نبایسته‌های تحول در علوم انسانی کدامند؟

تحول در علوم انسانی مستلزم تغییر همه‌جانبه زیرنظام‌های آن است

تشکیل معاونت علوم انسانی

به گفته دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی؛ «گام دوم در دانشگاه آزاد اسلامی الزاماتی دارد که باید با توجه به آن، وارد این عرصه شویم. یکی از این موضوعات، دسترسی گسترده به آموزش عالی همراه با فناوری اطلاعات است که این موضوع توان فناوری را برای مردم ایجاد می‌کند و این موضوع، لزوم هوشیاری را می‌طلبد تا غربی‌ها از آن بهره‌برداری نکنند، بنابراین اگر ۱۰ سال پیش تشکیل معاونت علوم انسانی ضرورت داشت، اکنون وجود و نقش این معاونت بسیار حیاتی است و باید به آن توجه داشته باشیم.»

وی‌ می‌گوید: «با این برنامه‌ریزی قرار است طرح تحول علوم انسانی را در دانشگاه آزاد به‌صورت جدی پیگیری کنیم که در این زمینه در راستای اهداف برنامه‌های شورای تحول علوم انسانی حرکت می‌کنیم.»

تشکیل این معاونت با مدیریت «عبدالحسین خسروپناه» به‌عنوان یکی از مفاخر علوم انسانی می‌تواند باعث ایجاد امیدواری برای تحول در علوم انسانی را ایجاد کند. خسروپناه کتب، مقالات و آثار علمی متعددی در حوزه فلسفه اسلامی و علوم انسانی دارد که می‌تواند برای دانشگاه آزاد اسلامی در دستیابی به هدف تحول راهگشا باشد.

خسروپناه، راهبرد اصلی معاونت علوم انسانی و هنر را برای تحول در حوزه علوم انسانی، «حکمی سازی»، «بومی‌سازی» و «روزآمدی» می‌داند. وی در این باره می‌گوید: «تعالی علوم انسانی و هنر دارای سه مؤلفه روزآمدی، بومی‌سازی و حکمی سازی است و شناخت آخرین دستاوردهای دنیا بسیار مهم و حائز اهمیت است. ما برای پیشرفت و به روزآمدی باید در حوزه‌های مختلف همچون اقتصاد، جامعه‌شناسی و ... اطلاعات جامع و کاملی از آخرین نظریات داشته باشیم».

به گفته خسروپناه، اولین مرحله سند تعالی علوم انسانی روزآمدی است؛ بدین معنی که از آخرین دستاوردهای علمی و پژوهشی در دنیا را بدانیم و منابع ما به روز باشد. روزآمدی می‌تواند در شناخت مبانی فکری دانشمندان دنیا و تفکرات آن اثر قابل توجهی داشته باشد.

دومین مرحله بومی‌سازی است؛ یعنی بر اساس با توجه به نیاز هر منطقه نیازسنجی کنیم و با علم خود مشکلات آن منطقه را حل کنیم. آمایش سرزمینی موجب می‌شود نیاز و مشکلات هر منطقه به‌صورت جداگانه مشخص و براساس آن، کتب درسی برای حل مشکلات و نیاز آن منطقه تدوین شود. سومین مرحله حکمی سازی است که باید با مبانی حکمت وارد شویم و نظریه‌های فرهنگی را با حکمت انجام دهیم.

چرا تأسیس دانشکده‌های موضوعی ایجاد می‌شوند؟

دانشگاه آزاد اسلامی به دلیل ماموریت‌گرایی براساس ویژگی‌های آمایشی مناطق جغرافیای مختلف و راهبردهای موردنظر کشور که در اسناد بالادستی به آن‌ها اشاره می‌شود تاسیس دانشکده‌های موضوعی را در دستور کار قرار داده است. با تأسیس این دانشکده‌ها چینش و ساماندهی گروه‌های آموزشی در دانشکده‌ها به سمت موضوعات بین‌رشته‌ای خواهد رفت و دغدغه پاسخگویی به نیازهای جامعه پررنگ‌تر خواهد شد. به‌مرور زمان و با جدیت بیشتری محتوای آموزشی، متناسب با مأموریت‌ها و اهداف دانشکده‌ها و گروه‌های آموزشی تدوین خواهد شد. از طرفی با تأسیس دانشکده‌های موضوعی تربیت دانشجویان متعهد، متخصص و مجهز به علم بین‌رشته‌ای در چارچوب حل مسائل کشور رقم خواهد خورد. با راه‌اندازی این دانشکده‌ها آموزش‌های عملی همراه با دروس نظری به دانشجویان ارائه خواهد شد و موضوع پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها و تحقیقات علمی در راستای مسائل مورد توجه دانشکده‌ها که متناسب با نیازهای جامعه باشند، جهت‌دهی می‌شوند.در این مسیر می‌توان دانشکده‌های موضوعی در حوزه‌های بین‌رشته‌ای نظیر دانشکده حکمرانی اسلامی، دانشکده فضای مجازی، دانشکده کارآفرینی، دانشکده خانواده، دانشکده فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی، دانشکده اقتصاد مقاومتی، دانشکده سلامت اجتماعی و دانشکده پیشرفت ایرانی-اسلامی اشاره کرد.

نگاه ویژه به کرسی‌های نظری پردازی و ترویجی

در مسیر تعالی علوم انسانی برگزاری کرسی‌های نظریه‌پردازی و ترویجی نیز در دستور کار دانشگاه آزاد اسلامی قرار دارد. در این زمینه آیین‌نامه تشکیل کرسی‌های نظریه‌پردازی تخصصی و ترویجی دانشگاه آزاد اسلامی را به واحدها، مراکز آموزشی و سازمان سما ابلاغ شده است. براساس این آیین‌نامه؛ تولید دانش بومی، ایجاد فضای خودباوری و نشاط علمی، کمک به فرآیند مدیریت دانش و تحول در علوم انسانی اسلامی، شناسایی محققان مبتکر و صاحب اندیشه و زمینه‌سازی برای بهره‌مندی از آراء آنان، ایجاد شبکه‌ای از محققان و بهره‌گیری از تبادل آراء و افکار و هم‌افزایی علمی و تقویت روحیه نقد و مناظره و کمک به فرآیند استقلال فکری و هویتی دانشگاه ازجمله اهداف برگزاری کرسی‌های تخصصی در دانشگاه آزاد اسلامی به شمار می‌رود.

بر اساس اعلام مرکز مطالعات، برنامه‌ریزی و تعالی علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی؛ برگزاری این کرسی‌ها در دانشگاه باعث تولید گفتمان علمی و نیز منجر به تبادل مباحث نظری و علمی می‌شود که در دانشگاه آزاد در سال‌های اخیر وجود داشته اما از رونق خوبی برخوردار نبوده است. برای فعال شدن کرسی‌ها در دانشگاه، مشوق‌های خوبی ازجمله امتیاز برای ارتقا علمی و پژوهشی اساتید در آیین‌نامه و دستورالعمل‌های کرسی‌های نظریه‌پردازی در نظر گرفته شده است.

ماموریت‌های علوم انسانی در سند تحول دانشگاه

به تازگی سند تحول و تعالی در دانشگاه آزاد اسلامی رونمایی شده است در این سند ماموریت‌هایی برای معاونت علوم انسانی و هنر در نظر گرفته شده است. این ماموریت‌ها شامل حمایت از تولید محتوای علمی و ادبیات نظری در حکمی‌سازی و بومی‌سازی علوم انسانی بر اساس ضریب تأثیر آن‌ها، تعریف فرصت‌ها مطالعاتی مشترک میان حوزه و دانشگاه، همکاری و تعامل با حوزه‌های علمیه در تدوین بازنگری و اصلاح متون و تولید محتوای علمی در علوم انسانی، تهیه بانک اطلاعاتی استادان و ظرفیت‌های آموزشی پژوهشی مشترک میان حوزه و دانشگاه، به اشتراک‌گذاری ظرفیت استادان حوزه و دانشگاه با یکدیگر در قالب بکارگیری طرح استاد معین، تاسیس رشته‌ها و مراکز آموزشی تخصصی در علوم انسانی و هنر اسلامی و برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی برای توانمندسازی اعضای هیئت علمی علوم انسانی در ارتباط با حکمی‌سازی و بومی‌سازی است.

برگزاری همایش علوم انسانی به‌عنوان فصل اول حکمی سازی

در مسیر حکمی سازی علوم انسانی همایش علوم انسانی و حکمت اسلامی در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد. به گفته عبدالحسین خسروپناه معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی؛ «این همایش فصل اول حکمی سازی علوم انسانی بود. انشالله فصل دوم را برای سال آینده خواهیم داشت. پیشنهادم این است که در آینده ۸ یا ۱۰ همایش ملی برگزار کنیم تا کار دقیق‌تر و جزئی‌تر باشد.»

به عقیده حجت‌الاسلام خسروپناه؛ «همایش حکمت اسلامی به دنبال تولید علم است.» به گفته دکتر محمد مهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی؛ «همایش ملی علوم انسانی و حکمت اسلامی یک جریان فکری به صورت گفتمان‌سازی در بدنه کشور و خصوصاً بدنه دانشگاه آزاد اسلامی ایجاد کرد.»

در این همایش بیش از یک هزار و ۲۰۰ چکیده و بیش از ۸۰۰ مقاله دریافت شده است از این تعداد حدود ۵۷۳ مقاله پذیرش و تأیید شده و ۱۰۰ مقاله برگزیده در ۱۳ پنل تخصصی ارائه شده و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

با این حال به نظر می‌رسد که تعالی و تحول در علوم انسانی در دانشگاه آزاد اسلامی جدی است چراکه برنامه‌های عملیاتی کوتاه‌مدت و بلندمدت در این زمینه در نظر گرفته شده است که می‌تواند افق پیشروی این دانشگاه را در این زمینه روشن کند. لازم است که در این زمینه اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی با مشارکت در این برنامه‌ها مسیر را هموارتر از گذشته کنند.

انتهای پیام/۴۰۴۰/