روزهای تلخی که در «گزارش آشوب» روایت شد / التهاب به معنای واقعی کلمه +فیلم

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سینمای مستند در قیاس با نوع داستانی سینما بسیار مهجور و مغفول مانده است. از آن همه هیاهو و جنجال و حاشیه‌هایی که حول سینمای داستانی وجود دارد، در سینمای مستند خبری نیست و به نوعی مستندسازان در غربت و با سختیِ کار فراوان مشغول فعالیت هستند تا شاید خروجی کارشان بتواند به آگاه‌سازی طیفی از جامعه منجر شود.گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا  در قالب پرونده‌ای با عنوان «تماشای مستند» فیلم‌های مستند جذاب و دیدنی  را معفری و تحلیل می‌کند.

بیشتر بخوانید:

«کمیته» موفق در سوژه‌یابی، ناکام در رفع ابهام از یک ابهام

 مستند «1919»؛ روایتی از یک قرارداد ننگین که اجرایی نشد

«شورش علیه سازندگی»؛ روایتی یکدست از زمان از دست‌رفته

عاشقانه‌ای برای زادگاه جنگ‌زده در ارتفاع 18هزارپایی

رمزگشایی از انتقام سخت در مستند «اخراج»

نقد بی‌توجهی ساختاری به فرودستان در «بیجه»

«انیمیشن ایرانی» تاریخ پویای ۷۰ سال پویانمایی در ایران

«عابدان کُهنز»؛ یک سند تصویری تربیتی و الگویی برای کار تشکیلاتی با عطر شهادت

اراده «چشم‌ها و دست‌ها» برای ادامه امیدوارانه زندگی

سال‌های اولیه پس از انقلاب اسلامی ایران، از مهم‌ترین سال‌های تاریخ سیاسی ماست. روزهای پرالتهابی که کشورمان از یک طرف با دشمنان خارجی در حال جنگ بود و از طرف دیگر با دشمنانی که در داخل نفوذ کرده بودند. در بین این ایام تلخ هم می‌توان سال پر حرف و حدیث ۶۰ را به عنوان عجیب‌ترین سال انتخاب کرد. با نگاه به تمام رویدادهایی که در روزهای پایانی سال ۵۹ و دوازده ماه سال ۶۰ در سرزمین ایران رخ داده است، خیلی راحت می‌توان این سال را در صدر جدول پر استرس‌ترین سال‌های تاریخ قرار داد.

این برهه از تاریخ به لحاظ کمیت اتفاقات مهم به شدت مورد توجه است و همین مسئله باعث شده که در طول این سال‌ها بسیاری از هنرمندان با نگاهی ویژه به این روزها، سوژه اصلی آثارشان را از دل اتفاقات به وقوع پیوسته در سال ۶۰ انتخاب کنند. «عزل اولین رئیس جمهور ایران»، «ورود منافقین به فاز مسلحانه»، «سوءقصد به جان مقام معظم رهبری و دیگر چهره‌های تاثیرگذار انقلاب»، «انفجار در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی»، «انفجار در ساختمان مرکزی نخست‌وزیری»، «برگزاری دو انتخابات ریاست جمهوری»، «ترور ائمه جمعه شهرهای مختلف» و... تنها چند نمونه از بزرگترین رویدادهای به وقوع پیوسته در سال ۶۰ است. رویدادهایی که هرکدام از آنها برای به چالش کشیدن و منحرف کردن مسیر یک حرکت انقلابی کافی است، اما رخ دادن تمام آنها نیز نتوانست مقاصد شوم «منافقین» را به کرسی بنشاند.

این مسئله مهم را به تمام اتفاقاتی که در سال ۶۰ رخ داد اضافه کنید، کشور ما در آن سال درگیر جنگی تحمیلی در مرزها بود و این خبرهای تلخ که در سراسر کشور سروصدا به راه می‌انداخت روی روحیه و عملکرد رزمندگان ایران تاثیرات منفی بسزایی داشت. در آن دوران بسیاری از جوانان بین جنگیدن با دشمن متخاصم خارجی و دشمن ناجوانمرد و کودک‌کش داخلی، مستاصل بودند. هر دو جبهه جنگ خیر و شر بود و در این میان نام ایران و انقلاب اسلامی، در معرض خطر قرار داشت.

هر یک از اتفاقاتی که در طول سال ۶۰ هجری شمسی رخ داده، به تنهایی قابلیت این را دارند که سوژه و موضوع یک اثر نمایشی باشند. اکثر این اتفاقات به قدری مهم و تاثیرگذار بودند که تا سال‌ها اثرات آنها در بطن جامعه ایرانی مشهود بود و همین مسئله باعث شد در چند سال اخیر، فیلم‌سازان زیادی (مخصوصا مستندسازان) به این سال نگاه ویژه‌ای داشته باشند. یکی از آخرین مستندهای تولید شده دررابطه با سال پر التهاب ۶۰ مستند «گزارش آشوب» است، اثری به کارگردانی و نویسندگی «محمدرضا گیوه‌چیان» و تهیه‌کنندگی رضا کریمی. این اثر محصول خانه مستند سازمان رسانه‌ای اوج است که در جشنواره «سینما حقیقت» سال گذشته به نمایش درآمد و پس از پخش آن از رسانه ملی در چند هفته پیش، بخش‌های جنجالی و پرحاشیه‌اش سوژه اصلی فضای مجازی شد.

قصه آشوب از کجا شروع شد

«عصر شنبه سی ام خرداد سال شصت، اوضاع تهران عادی نیست. صدای گلوله و درگیری از همه جا به گوش می‌رسد. هواداران رئیس جمهور به خیابان‌ها امدند و طرفداران مجاهدین هم به آنها پیوستند. شهر به هم ریخته...»

این نخستین جملاتی است که در ابتدا مستند «گزارش آشوب» می‌شنویم، جملاتی که روی تصاویر آرشیوی قرار گرفته است. فیلم‌هایی از درگیری‌های مسلحانه در سال ۶۰ و خسارت‌های جانی و مالی متعددی که منافقین در آن ایام به بار آوردند. پس از این ورود غافلگیر کننده، ماجرای اصلی مستند آغاز و برای درک بهتر موضوع، همه چیز از ابتدا به تصویر کشیده می‌شود، از زمانی که ابوالحسن بنی‌صدر به عنوان نخستین رئیس جمهور انقلاب اسلامی ایران انتخاب شد و حکم تنفیذش را از دستان امام خمینی (ره) گرفت.

در ادامه هرچه جلوتر می‌رویم، بیش از پیش در التهابات آن روزها غرق می‌شویم. فیلم‌های واقعی از میتینگ‌های سیاسی و درگیری‌های مسلحانه خیابانی، تصاویر ویژه از انفجار ساختمان‌های ریاست جمهوری و نخست‌وزیری، پخش مصاحبه‌های مردمی و گفت‌وگوهایی که با مسئولان انجام شده و نشان دادن تصاویر ویژه از روزهای خاص مجلس شورای اسلامی در زمان بررسی عدم کفایت بنی صدر از بخش‌های جذاب این مستند است. صحبت‌های حسن روحانی در مجلس به عنوان مخالف طرح بررسی کفایت سیاسی بنی‌صدر هم یکی دیگر از تصاویر جالب آرشیوی این مستند است، مخالفتی که البته به معنی همسو بودن رئیس جمهور سابق‌مان با بنی‌صدر نبود اما، حواشی زیادی را در صحن مجلس برای او به وجود آورد.

کپی از «ماجرای نیمروز»؟

علاقه‌مندان به سینما و فیلم‌های سیاسی که فیلم سینمایی «ماجرای نیمروز» را دیده‌اند، با تماشای مستند «گزارش آشوب» حتما متوجه شباهت‌ها بین دو اثر خواهند شد. شباهت‌هایی که دلیل اصلی آن این است که هم فیلم مهدویان و هم مستند گیوه‌چیان یک بازه زمانی را روایت می‌کنند. رویدادهای رخ داده در سال شصت و سال‌های قبل و بعد از آن به قدری مهم و قابل تامل است که به احتمال فراوان باز هم آثاری در این خصوص ساخته خواهد شد. ترورهایی که در سال‌های ابتدایی دهه شصت توسط گروه منافقین صورت گرفته، (و بخشی از آنها در مستند «گزارش آشوب» به نمایش درآمده است) به قدری بوده که بتوان از هرکدام‌شان درامی تاریخی – سیاسی بیرون و کشید و در قالب‌های مختلف مستند، سریال یا سینمایی به تصویر کشید.

سوژه داغ فضای مجازی

پخش مستند «گزارش آشوب» در شبکه سوم سیما، بار دیگر حواشی و حوادث سال ۶۰ را سر زبان‌ها انداخت، آن هم برای کسانی که یا آنقدر کم سن و سال بودند که آن روزها را به یاد نمی‌آوردند، یا اصلا به دنیا نیامده بودند و فقط راجع به آن ایام مطالبی را خوانده و شنیده بودند. جنجالی‌ترین بخش‌های این مستند که بیش از دیگر قسمت‌های آن مورد توجه قرار گرفت، یکی قسمت مربوط به تشییع تابوت خالی محمدرضا کشمیری در مراسم تشییع پیکیر شهیدان رجایی و باهنر بود، و دیگری فیلمی از مادری که فرزند گمراه خود را به انقلابیون لو داد تا مطابق قانون، اعدامش کنند.

فیلم‌ها و عکس‌های فوق‌العاده آرشیوی برگ برنده مستند «گزارش آشوب» است. فیلم‌هایی که طبق گفته خودش در مصاحبه با خبرگزاری آنا، سخت‌ترین و چالش‌برانگیزترین مرحله ساخت این اثر بوده است. در این مستند ۴۵ دقیقه‌ای تصاویر نابی از روزهای عجیب و غریب سال ۶۰ می‌بینیم، تصاویری که خیلی از آنها برای اکثر مخاطبان آثار نمایشی تازگی دارد و تصویری دقیق از سال‌های ترسناک ابتدای انقلاب به نمایش می‌گذارد. سال‌هایی که متولدین سه دهه اخیر، اصلا ملموس و قابل تصور نیست و با دیدن آنها می‌توان به خوبی به نسل‌های سوم و چهارم انقلاب نشان داد که در آن روزهای تلخ و تیره، چه بر سر این کشور گذشته و انقلاب اسلامی از چه رویدادهایی سربلند خارج شده است.

انتهای پیام/۴۱۷۳/