علم اطلاعات و دانش‌شناسی با چه چالش‌هایی مواجه است؟/ میان‌رشته‌ایِ «پرجاذبه»

گروه استان‌های خبرگزاری آنا، علیرضا اسفندیاری‌مقدم عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان به‌تازگی با حکم محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی از مرتبه دانشیاری به استادی ارتقا پیدا کرده است.

اسفندیاری‌مقدم در کارنامه کاری خود از رئیس‌جمهور، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی لوح سپاس دریافت کرده و عضو بنیاد ملی نخبگان کشور است.

وی به عنوان پژوهشگر برتر تاکنون رتبه نخست حوزه علوم انسانی در نخستین و ششمین جشنواره فرهیختگان سراسر کشور را به خود اختصاص دهد.

عضویت در شبکه علمی پایگاه  Emerald(انگلستان) و مولدترین نویسنده علم اطلاعات و دانش­شناسی ایران در ISI بر اساس تحلیل پایگاه Web of Science و  کسب عنوان پُرخواننده‌­ترین مقالات بین‌المللی طبق گزارش پایگاه معتبر Sage در رزومه کاری عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان دیده می‌شود.

اسفندیاری‌مقدم در مقاطع مختلف به عنوان‌های متعدد پژوهشگر برتر دست یافته و مترجم و مؤلف چند کتاب منتشرشده است.

ارتقای علمی دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان به مرتبه استادی باعث شد که خبرنگار خبرگزاری آنا درباره این گروه آموزشی (معرفی، محاسن، آینده دانش‌آموختگان، بازار شغلی و ... ) با اسفندیاری‌مقدم گفت‌وگو کند که مشروح آن در ادامه می‌آید.

آنا: گروه و رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی چه جایگاهی در دانشگاه‌ها دارد؟

اسفندیاری‌مقدم: گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی از نظر مدیریت بهینه امور مرتبط با مدیریت چرخه حیات اطلاعات در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در قالب کتابخانه‌های مرکزی و دانشکده‌ای و همکاری در مطالعات علم‌سنجی و وب‌سنجی و تأثیرگذاری و نقش‌آفرینی به‌عنوان یک گروه مستقل آموزشی به‌طور کلی در سطوح ملی و فراملی از جایگاه مشخص و قابل احترامی برخوردار است.

آنا: علاقه‌مندان به تحصیل در این رشته باید در چه زمینه‌هایی دارای استعداد باشند و چه آموزه‌هایی را فرابگیرند؟

اسفندیاری‌مقدم: با توجه به ماهیت میان‌رشته‌ای رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی، جدای از گذراندن واحدهای تخصصی به مهارت‌ها و آموزه‌های حوزه‌هایی مانند فناوری اطلاعات، مهندسی رایانه، علوم ارتباطات، مدیریت، روان‌شناسی، علوم‌تربیتی، آمار و البته زبان انگلیسی و تا حدی زبان‌های فرانسه و عربی مورد نیاز است.

داشتن هوش هیجانی بالا، فراست، برونگرایی، شوخ‌طبعی، مثبت‌اندیشی و سواد اطلاعاتی بالا استعدادهایی هستند که به توان و تراز دانش‌های کسب شده کمک می‌کنند.

آنا: آینده شغلی دانش‌آموختگان علم اطلاعات و دانش‌شناسی در بازار کار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اسفندیاری‌مقدم: طبق آمار موجود و بدون اغراق، یکی از بهترین بازارهای کاری موجود و به عبارتی، نرخ اشتغال بالا به این رشته تعلق دارد.

جدای از سمت‌های سازمانی رسمی با توجه به شرایط متأثر از فناوری‌های اطلاعاتی و بازار گرم فضای مجازی، نیاز به کارهای اطلاعاتی و دانشی رشد فزاینده‌ای داشته و دارد، از این رو، کارآفرینی‌ها و بازاریابی‌های اطلاعات مبنا با محور دانش‌آموختگان علم اطلاعات و دانش‌شناسی رونق خاص خود را دارد.

نقش مشاور اطلاعاتی در حوزه‌های مختلف تولید علم نیز برای افراد توانمند و سختکوش این حوزه شایان ذکر است.

آنا: با توجه به اینکه رشته علم اطلاعات و دانش‌ شناسی از رشته‌های پرجاذبه بوده، استقبال داوطلبان چگونه است؟ چالش‌های این رشته را چه چیزهایی می‌دانید و راهکارهای شما در این باره چیست؟

اسفندیاری‌مقدم: به‌راستی واژه و صفت «پرجاذبه» برازنده این رشته و استقبال، به‌خصوص در سطوح تحصیلات تکمیلی قابل توجه است؛ اما شوربختانه، نبود توازن صحیح میان خروجی دانشگاه‌ها و ورودی بازار کار در رشته‌های مختلف و این رشته مشاهده می‌شود.

معتقدم بخشی از این مشکل ناشی از رشد جمعیت است؛ اما بخش اصلی آن متأثر از نداشتن نظارت و آمایش صحیح توسط حوزه‌های تقنین و اجراست.

یکی از چالش‌های اصلی این رشته سرانه پایین مطالعه و جایگاه لغزان و کم‌ثبات اطلاعات در سبد خانوار است. طبیعی‌ است وقتی اولویت‌هایی مانند اقتصاد، اشتغال، مسکن، ازدواج و تدبیر منزل در مفهوم خرد، برجسته باشند، کمتر انتظار می‌رود که شهروندان انگیزه، زمان و تمایل چشمگیری برای بخشی از یکی از خروجی‌های حوزه علم اطلاعات یعنی بازار نشر و مطالعه هدفمند داشته باشند.

چالش دیگر، سواد اطلاعاتی پایین برخی از خروجی‌های آموزش و پرورش و آموزش عالی است که با شکاف دیجیتال مشهود و به‌دنبال آن، شکاف دانشی ملموس و اثربخشی واقعی حوزه علم اطلاعات تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد؛ بنابراین در پاسخ به پرسش خوب شما، هم در سیاستگذاری‌ها به بازاندیشی نیازمندیم، هم در جامعه کاربری و البته در خودافزایی و توانمندسازی حرفه‌مندان علم اطلاعات که باید همپای تغییرات مدام، قابلیت دگردیسی و سازگاری بالایی داشته باشند.

آنا: گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی چقدر در تربیت دانشجویان موفق بوده است؟

اسفندیاری‌مقدم: بسیار موفق، نگاهی به اعضای هیئت علمی فعال در حوزه‌های اجرایی، تولید علم و آموزش در سطح کشور و حتی خارج از ایران نشان می‌دهد که دانش‌آموختگان دانشگاه آزاد اسلامی سهم قابل توجهی را به خود اختصاص می‌دهند. کتابداران و کارشناسان پرشماری نیز هستند که از خروجی‌های دانشگاه آزاد اسلامی محسوب می‌شوند.

آنا: در حوزه‌های ارتباط با صنعت، پژوهش‌های کاربردی و مواردی که صلاح می‌دانید، توضیحاتی ارائه دهید.

اسفندیاری‌مقدم: یکی از مباحث روز در حوزه علم اطلاعات، Embedded librarianship است که به تعبیری «کتابداری چندگانه» از آن یاد می‌شود، حرفه‌مندان علم اطلاعات چه به‌طور مستقل و چه به‌عنوان عضوی از یک گروه فعال در هر حوزه‌ای، نخست باید مهارت‌های خود را تقویت و به‌روز کنند، در هر حال، چه در قالب مسئله‌یابی که به‌طور معمول در قالب اولویت‌های پژوهشی سازمان‌های گوناگون عرضه می‌شوند و چه در قالب مسئله‌آفرینی که باید خود این حرفه‌مندان، خلاقانه، ذائقه‌آفرین باشند، نقش‌آفرینی موفق و مؤثر در پژوهش‌های کاربردی توسط دانش‌آموختگان و متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی دور از ذهن و دسترس نخواهد بود.

انتهای پیام/۴۱۱۷/۴۰۶۲/