تضمین اشتغال فارغ‌التحصیلان کشاورزی با 60 درصد آموزش عملی/ حوزه‌های کاربردی نیازمند نگاه جدی مسئولان است

گروه استان‌های خبرگزاری آنا، حسین عقابی؛ کشاورزی از قدیمی‌ترین علومی بوده که بشر از آن آگاه است؛ زیرا از گذشته‌های دور تا به امروز این علم ادامه دارد و از آن استفاده می‌شود. از زمان گذشته بشر برای تأمین منابع غذایی خود کاشت و برداشت مواد کشاورزی را انجام می‌داده و در  سال‌های گذشته تجربه‌های زیادی در این زمینه به دست آورده است.

مطالعه کردن برای افزایش بهره‌برداری و راندمان کار در سال‌های متمادی باعث شده که کشاورزی به‌عنوان یک رشته دانشگاهی در گرایش‌های مختلف دائر شود تا افراد متخصص در این زمینه تربیت شوند و این علم را به‌صورت سیستمی و تخصصی‌تر ادامه پیدا کند.

رشته‌گرایش‌های کشاورزی در دانشگاه‌ باید بیشتر به‌صورت عملی تدریس شود؛ اما این اتفاق در عمل صورت نمی‌گیرد و موجب شده که بسیاری از فارغ‌التحصیلان این رشته در حوزه اشتغال ناکارآمد باشند و همین امر باعث کاهش جذب دانشجو در رشته کشاورزی شده است.

خبرنگار خبرگزاری آنا با توجه به این مهم و اینکه امروزه رشته کشاورزی از مظلوم‌ترین‌ها در حوزه آموزش دانشگاه است و آینده کشاورزی به‌دلیل نداشتن فناوران نخبه تهدید می‌شود در گفتگویی با شهرام باغبان‌سیروس مدیر گروه رشته کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند به بررسی رشته کشاورزی، آسیب‌شناسی و ارائه راهکارها برای آموزش مناسب در این حوزه پرداخته است که در ادامه خواهیم خواند.

آنا: شیوه‌های آموزشی امروز دانشگاه‌ها در حوزه کشاورزی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

باغبان‌سیروس: حوزه کشاورزی در آموزش باید بر موضوعات عملی تأکید کند و نسبتی 60 به 40 داشته باشد، یعنی 40 درصد درس تئوری  و 60 درصد هم درس عملی در این رشته داشته باشیم  تا مکمل هم باشند که فارغ‌التحصیل در آینده بتواند نتایج خوبی را از تحصیلات بگیرد.

موضوعات تئوری می‌تواند 40 درصد از موفقیت را تضمین کند؛ اما 60 درصد دیگر مربوط به موضوع عملی و واردشدن در میدان عمل است. دکتر طهرانچی هم به‌عنوان رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، تشخیص خیلی درست داشتند که بحث ارائه دکتری حرفه‌ای در رشته‌های کشاورزی را مطرح کردند که رشته‌های دکتری حرفه‌ای ایجاد شود. با این موضوع موافقیم و در کنار دانشگاه آزاد اسلامی در خدمت همه هستیم تا این موضوع سر جای خودش بنشیند و بتوانیم نتایج خوبی در موضوع عملی کشاورزی بگیریم.

آنا: آینده رشته کشاورزی به‌دلیل نداشتن فرآوری نخبه تهدید می‌شود، نظر و راهکار شما در این باره چیست؟

باغبان‌سیروس: راهکار فقط همین است که به موضوعات عملی روی بیاوریم و تولید را موازی با موضوع آموزش قرار دهیم. یعنی دانشگاه‌ها وارد موضوع تولید محصولات کشاورزی شوند و در کنار آن دانشجو پرورش دهند. دانشجو وقتی وارد مسیر آموزش شد، موضوعات عملی‌ آن کاملاً مرتبط با موضوع تولید باشد. یعنی در کنار آموزشی که از طریق استادان می‌بیند، خود را در میدان تولید ببیند. مطمئناً موضوع تولید غیر از آموزش است.

ممکن است فردی تحصیلات کشاورزی نداشته باشد؛ اما ازلحاظ تولید و عمل، تجربیاتش در برخی از موارد بیشتر از فارغ‌التحصیل باشد. فارغ‌التحصیل باید خودش را وارد میدان کند تا با چنین نفراتی رقابت کند. واقعیت این بوده که بازار چیزی دیگری غیر از آموزش است. اگر بخواهیم رقابت کنیم حتماً باید با نفرات خاصی که در این موضوع سرمایه‌گذاری کرده‌اند ازلحاظ عملی رقابت کنیم، آن هم زمانی امکان‌پذیر خواهد شد که دانشگاه وارد موضوع تولید البته به‌صورت جدی و نه به‌صورت حرف و حدیث شود.

باید به‌صورت جدی وارد عمل شویم و واحدهای دانشگاهی، کارشناسان و استادان را با وجود ظرفیت‌ها ملزم به این کار کنیم به‌ همین دلیل وقتی دانشجو ببیند می‌تواند در آینده با بازار آزاد و بازار رقابتی کنار بیاید از این طریق مطمئناً جذب خواهد شد.

آنا: با توجه به اینکه امروزه رشته کشاورزی به یکی از نیازهای عرصه فناوری با فناوری و تولیدات مختلف در کشورهای گوناگون پیشرفت دارد، چرا با این تفاسیر، دانشجویان رشته‌های کشاورزی کاهش پیدا کرده‌اند؟

باغبان‌سیروس: این موضوع بازمی‌گردد به اینکه دانشجو بعد از فارغ‌التحصیلی برای نمونه وقتی که به باغی رفته و از او می‌خواهند پیوندی را برای درخت اجرا کند، وقتی که این پیوند را به‌خوبی از طریق آموزش فرانگرفته، خودش را مجبور به عقب‌نشینی می‌کند که باعث می‌شود بهره‌وری دانشجو کاهش یابد و با ترسی که دارد، نمی‌تواند مقابل تولیدکنندگان بزرگ خودش را نشان دهد؛ بنابراین این ترس آن‌قدر بر او غلبه می‌کند که در نهایت حتی خجالت می‌کشد که بگوید من دانشجوی رشته کشاورزی هستم؛ زیرا نتوانسته خودش را در میدان عمل نشان دهد.

دانشجو وقتی می‌بیند بعد از فارغ‌التحصیلی، حرفی برای گفتن بین تولیدکنندگان و واردشوندگان در میدان کشاورزی ندارد، عقب‌نشینی می‌کند و در نهایت این ترس را به اطرافیان انتقال می‌دهد. در حالی که در کشورهای پیشرفته  برای تدریس رشته کشاورزی 40 درصد تئوری در نظر گرفته شده و 60 درصد را در داخل گلخانه‌ها و مکان‌های مربوط به این رشته به‌صورت عملی برای دانشجو آموزش ارائه می‌کنند.

مسئولان برای واحدهای عملی و کاربردی رشته کشاورزی جدیت بیشتری نشان دهند

همان‌طور که به‌عنوان نمونه در دانشگاه‌های علوم پزشکی دانشجو در دانشکده آموزش می‌بیند؛ اما اکثر وقت خود را برای واحدهای عملی در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها می‌گذراند و این باعث می‌شود آن ترسی که درباره مواجهه با بیمار دارد از بین رود و در نهایت به متخصص و فردی کارا در رشته خود تبدیل شود؛ اما در رشته‌های کشاورزی این‌چنین نیست.

انتظار می‌رود مسئولان دانشگاه برای واحدهای عملی و کاربردی رشته کشاورزی جدیت بیشتری نشان دهند؛ اما امکاناتی که در اختیار استادان قرار می‌دهند، سطح خیلی پایینی داشته و واحدهای تولیدی دانشگاه به استادان و دانشجویان اعتماد نمی‌کنند و امکاناتی در اختیار آنها قرار نمی‌دهند تا آنان هم بهره‌مند شوند. حتماً باید رویکرد خود را در این زمینه عوض کنیم وگرنه در نهایت منجر به از بین رفتن رشته‌های کشاورزی و کاهش جذب دانشجو می‌شود که اکنون هم با آن روبه‌رو هستیم.

آنا: از آنجا که دانشگاه آزاد اسلامی به‌دنبال حل مسائل مربوط به حوزه کشاورزی است، واحد مرند چه برنامه‌ای در این راستا دارد؟

باغبان‌سیروس: از طریق کمیسیون کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان‌شرقی عمل می‌کنیم. تقریباً تا این مرحله، پنج مرحله را با استادان کل گروه‌های کشاورزی استان پشت سر گذاشته‌ایم. با واحدهای دانشگاهی که امکانات زمین زراعی و گلخانه دارند، چند وقت یک بار کمیسیون اجرا می‌شود. در این کمیسیون امکانات کل واحدها در استان‌های مختلف ارزیابی و قرار شده که به‌صورت یکپارچه یک‌سری برنامه‌ها را تعریف کنیم. برای نمونه استان اصفهان در زمینه تولید بذر وارد شده و ما هم در آذربایجان شرقی در زمینه تولید محصولات ارگانیک کار می‌کنیم.

هر استان وارد بخشی از فعالیت‌های کشاورزی شده به دلیل اینکه بخش‌های بسیار گسترده‌ای در کشاورزی وجود دارد. وقتی موضوع کلی را بیان می‌کنیم، چند شاخه از آن جدا می‌شود و هر استان می‌تواند در هر بخشی وارد شود و در نهایت بخشی از مشکلات جامعه کشاورزی را که خیلی زیاد است، برطرف کند. تولید محصولات ارگانیک موضوع بسیار گسترده‌ای بوده که زیاد در ایران جای خود را باز نکرده است. در این کمیسیون چنین پیشنهادهایی را ارائه داده‌ایم، رئیس دانشگاه استان هم استقبال کرده‌ و در نظر دارد که به‌صورت یکپارچه از طریق این کمیسیون وارد عمل شویم.

واحدهای دانشگاهی با حمایت سازمان مرکزی وارد موضوع تولید شوند

برای موضوعات کشاورزی باید به‌صورت یکپارچه عمل شود یعنی هر تصمیمی که در هر واحد دانشگاهی برای کشاورزی و تولید گرفته می‌شود، ابتدا در کمیسیون تصمیم‌گیری شده و با توجه به امکانات هر واحد دانشگاهی، وظایف مربوط به آن محول شود. در آینده هم جلساتی را خواهیم داشت و امیدواریم که این کمیسیون‌ها از مرحله حرف به عمل وارد شده و حمایت‌های آنها بیشتر شود.

پیشنهاد می‌کنم هر واحد دانشگاهی ابتدا باید زیربنا و امکانات اولیه خود را شناسایی کرده بعد سازمان مرکزی به‌صورت یکپارچه از این واحدها ازلحاظ آماده‌سازی زیربنای اولیه حمایت کند تا وارد موضوع تولید شوند.

به‌عنوان نمونه دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند با داشتن ظرفیت‌هایی مانند متخصص گیاه‌پزشکی که  جزء نفرات برتر در این زمینه است، کارشناس خاک‌شناسی و حاصلخیزی و گیاهان دارویی توانایی ورود به موضوع تولید را دارد؛ اما باید آنان را یک‌جا جمع کرده و امکانات اولیه و زیربنایی را آماده کرده و در اختیار همکاران قرار دهیم و بعد از آنان انتظار کار داشته باشیم.

آنا: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند در حوزه کشاورزی چه اقداماتی انجام داده یا در دست اقدام دارد؟

باغبان‌سیروس: یکی از اقداماتی که آغاز کرده‌ایم گلخانه شیشه‌ای قدیمی را که در حال استهلاک بود با همکاری معاونت اداری-مالی و محمدحسین صادقی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ناحیه مرند دوباره احیا کردیم و اکنون تولید کاکتوس انجام می‌دهیم. با کاشت بذر کاکتوس پایه کاکتوس تولید می‌کنیم و با وجود همه مشکلات وارد موضوع تولید شده‌ایم و آرام آرام سعی کرده‌ایم این مشکلات را حل کنیم. فعلاً از صفر آغاز کرده‌ایم تا در آینده در مقیاس‌های بیشتر این کار را گسترش دهیم یا به موضوع تولید گیاهان دیگر به غیر از کاکتوس وارد شویم.

دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند دارای زمین تحقیقاتی سه هکتاری است؛ اما به‌دلیل کمبود آب بلااستفاده مانده و برای کشت در آن باید استخر جمع‌آوری آب ساخته شود. به‌دلیل اینکه با آبی که به‌صورت روان‌آب برای کشت موجود است، فقط می‌توان از یک‌سوم زمین بهره‌برداری کرد و به‌صورت سیستم‌های آبیاری متمرکز و تحت‌فشار نمی‌توانیم وارد عمل شویم؛ زیرا به نفع دانشگاه نیست.

قارچ گانودرما در گلخانه واحد مرند تولید می‌شود؟

سیستم باید پیشرفته باشد که بهره‌وری ازلحاظ مصرف آب بالا برود. هر 13 روز یک‌بار به مدت 24 ساعت آب برای زمین زراعی واحد مرند داریم که دبی‌ آن دو اینچ هم نمی‌شود. اگر این آب را به همان صورت روانه زمین کنیم، حتی نمی‌تواند یک سوم این زمین را سیراب کند تا بهره‌وری و تولید خوبی را برای دانشگاه داشته باشد. در کمیسیون مربوط مطرح کردیم و آنها هم با این موضوع موافق هستند که اگر قرار است دانشگاه وارد موضوع تولید شود، باید تولید آن از لحاظ ترویجی چشمگیر باشد.

گلخانه دیگری در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند وجود دارد که پوشش خارجی آن آسیب دیده و باید آن را ترمیم کرد تا راه‌اندازی شود. زمین زراعی دیگری حدود یک هکتار در روستای خورجگان مرند داریم؛ اما مشکل آن است که در وهله نحست نیاز به نگهبانی دارد، دوم اینکه از لحاظ منبع آب هیچ حق‌آبه‌ای ندارد و هر ساعت آبی که در اختیار شما قرار داده می‌شود، حدود 10 تا 20 هزار تومان است.

باید کارها را به‌تدریج پیش ببریم تا نتایج خوبی حاصل شود؛ البته پیشنهادهایی ارائه داده‌ایم. به‌عنوان نمونه پروپوزالی (طرح اولیه کسب و کار) در زمینه تولید قارچ گانودرما به معاونت علمی دانشگاه ارائه کردیم و پیگیر آن هستیم که بتوانیم به‌صورت اولیه تولید آن را آغاز کنیم و داخل گلخانه‌ با تاریک کردن و تغییر پوشش، کشت آن را توسعه دهیم.

آنا: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند از چه رشته گرایش‌ها و امکانات آزمایشگاهی و تحقیقاتی در حوزه کشاورزی بهره می‌برد و اکنون چه تعداد دانشجو، هیئت علمی و رشته فعال دارد و تعداد فارغ‌التحصیلان تاکنون چه تعداد بوده است؟

باغبان‌سیروس: تقریباً از سال 82 جذب دانشجو در رشته‌های کشاورزی را در گرایش علوم باغبانی در مقطع کارشناسی آغاز کردیم. تا این مرحله نزدیک به 300 نفر در مقطع کارشناسی علوم باغبانی خروجی داشته‌ایم؛ اما اکنون در مقطع کارشناسی باغبانی فعلاً جذب دانشجو نداریم در حالی که این منطقه، منطقه‌ای باغبانی و کاملاً وابسته به این امر است.

تاکنون دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند در رشته صنایع غذایی مقطع کارشناسی حدود 300 تا 350 نفر خروجی داشته و اکنون تعداد دانشجویان این رشته تا حدودی کاهش یافته است. دو گرایش  صنایع غذایی با شاخه زیست‌فناوری صنایع غذایی به‌عنوان رشته خوب و جذاب در مقطع کارشناسی ارشد این واحد دانشگاهی فعال است و تا این مرحله همه ساله حداقل حدود چهار تا پنج دانشجوی مقطع کارشناس ارشد داشته‌ایم.

اصلی‌ترین گرایشی این واحد دانشگاهی گرایش گیاهان دارویی است که تقریباً از حدود سه سال پیش دانشجو  جذب کرده‌ایم و اکنون در حال جریان و فعال است. تاکنون حدود 50 دانشجو در این سه سال فارغ‌االتحصیل شده‌اند. تعدادی از دانشجویان از رساله‌های خود دفاع کرده‌اند و  تعدادی هم در حال کار در مراکز آزمایشگاهی هستند. مراکز آزمایشگاهی این واحد دانشگاهی کامل است و می‌توان از همه امکانات عملی برای اجرای کارهای پایان‌نامه‌ای استفاده کرد.

در مجتمع آزمایشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند همه امکانات در رشته‌های میکروبیولوژی، زیست‌شناسی، گیاه‌شناسی، خاک‌شناسی، آزمایشگاه خاک‌شناسی و تجزیه‌وتحلیل کود وجود دارد و از آنها استفاده می‌کنیم.

انتهای پیام/4121/4062/