گونه‌ای پرمخاطب که از قاب تلویزیون رفت/ هنرمندان و کارشناسان از ضرورت احیای دوباره تله‌تئاتر می‌گویند

به گزارش خبرنگار حوزه تئاتر گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا،در سال‌های دهه شصت و هفتاد یکی از گونه‌‌های پرمخاطب تلویزیون در حوزه هنرهای نمایشی «تله‌تئاتر» بود. در این سال‌ها و درحالی‌که شبکه‌های تلویزیونی به دو و بعدها نهایتاً به پنج شبکه محدود بودند، شاهد تولید و پخش مجموعه‌های نمایشی در این قالب بودیم. آثاری که دارای ارزش‌های هنری و محتوایی قابل‌توجهی بودند. این تله‌تئاترها اغلب با حضور بازیگران فعال و نام‌آشنای هنر نمایش در آن سال‌ها و با کارگردانی چهره‌های شناخته‌شده تولید می‌شدند.

با توجه به این ویژگی، تله‌تئاترها هم در جلب نظر مخاطبان حرفه‌ای تئاتر موفق بودند و هم بینندگان عام تلویزیونی را با رگه‌هایی از ظرایف و ظرفیت‌های تئاتر آشنا می‌کردند. حتی می‌توان گفت گاهی جرقه اولیه علاقه به هنرهای نمایشی برای بسیاری از تماشاگران تئاتری و حتی هنرمندان این عرصه، تماشای همین تله‌تئاترها در تلویزیون بود.

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا در پی آن است تا در قالب یک پرونده مستقل، دلایل ضعف تولیدات نمایشی در قالب تله‌تئاتر در سال‌های اخیر را بررسی کرده و در حد امکان راهکارهایی را برای بهبود این وضعیت ارائه نماید و در این مسیر علاوه بر صحبت با هنرمندان و کارگردانان این ژانر تلویزیونی پای صحبت کارشناسان هنر و رسانه و مدیران فرهنگی نیز خواهیم نشست.

پیش از این و در قسمت اول این پرونده  با نگاهی اجمالی بر تاریخچه این گونه هنری و نمونه‌های موفق آن در تلویزیون به نوعی طرح موضوع کردیم. در این قسمت نیز مروری  بر نظرات تعدادی از کارشناسان و فعالان حوزه تئاتر در این زمینه خواهیم داشت.

سازندگان تله‌تئاتر این‌کاره نبودند!

ـ مدیران رسانه ملی باید پاسخ دهند که چرا در زمانی که ما فقط دو شبکه تلویزیونی داشتیم تئاتر اجرا می‌شد، اما حالا تئاتر نداریم.

ـ در این روزها که بحران کرونا مانع اجرای صحنه ای می شود، در وهله اول رادیو و تلویزیون که یک نهاد دولتی هستند باید درهایش را بگشایند، برنامه ریزی کند و افراد حرفه ای را فرا بخواند.

ـ تئاتر در تلویزیون نزول کرد چون امکانات در اختیار کسانی قرار گرفت که این‌کاره نبودند. به مرور تماشاگر با پدیده ای خام و ناپخته روبرو و از استقبالش کاسته شد.

ـ من در سال 1366 نمایش «باجناق‌ها» را که موضوعات اجتماعی روز را با تم طنز بیان می‌کرد، ساختم و سالهاست پخش می شود و با استقبال مخاطبان روبرو بوده است. دکتر فاستوس، سوزنبانان، پرده عجایب و ... از آثار پرمخاطب تلویزیونی بودند.

ـ الان هم شرایطی است که می‌توان به این سمت رفت و کارهای به‌روز و مخاطب‌پسند تولید کرد.

داریوش مؤدبیان (نمایشنامه‌نویس، مدرس وکارگردان تئاتر و تلویزیون) -ایران‌تئاتر، 5 خرداد 1399

در تولید تله تئاتر از امکانات تصویربرداری و فضای باز هم استفاده کنیم

ـ ما در بسیاری از مواقع برای تولید تله تئاتر از امکانات مدیوم تلویزیون بهره کافی نبردیم. 

ـ تئاتر تلویزیونی فقط شامل این نیست که در یک دکور بسته و یا پلاتو با چند دوربین، کار تولید شود چون بخش‌هایی از تله تئاتر می‌تواند در فضای باز نیز ضبط شود.

ـ این روزها که امکانات تصویربرداری و صدابرداری پیشرفت زیادی کرده است می‌توان ارتباط بهتر و زیباتری با تماشاگران برقرار کرد.

ـ در تولید تله تئاتر باید حداکثر استفاده از مدیوم تلویزیون صورت گیرد.به این ترتیب که باید فضاسازی، ریتم، حرکت، دکوپاژ و … همه براساس امکانات امروزی انجام شود چون رعایت این عوامل برای مخاطبان جذاب خواهد بود.

ـ از سه دهه پیش و زمان ریاست علی لاریجانی بر صداوسیما پیگیر تولید تله تئاتر در سازمان بودیم و حتی ملاقاتی با آقای لاریجانی داشتیم؛ قرار بر این شد که شبکه چهار سیما متولی تولید تله تئاترها باشد و بعد تئاترهایی را که ضبط می‌کند براساس اهداف هرکدام از شبکه‌ها در اختیارشان قرار گیرد.

ـ نمی‌دانم چرا این اتفاق که در مقطعی به جریان افتاده بود، میسر نشد و تلویزیون با اهالی تئاتر همراهی نمی‌کند.

ایرج راد (بازیگر،کارگردان و رئیس هیئت‌مدیره خانه تئاتر)؛ مهر- 18 مرداد 1399

ویژگی‌های یک تله‌تئاتر خوب

ـ یک تله‌تئاتر مانند هر اثر هنری دیگر به منظور ارتباط با تماشاگر باید قصه‌اش را خوب بگوید، بازیگری قابل قبولی داشته باشد و از تصویرسازی شایسته برخوردار باشد.

ـ تماشاگران تله‌تئاتر را به خاطر بازی‌های اغلب تصنعی بازیگران دوست ندارند و به خاطر اصرار مخرب اکثر کارگردانان به این‌که تله تئاتر را مانند تئاتر می‌پندارند و به استفاده از امکانات ولو ابتدایی دوربین علاقه‌ای نشان نمی‌دهند.

ـ اصولاً این باور جزمی که تله‌تئاتر با فیلم فرق دارد منتج به تولید آثار ملال‌آور شده و مخاطبان را نسبت به تماشای تله تئاتر دل‌سرد کرده است

ـ تولید تله‌تئاتر بر اساس متون نمایشی ایرانی یک تصمیم بسیار به‌جا و یک حرکت شایسته‌ به منظور اشاعه هنر تئاتر ایران در میان مردم و تماشاگران آن سوی مرزها است.

ـ اگر چنین اقدامی جدی گرفته شود فرصت خوبی برای علاقه‌مندکردن مردم به تماشای تله‌تئاتر است البته نباید فراموش کرد که هرگونه بی‌سلیقه‌گی و سهل‌انگاری در انتخاب نمایشنامه‌های ایرانی برای تولید تله‌تئاتر و انتخاب نمایشنامه‌های کم‌ارزش نیز می‌تواند ضربه‌ مهلک دیگری به بدنه نحیف تئاتر کشورمان بزند.

محمد یعقوبی (نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر)؛ ایران تئاتر- 19 اردیبشهت 1399

تلویزیون برای تله‌تئاتر پول ندارد!

ـ کار جدید انجام نمی‌دهم چون کارهایی که من می‌خواهم تلویزیون نمی‌پذیرد و کارهایی که آن‌ها هم می‌خواهند من انجام نمی‌دهم. برای ما پول نیست؛ برای مسابقات‌شان و کسانی که ارتباطات خاص دارند پول و سرمایه وجود دارد؛ تله‌تئاتر هم که قبلاً کار می‌کردیم هم در تلویزیون فراموش شده است.

هادی مرزبان(کارگردان تئاتر)؛ تسنیم- 10 تیر1398

زبان رسمی پاسخگوی مخاطبان تلویزیون نیست

ـ تولید تله‌تئاتر علاوه‌بر کمک اقتصادی باعث کمک فرهنگی هم به علاقه مندان هنرهای نمایشی می‌شود. در این روزها تا پیدا شدن و تولید واکسن کرونا می‌تواند به عنوان یک مُسکن عمل کند.

ـ زبان رسمی در این زمانه پاسخگوی نیاز تماشاگران تلویزیون نیست چون زبان تمام برنامه‌های این رسانه رسمی است و اگر تئاتر هم بخواهد به سمت بهره‌گیری از این نوع زبان برود موفق نخواهد بود.

ـ زبان غیررسمی زبان مردم کوچه و بازار است و تله تئاتری موفق خواهد شد که به زبان مردم حرفش را بزند.

امیر دژاکام (نویسنده و کارگردان تئاتر)؛ مهر-12 مرداد 1399

تله‌تئاتر و آشنایی با آثار بزرگان

ـ در گذشته میزان تعداد مخاطب تله تئاتر در مقایسه با بسیاری از سریال های پرهزینه ای که تولید و پخش می شد به مراتب بیشتر بود.

ـ مردم ما باید از طریق تله تئاتر با آثار بزرگ دنیا آشنا شوند. تله تئاتر شاید به میزان برخی از سریال‌های معمولی مخاطب نداشته باشد اما مخاطب خاص خود را دارد و باید به دیدگاه و علائق این بخش از مردم احترام گذاشت.

میکائیل شهرستانی (بازیگر و کارگردان تئاتر)؛ سینما پرس- 2 آذر 1393

ضرورت  «جذب مخاطب با حفظ ماهیت تئاتر»

ـ تقریباً تا دهه 70 هم میل و رغبت به تله‌تئاتر در میان مخاطبان زیاد دیده می‌شد اما به یکباره در دهه‌های بعدی ما با یک افت در این حوزه روبرو شدیم.

ـ در تلویزیون، تله تئاتر در قیاس با سریال‌ها و فیلم ‌ها، نتوانست در جذب حداکثری مخاطب تاثیرگذار باشد تا مسئولان صدا و سیما مجاب شوند که تولید آن را از سر بگیرند.

ـ صدا و سیما وابسته به مخاطب است و به علاقه مخاطب در تولید برنامه توجه دارد. ما باید ابتدا علایق مخاطب و نیازهای وی را شناسایی کنیم.

ـ باید بدانیم مخاطب به چه حوزه‌هایی علاقه مند است. گرایش مخاطب عام امروز به فیلم و سریال بیش از تئاتر است پس اگر می خواهیم در این حوزه گام های مثبت برداریم باید کارهای جدید و ایده های نو داشته باشیم.

ـ تکرار اقدامات گذشته، همان نتایج را به همراه دارد. اصلا ما در بحث تلویزیون وارد نشویم و به سمت تلویزیون کابلی، سایت، فضای مجازی و هر کانال ارتباطی دیگر برویم، آیا کسی حاضر است برای موضوعاتی که مخاطب ندارد سرمایه‌گذاری کند؟ مشکل اصلی «جذب مخاطب با حفظ ماهیت تئاتر» است باید در این حوزه تحقیق و بررسی کنیم و ایده جدید بدهیم.

مهرداد رایانی مخصوص (کارگردان، منتقد و از مدیران حوزه‌های مختلف تئاتر)؛ ایران تئاتر- 26 اردیبهشت 1399

از آن جایی‌که تله‌تئاترها هم در جذب مخاطبان حرفه‌ای تئاتر موفق بودند و هم بینندگان عام تلویزیونی را با ظرفیت‌ها و زیبایی‌های تئاتر آشنا می‌کردند، ضروت توجه بیشتر به آن احساس می‌شود.

این موضوع به ویژه در شرایط فعلی که شیوع کرونا  اجراهای روی صحنه را با محدودیت‌های فراوانی رو به‌رو ساخته، بیشتر خود را نشان می‌دهد. چالش‌های پیش روی احیای این ژانر هنری فراموش‌شده را در روزهای آینده در قالب گفتگوهای مفصل با هنرمندان و کارشناسان این عرصه دنبال خواهیم کرد.

انتهای پیام/4104/