کرونا و تغییر شیوه حاکمیت‌ها-4/عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی:
کرونا بحران کارآمدی سیستم حکمرانی لیبرال دموکراسی را عیان کرده است/ 2 سناریوی اصلی آینده نظام سرمایه‌داری
یک اندیشمند حوزه سیاست گفت بحران کرونا تهدیدات و فرصت‌های بزرگی برای نظام سرمایه‌داری ایجاد کرده و پیامد بحران فعلی نه به ویروس کرونا بلکه به نحوه عملکرد موافقان و مخالفان این نظام بستگی دارد.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، حجت‌الاسلام علیرضا پیروزمند عضو هیئت‌علمی فرهنگستان علوم اسلامی و رئیس کمیسیون مدیریت تحول علوم انسانی مجمع عالی علوم انسانی اسلامی در مصاحبه با خبرگزاری آنا گفت بحران کرونا دو سناریوی اصلی فراروی موافقان و مخالفان نظام سرمایه‌داری قرار داده است و اینکه کدام‌یک از این دو سناریو اتفاق بیفتد بستگی به عملکرد طرفین دارد.
پیروزمند در این گفتگو که با محوریت تأثیرات بحران کرونا در عرصه حکمرانی نظام سرمایه‌داری انجام شد گفت که پیش‌بینی می‌کند نظام سرمایه‌داری نزول متفاوت و محسوسی را تجربه کند، هرچند که پس از یک مدت اعتراضات خیابانی در کشورهای سرمایه‌داری فروکش کند.
تهدیدها و فرصت‌های کرونا
پیروزمند در این گفتگو از کرونا به‌عنوان مهمانی ناخوانده یاد کرد که همه عرصه‌های فعالیت بشر ازجمله عرصه حکمرانی را تحت تأثیر خودش قرار داده است.
وی گفت: «این پدیده دو نوع تأثیرگذاری متفاوت بر الگوهای حکمرانی داشته است. اینکه کدام طرف این ماجرا غلبه پیدا خواهد کرد بستگی به عوامل دیگری غیر از پیامدهای طبیعی کرونا دارد.»
بیشتر بخوانید:
وی افزود: «ازیک‌طرف این پدیده باعث شده که ضعف‌های نظام سرمایه‌داری و نظام لیبرال دموکراسی بیش‌ازپیش آشکار شود و این مسئله باعث می‌شود اعتماد به حکمرانی جهانی بر اساس این تفکر کاهش یابد و طبیعتاً سران این نظام‌ها مجبور شوند در دکترین خود تجدیدنظر کنند.»
پیروزمند ادامه داد: «در نقطه مقابل، آن‌ها تلاش خواهند کرد که از این فرصت برای گسترش نفوذ خود در قالب‌های متفاوت استفاده کنند. در این فضا تغییر در عرصه حکمرانی جهانی به‌منظور تسلط بیشتر بر منابع انسانی و طبیعی متناسب با شرایط نوپدید است.»
بحران کارآمدی نظام سرمایه‌داری
عضو هیئت‌علمی فرهنگستان علوم اسلامی در خصوص چالش‌های بحران کرونا برای نظام سرمایه‌داری گفت نظام‌های سرمایه‌داری نه‌تنها نتوانسته‌اند به کشورهای وابسته به خود کمک کنند بلکه در درون نیز مشکلات اساسی دارند.
وی گفت: «در مورد نخست، نظام لیبرال دموکراسی بیش‌ازپیش با بحران کارآمدی روبه‌رو شده است. این بحران کارآمدی از این ناشی می‌شود که ضعف‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی که تلاش بر سرپوش گذاشتن بر آن‌ها داشتند در مقیاس ملی و فراملی آشکار و این موجب بروز چالش‌های متعدد درون این کشورها شده است.»
پیروزمند افزود: «به‌طور خاص می‌توان به بحران بهداشتی در این کشورها که ناکارآمدی نظام درمانی را نشان داد اشاره کرد. البته برای قضاوت در خصوص ناکارآمدی یا کارآمدی باید به میزان جمعیت و امکانات و فناوری و دانش هر کشور نگاه کرد تا بتوان قضاوت منصفانه‌ای داشت. ما نمی‌توانیم صرفاً بر اساس جداولی که تعداد مبتلایان یا فوتی‌های بحران کرونا را نشان می‌دهند تحلیل دقیق جامعه‌شناسی داشته باشیم. برای اینکه این تحلیل دقیق‌تر شود باید بزرگی چالش و امکانات موجود را با هم دید.»
این کارشناس ادامه داد: «با لحاظ این عوامل باید گفت آمریکا و کشورهای اروپایی که خودشان را پیشگام تولید ثروت، علم و فناوری و منادی آزادی و عدالت قلمداد می‌کردند، نه‌تنها تلاشی برای کمک به سایر کشورها نمی‌کنند و نمی‌توانند که بکنند، بلکه در داخل نیز مشکل اساسی دارند.»
پیروزمند در جمع‌بندی این بخش از تحلیل خود گفت: «بنابراین یک روی سکه ماجرای کرونا این بود که ضعف‌های نظام لیبرال دموکراسی آشکار شد و این باعث می‌شود آن‌ها ضعیف‌تر از گذشته در حوزه‌های نفوذ خود حضور پیدا کنند و به مشکلات داخلی خود مشغول شوند. این قرائن نوید این را می‌دهند که حکمرانی نظام سلطه بیش‌ازپیش تضعیف شود و ملل ضعیف بتوانند امیدوار باشند که سازوکار متفاوت‌تری را در حکمرانی جهانی تجربه کنند.»
انقلاب اسلامی، نقطه شروع بحران لیبرال دموکراسی
عضو هیئت‌علمی فرهنگستان علوم اسلامی گفت بحران نظام لیبرال دموکراسی البته با کرونا آغاز نشده و نقطه شروع انقلاب اسلامی بود که تفکر جدیدی به دنیا عرضه کرد که نه غربی بود و نه شرقی.
وی در این خصوص گفت: «غربی‌ها از همان موقع احساس کردند زنگ خطری در کنار گوش آن‌ها نواخته شد. آن‌ها احساس کردند با طرح ایده جدید تفکر انقلابی و دفاع از مستضعفان و حفظ کرامت انسانی و عدالت از نوع توحیدی، پوشالی بودن ادعاهای آن‌ها در خصوص عدالت و آزادی عیان شده است.»
در کنار جنبه سلبی بحران کرونا یک جنبه ایجابی هم وجود دارد و آن رجوع به معنویت و تفکر توحیدی است که هم در جامعه اسلامی و هم در جامعه مسیحی افزایش پیداکرده بود.
وی در این خصوص گفت: «هرچه جای خدا و معنویت در زندگی مردم باز شود، عرصه برای تفکر اومانیستی تنگ‌تر خواهد شد.»
فرصت‌های کرونا برای سرمایه‌داری
پیروزمند گفت روی دیگر سکه ماجرای کرونا این است که دو زمینه وجود دارد که نظام‌های لیبرال دموکراسی بتوانند تسلط و حکمرانی خود بر کشورها را مجدداً ادامه دهند.
وی این دو زمینه را این‌طور تشریح کرد: «یکی اینکه کشورها با توجه به این بحران اکثراً با تنگنای اقتصادی روبه‌رو شده‌اند و ممکن است در این شرایط، بدهی این کشورها به کشورهای ثروتمند، بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و امثال این‌ها بیشتر شود. افزایش بدهی‌ها می‌تواند زمینه نفوذ گسترده‌تر کشورهای ثروتمند را در آینده فراهم کند و کشورها را وادار سازد که منابع خود را با قیمت‌های ناچیز پیش‌فروش کنند. این موضوع علاوه بر ضربه اقتصادی، باعث نفوذ اجتماعی و سیاسی شرکت‌های چندملیتی کشورهای ثروتمند خواهد شد.»
وی ادامه داد: «زمینه دوم این است که به دلیل محدودیت‌هایی که در ارتباطات فیزیکی به وجود آمده وابستگی مردم به فضای مجازی بیشتر شده است. با توجه به اینکه مدیریت فضای مجازی عمدتاً در دست آمریکا و تا حدودی اروپاست، وابستگی بیشتر کشورها می‌تواند بستر تهدید را فراهم کند، چراکه نظام سلطه می‌تواند از برتری خود در این عرصه استفاده کند و بقیه جهان را بیشتر در کنترل خود داشته باشد.»
پیروزمند نتیجه‌گیری کرد: «با توجه به دو روی سکه که پیش‌تر توضیح داده شد، دو سناریوی اصلی فراروی جامعه جهانی است و اینکه کدام‌یک از این دو سناریو اتفاق بیفتد بستگی به عملکرد طرفین بازی دارد. عملکرد طرفین تعیین می‌کند که نظام سلطه چقدر بتواند خود را بازیابی کند و بر مشکلات فائق آید و درعین‌حال از شرایط نوپدید استفاده کند. از طرف دیگر، اینکه کشورهای درحال‌توسعه و عقب‌مانده چقدر بتوانند از فرصت تضعیف نظام سرمایه‌داری به نفع خود استفاده کنند و با ایجاد ائتلاف نه‌فقط قدرت مقاومت خود را افزایش دهند بلکه در الگوی حکمرانی جهانی تغییر محسوسی رقم بزنند نیز به عملکرد طرفین مربوط است.»
افول قابل پیش‌بینی نظام سرمایه‌داری
پیروزمند در پاسخ به سؤالی در خصوص واکنش مردم در کشورهای سرمایه‌داری به بحران کرونا به‌خصوص اعتراضات اخیر در آمریکا نیز گفت که بحران‌های فروخفته نظام سرمایه‌داری و بی‌عدالتی‌های مختلف ازجمله بی‌عدالتی اقتصادی سال‌هاست مردم این کشورها را آزار می‌داده و بحران کرونا بهانه لازم برای اعتراض علنی‌تر و شورش اجتماعی را فراهم کرده است.
وی گفت: «در آن کشورها مردم به دلیل اینکه احساس می‌کردند کاملاً تحت کنترل هستند و اگر بخواهند اعتراض کنند وضعیت موجود نیز بدتر می‌شود کمتر جرئت اعتراض داشتند. اما اکنون با توجه به اینکه هم بی‌عدالتی‌ها نمایان‌تر شده و هم اینکه وضعیت سلامت و اقتصاد بسیار نامناسب شده است، شاهد شورش‌های علنی هستیم و معنا این است که آن‌ها دیگر چیزی برای از دست دادن ندارند.»
پیروزمند تصریح کرد: «باید انتظار داشته باشیم آن حربه‌هایی که نظام سرمایه‌داری برای کنترل غیرمستقیم مردم خودش اعمال می‌کرده از این به بعد جواب ندهد و اعتراضات بیشتر شوند. به همین دلیل باید شاهد باشیم که نظام سرمایه‌داری یک نزول متفاوت و محسوسی را تجربه کند، هرچند که بعد از یک مدت تظاهرات خیابانی فروکش کند.»
انتهای پیام/4106/
انتهای پیام/
