کیفیت هر جلسه آموزش مجازی یک‌ششم آموزش حضوری است/ لزوم برگزاری امتحانات این ترم به‌صورت حضوری در تابستان

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ محدثه حسینی، از زمانی که ویروس کرونا در کشور همه گیر شده دانشگاه‌ها برای اینکه آموزش را تعطیل نکنند به آموزش غیرحضوری پناه بردند. این پناهندگی دانشگاه‌ها با مشکلات زیاد و اعتراض دانشجویان نسبت به کیفیت آن همراه بود و اکنون که زمان ارزیابی دانشجویان فرارسیده بسیاری ابراز نگرانی می‌کنند که نکند ارزیابی‌ها به خوبی انجام نشود. 

در این ارزیابی ممکن است دانشجویانی که در طول‌ترم درس نخوانده‌اند، با استفاده از روش‌های ناپسند در آزمونی بی‌کیفیت نمره مطلوب بگیرند و دانشجویانی که تمام وقت انرژی خود را صرف درس کرده‌اند، حقشان ضایع شود. بسیاری از اساتید نگران هستند که دانشجویان با ابزارهایی که در اختیار دارند بتوانند به راحتی با تقلب نمره مطلوبی کسب کنند.

البته ابعاد ماجرای آموزش و آزمون مجازی به همین جا ختم نمی‌شود، به عقیده بسیاری از کارشناسان؛ ادامه این روند باعث سطحی شدن علم می‌شود و کیفیت آموزش و یادگیری را کاهش می‌دهد. آن‌طور که محققان اعلام می‌کنند تا سال ۲۰۲۲ ویروس کرونا همراه مردم جهان است بنابراین برای آموزش در دانشگاه‌ها باید چاره اساسی اندیشیده شود.

بیشتر بخوانید:

آزمون مجازی علاج واقعی یا درمان موقت/ علت غفلت دانشگاه‌ها از آزمون حضوری چیست؟

قاسم پورحسن، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی یکی از اساتیدی است که با برگزاری آزمون مجازی مخالف بوده و معتقد است که باید امتحانات پایان‌ترم به‌صورت حضوری برگزار شود. در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید.

آنا: امتحانات پایانی ترم جاری چگونه باید برگزار شود؟

پورحسن: به همراه جمعی از اساتید معتقدیم که امتحانات پایان‌ترم دانشجویان مقطع دکتری و دیگر مقاطع تحصیلی باید در شهریورماه به‌صورت حضوری برگزار شود. حتی اگر شده اساتید از دانشجویان به‌صورت انفرادی امتحان شفاهی بگیرند.

وزارت علوم لازم است در خصوص برگزاری امتحانات یک تصمیم جدی و بررسی‌شده بگیرد. حقیقت این است که اساتید باید سه کلاس مجازی را برگزار کنند تا محتوای این سه کلاس نزدیک به یکی از کلاس‌های حضوری باشد. از همین رو نمی‌توان کلاس‌های حضوری که طی ۱۶ هفته برگزار می‌شد را در همین مدت‌زمان به‌صورت مجازی برگزار کنیم. 

اکنون برگزاری امتحانات دانشگاه‌ها، عجله است. اما اگر وزارت علوم تصمیم بر برگزاری امتحانات در تیرماه بگیرد این امتحانات باید به‌صورت پژوهش محور و مبتنی بر کتاب‌باز برگزار شود.

افت شدید آموزش جبران‌ناپذیر است از همین رو باید برای ترم آینده از اکنون برنامه‌ریزی شود. آموزش مجازی حتی نیمی از کیفیت آموزش حضوری را ندارد. اکنون ارتباط اساتید و دانشجویان در آموزش مجازی به ادای تکالیف توسط دانشجویان محدود شده است. هرچند برخی از اساتید مراقبت خوبی از دانشجویان دارند و هر هفته سؤالاتی پژوهش محور از دانشجویان می‌پرسند اما برخی از اساتید نیز این مراقبت و دقت در آموزش مجازی را ندارند. در صورت استمرار آموزش مجازی درترم آینده باید گزینه‌های متفاوتی پیش روی اساتید قرار بگیرد و نباید شاهد وضعیت افت کیفیت آموزش باشیم.

آنا: ترم آتی چگونه برگزار خواهد شد؟

پور حسن: دو راه پیش روداریم راه نخست این است که تلقی کنیم درترم آینده در دوران پساکرونا قرار داریم در این صورت اساتید و دانشجویان باید ترمی که به‌صورت مجازی برگزار شد را جبران کنند.

 راه دوم این است که به‌تدریج فرایند آموزش را از استاد محوری صِرف به سمت پژوهش محوری و مشارکت دانشجویان سوق دهیم. استاد محوری یکی از اشتباهات آموزش در بسیاری از رشته‌ها در ایران است که باید به‌مرور این اشتباه اصلاح شود.

تأکید من و دیگر اساتید و پیشنهاد ما به دانشگاه‌ها این است که آموزش را در اینترنت پایان دهند و امتحانات حتماً به‌صورت حضوری برگزار شود زیرا در این دوران ما در حوزه آموزش دچار فقدان و خلأ شده‌ایم.

پژوهش محوری نقیصه آزمون و نقیصه فقدان مداوم استاد را می‌تواند برطرف کند. همچنین می‌تواند نتایج مثبتی را برای دانشجویان به ارمغان بیاورد. اکنون تنها به برگزاری آزمون طی یک الی دو هفته بسنده می‌شود و ما به پژوهش در دوران کارشناسی اهتمام نداشتیم. باید کتاب محوری و جزوه را از مدار آموزش و تحصیل خارج کنیم. هر دانشجو باید مبنای تدریس قرار بگیرد.

آنا: با توجه به اینکه برگزاری کلاس و آزمون مجازی مانع ارتقای حقیقی دانش و سطح علمی دانشجویان است، برای جبران آن چه باید کرد؟

پورحسن: این ترم تعطیل نشده است و تا تابستان باید ادامه پیدا کند؛ تأکید من و دیگر اساتید و پیشنهاد ما به دانشگاه‌ها این است که آموزش را در اینترنت پایان دهند و امتحانات حتماً به‌صورت حضوری برگزار شود زیرا در این دوران ما در حوزه آموزش دچار فقدان و خلأ شده‌ایم.

تنها راه جبران این خلأ این است که آموزش در تابستان ادامه پیدا کند و امتحانات در پایان این فصل به‌صورت حضوری برگزار شود و به‌طور جد با برگزاری امتحانات مجازی مخالف هستند امتحانات مجازی به‌مثابه این است که دانشگاهیان تنها به دادن نمره‌ها و اینکه از دست این ترم با این وضعیت رها شوند نگاه می‌کنند!

اکنون‌که آموزش با این وضعیت مواجه شده است باید در امتحانات، ضربه‌ای که به آموزش خورده است جبران شود و در سه ماه تابستان مقداری از این فرآیند آموزشی که نقیصه داشت و این نقایص را جبران کنیم. برگزاری امتحانات به‌صورت مجازی اشتباه است.

آنا: تأثیر ویروس کرونا بر آموزش و جوامع انسانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

پورحسن: در پی شیوع ویروس کرونا تنها آموزش دچار وضعیت اضطراری نشده است، زیست انسان‌ها و جوامع نسبت انسان‌ها با یکدیگر را تحت تأثیر قرار داده است در این دوران انسان‌ها از یکدیگر گریزان هستند و بیش از هر زمان دیگری تنهایی را تجربه کرده‌اند و از این دوران می‌توان به‌عنوان بحران تنهایی یادکرد.

در بسیاری از حوزه‌ها ما در وضعیت اضطرار قرارگرفته‌ایم که ازجمله آن‌ها اضطرار در آموزش، اقتصاد، اجتماعی و فرهنگی است. اکنون در وضعیت طبیعی قرار نداریم که این دوران را با یک دوران طبیعی مقایسه کنیم. روشن است که در وضعیت طبیعی برای حوزه فرهنگ و زیست چنین تصمیمی نمی‌گرفتیم.

در وضعیت گریزناپذیر شیوع ویروس کرونا، مجبور انتخاب میان دو راه، تعطیلی و پایان تعلیم، تربیت و آموزش و یا ادامه آن با یک ساختار دیگر شده‌ایم.

ما برخلاف برخی از دیدگاه‌ها که معتقدند آموزش مجازی بدیلی از آموزش حضوری است، معتقد هستیم که در حالت اضطرار مجبور به پذیرش آموزش مجازی شده‌ایم و هیچ دانش‌آموزی نمی‌تواند بدون حضور در کلاس فرایند طبیعی تعلیم و تربیت را طی کند. امتحانات نیز بخشی از این مسئله است.

امتحان نیز بخش جدایی از وضعیت پیچیده جامعه کنونی و اضطراری نیست؛ همان صدماتی که به آموزش مستقیم و برگزاری کلاس‌های درسی واردشده است به‌تمامی فرآیندهای آموزش ازجمله امتحانات نیز واردشده است.

ابتدا باید درک کنیم که آموزش مجازی و آموزش حضوری قیاس ناپذیر هستند و بدیل یکدیگر نیستند. ما در وضعیت اضطراری شروع ویروس کرونا در کشور به یک ساختاری روی آورده‌ایم که تاکنون تجربه آن را نداشته‌ایم. در آموزش حضوری مبنا بر کیفیت است یعنی به نحو طبیعی این فرایند شکل می‌گیرد و استاد مواجهه‌ای با دانشجو دارد.

آموزش مجازی، «آموزش» تلقی نمی‌شود؛ زیرا مبنای تعلیم و تربیت مواجهه استاد و دانشجو است و مبنای آموزش در خواندن صرف نیست؛ بلکه مبنا بر یادگیری مستقیم دانشجو از تجربیات استاد است.

در ترم گذشته ما تجربه اندکی از طبیعی بودن آموزش را داشتیم و می‌دانستیم که دانشجویان در چه وضعیتی و در چه سطحی از درک علمی برخوردار هستند. ‌اگر در ترم آتی مجبور باشیم سراسر در یک وضع مجازی به سر ببریم؛ اساتید هیچ و شناخت و درکی از دانشجویان ندارند از همین رو، کار دشوارتر خواهد شد.

در فرایند طبیعی آموزش کیفیت محور، مواجه محور و... است و می‌دانیم که میزان تحصیلات هر فرد به چه میزان تحصیلات چقدر است؛ اما در فرایند مجازی نمی‌توانیم ویژگی‌های آموزش برای طبیعی را کیفیت محور بود را خواستار شویم.

آموزش مجازی، «آموزش» تلقی نمی‌شود؛ زیرا مبنای تعلیم و تربیت مواجهه استاد و دانشجو است و مبنای آموزش در خواندن صرف نیست؛ بلکه مبنا بر یادگیری مستقیم دانشجو از تجربیات استاد است که تنها در نسبت به‌مواجهه حضوری شکل می‌گیرد ما نمی‌توانیم بگوییم امروز که با انبوهی از نوشته‌ها آثار مواجه هستیم می‌تواند خلأ نبود استاد را جبران کند.

استاد در مواجهه مستقیم با دانشجو، ظرفیت استعداد و توانایی دانشجو را محک می‌زند و در کلاس بر اساس این شناخت تدریس کیفی دارد. آموزش مجازی، آموزش کمیت گرایی است که مبتنی بر غیبت است و استاد هیچ دسترسی به استعدادها و نسبت‌هایی که با دانشجویان داشته ندارد.

آنا: برگزاری آزمون و امتحانات به صورت مجازی باید به چه صورتی باشد؟

 پورحسن: در این دوران با معضلاتی ازجمله برگزاری امتحانات و چگونگی سطح آن مواجه هستیم. یکی از بهترین روش‌های برگزاری امتحانات در آموزش مجازی این است که دانشجویان به سمت پژوهش بیشتر، پرسش‌های پژوهش محور و کیفی و پرسش‌هایی بر مبنای کتاب‌باز سوق داده شوند. در غیر این صورت با معضل عدم یادگیری درس و نخواندن آن، تقلب و... مواجهه خواهیم بود.

اکنون با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی آموزش حضوری در سراسر دنیا مراکز آموزشی تلاش می‌کنند شیوه جدیدی از آزمون‌ها را تجربه کنند این وضعیت متفاوت شامل دو مرحله است.

مرحله نخست این است که در طول‌ترم دانشجویان به پرسش‌های پژوهش محور و پرسش‌های کیفی‌تر سوق داده شوند و در مرحله دوم این است که دانشجویان به پرسش‌های تحلیلی و انتقادی توجه کنند و اگر دانشجویان نیز خواستند به تقلب روی‌آورند در حقیقت در یک فرآیند کتاب‌باز این اتفاق رخ دهد.

 به‌طور مثال به دانشجویان خود اعلام کردم که بخشی از ارزیابی کلاس به نحو کوییز یعنی پرسش‌هایی که در طول‌ترم مطرح‌شده است و دانشجویان برای پاسخگویی به آن پرسش‌ها باید تحقیق کنند تا بتوانند با آن پاسخ دهند تعلق دارد. اساساً در آموزش مجازی نباید از پرسش‌های چگونه است، نام ببرید و... اکتفا کرد.

بسیاری از دانشگاه‌های معتبر دنیا از روش کوییز برای ارزیابی دانشجویان استفاده می‌کنند کوییز امتحانات کوچک هستند که در طول‌ترم بدون اطلاع دانشجو از او پرسیده می‌شود.

در آموزش مجازی هر یک از اساتید باید به یکی از روش‌های جدید آموزشی روی آورند و نباید ذهن خود را به روش‌های آموزش حضوری معطوف کند. بخشی از فرایند تبعیض در آموزش مجازی خود دانشجو است می‌توان گفت آموزش مجازی دانشجو محور است. بدین معنا که پس از تدریس تالار گفتگو خواهیم داشت و در این تالار، دانشجو توسط استاد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؛ تالار گفتگو به استاد این امکان را می‌دهد که استاد متوجه میزان مطالعه دانشجو در طول‌ترم شود.

دانش در آموزش مجازی، «مشارکتی» است بدین معنا که اساتید منابع مختلف را معرفی کنند و دانشجویان به آن منابع مراجعه کرده و اساتید خلاصه‌ای از آن منابع را طلب کند و با ارزیابی آن خلاصه منابع اساتید می‌توانند میزان دانش دانشجویان خود را مورد ارزیابی قرار دهند.

دانشگاهیان در ترم جاری تجربه چند هفته آموزش حضوری را داشتند اما اگر ترم آینده نیز مجازی برگزار شود، دانشگاهیان از این تجربه محروم خواهند ماند. از همین رو در آموزش مجازی آموزش باید مشارکت محور باشد. ما ناچار به استفاده از آموزش مجازی شده‌ایم.  پیشنهاد ما این است که در صورت استمرار آموزش مجازی در دانشگاه‌ها کلاس‌ها باید به‌صورت ویدیو کنفرانس برگزار شود و دانشجویان و اساتید یکدیگر را ببینند و امتحانات نیز باید به‌صورت ویدیو کنفرانس برگزار شود.

انتهای پیام/4084/