تاریخچه و نقشه جامع شهر سقز در ویکی آنا

به گزارش خبرنگار حوزه سفر و گردشگری گروه اجتماعی خبرگزاری آنا,سَقِّز (به کردی: سه‌قز Seqiz) یکی از شهرهای استان کردستان مرکز شهرستان سقز است. شهر سقز بر روی دو تپهٔ طویل که رودخانهٔ سرپوشیدهٔ ولی‌خان از وسط آن می‌گذرد، بنا شده‌است. پستی و بلندی‌های داخل شهر و چشم‌انداز رودخانهٔ چم سقز از سرشاخه‌های زرینه‌رود، که از کنار این شهر می‌گذرد، از ویژگی‌های آن است. سقز در ناحیه‌ای کوهستانی و مرتفع بین ارتفاعات نامنظم رشته کوه زاگرس واقع شده‌است.

این شهر با سنندج ۱۸۷ کیلومتر (از شمال) فاصله دارد و تنها شهرِ دارای فرمانداری ویژه در استان کردستان است مردم سقز در اکثریت مسلمان و سنی شافعی مذهب اند. زبان اکثریت مردم سقز کردی با گویش سورانی است. طبق آمار سال ۱۳۹۵، شهر سقز پس از سنندج، دومین شهر پرجمعیت استان کردستان است.

تاریخچه شکل­‌گیری سقز

نام امروزینِ سقز از نام قوم سکا به یادگار مانده ‌است. سکاها مردمانی بومی در این منطقه بوده‌­اند که مصادف با دوره مادها در قلمرو جنوب دریاچه ارومیه می­زیستند. شهر سقز و اطراف آن از زمان­های دور، به دلیل منابع آب فراوان و موقعیت راهبردی آن، محلی مناسب برای سکونت انسان بود و آثار و شواهد به دست آمده از تپه زیویه در ۵۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر سقز و نیز محله ناوقلا (میان قلعه) گویای همین امر است.

هسته­ اولیه شهر در ابتدا در قسمت شرقی موقعیت کنونی آن قرار داشت که محدوده‌ه­ای نزدیک میدان مکریان و معروف به کوشکه­له را در برمی‌گرفت. هنوز تپه کوچکی از شهر قدیمی در جوار آسیاب پنج طبقه جاده سنندج باقی مانده است. این شهر همچون دیگر مناطق غرب ایران تحت حاکمیت مادها اداره می­‌شد و دین مردم، زرتشتی بود. پس از فروپاشی مادها سقز همچنان شهری آباد و دارای سکنه بود و در دوره ساسانیان از شهرهای مهم کشور محسوب می‌­شد. این امر را می­‌توان به دلیل نزدیکی به یکی از مهمترین زیارتگاه­‌های ساسانیان (آذر گشسب) نزدیک شهر سقز دانست. در دوره ساسانیان با لشکرکشی اسلام به بانه و سپس سقز، مردم این شهرها به دین اسلام گرویدند. پس از این دوره، دوران حکومت­‌های ملوک­ال طوایفی فرا رسید که با کشمکش‌­های فراوانی همراه بود تا در نهایت در سال ۶۲۰ ه.ق کلول بیگ پسر اردلان شهر سقز را تصرف و به قلمرو خود ضمیمه کرد و این منطقه تا عصر سلطنت قاجاریان تحت حکومت امرای اردلان ماند. پس از به قدرت رسیدن قاجار خاندان اردلان به مثابه حکومتی محلی در منطقه کردستان در مسند قدرت باقی ماندند. در زمان لشکرکشی­‌های روسیه به ایران، سقز یکی از بی­‌ثبات‌­ترین شهرها بود و این روال تا دوره پهلوی ادامه داشت تا در نهایت از این دوره به بعد سقز به عنوان یک شهری رسمی و دارای شهرداری شناخته ­شد.

با توجه با آنچه درباره تاریخ شهر سقز گفته شد، این شهر فراز و نشیب­‌های بسیاری را پشت سر گذاشت تا به سقز کنونی برسد. نقطه پیدایش کنونی شهر، تپه‌ای در بخش مرکزی به نام ناوقلا (مسجد دومناره) به مساحت ۱۶ هکتار شامل محله‌­های کاظم خان(بازار)، سه­رپه­چه(چهارراه) و ناوقلا (مسجد دو مناره) است. قدیمی­ترین محله شهر همان محله بازار است که با گذشت زمان این هسته اولیه بر اثر ارتباط تبریز و سنندج در طرفین گسترش یافت و شکل­‌گیری محلات دیگر را در پی داشت.

روند توسعه کالبدی شهر از سال ١٣٢٥ تاکنون نشان از توسعه ناموزون و بدون توجه به معیارهای شهرسازی و زیست‌محیطی دارد. در ادامه این گزارش گسترش شهر در دوره­‌های مختلف از سال ۱۳۲۵ مورد بررسی قرار گرفته است.

انتهای پیام/