عکاسی علیه تبعیض نژادی روی مستطیل سبز/ نگاهی به خالق تصویر ماندگار پله و بابی مور در جام جهانی ۱۹۷۰

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، سید رضا صائمی؛ فوتبال تنها یک رشته ورزشی نیست، بلکه به یک نهاد و سازمانی اجتماعی بدل شده که با سویه های مختلف سیاسی و اجتماعی و اقتصادی جامعه گره خورده و قابلیت های فرهنگی هم یافته است. گاهی در این مستطیل سبز اتفاقاتی رخ می دهد که می تواند در سپهر سیاست جهانی و مناسبات آن تاثیرگذار بوده و به یک نقطه عطف تاریخی بدل شود.

در واقع در بستر فوتبال و حاشیه های آن امکان خوانش مسائل مختلف انسانی وجود دارد که آن را به متنی قابل تاویل بدل می کند. حتی گاهی یک عکس از یک مسابقه فوتبال می تواند جریان ساز شده و به کانون تحلیل ها و تبلیغ های سیاسی تبدیل شود. برنامه «عکس های تکان دهنده» شبکه پرس تی وی که یکی از متفاوت ترین و جذاب ترین برنامه های تلویزیونی است این بار به سراغ یک عکس فوتبالی رفته. عکسی که به یکی از مشهورترین عکس های تاریخ فوتبال بدل شده است.

گاهی یک عکس بیش از هزاران کتاب و سخنرانی می تواند یک پیام انسانی را منتقل کند و جهانی را تکان دهد. عکس جان وارلی از این جنس عکس ها بود که هم در تاریخ ماندگار شد هم خودش را به شهرت رساند.

شرح عکس به این شکل است که در ژوئن ۱۹۷۰ جام جهانی مکزیک و نبرد میان برزیل و انگلیس، دو اسطوره فوتبال؛ پله و بابی مور همدیگر را در آغوش می گیرند و پیراهنشان را به یکدیگر می دهند. زمانی که برزیل در آن بازی تماشایی با گل فوق العاده جایرزینو برنده بازی شد و انگلیس قهرمان جام جهانی ۱۹۶۶ بازی را با نتیجه یک بر صفر به زردپوشان برزیلی باخت، بابی مور و پله با سنت شکنی علیه نژادپرستی، لحظه باشکوه دیگری را در مستطیل سبز رقم زدند و در واقع به شکل نمادین و با بهره گیری از ظرفیت بالای فوتبال در جلب توجه افکار عمومی به اعتراضی ورزشی و فوتبالی بر علیه تبعیض نژادی پرداختند.

 «جان وارلی» از این لحظه تاریخی عکاسی کرد، عکسی که به یکی از بهترین لحظات ثبت شده در مستطیل سبز مبدل شد. نکته جالب این بود که این اتفاق زمانی رخ داد که حضور بازیکنان خارجی در لیگ انگلیس و دیگر لیگ های اروپایی پدیده ای نادر بود و بازیکنان سیاه پوست به دلیل تفکرات نژادپرستانه درحاشیه قرار داشتند و تصور بر این بود که بازیکنان غیر سفیدپوست از صلابت و قدرت جسمانی لازم برخوردار نیستند.

هر چند در همان زمان اسطوره های بزرگ سیاه پوستی همچون پله دلیل بسیار روشنی برابطال این تفکر تاریک شدند. چنانکه در این برنامه شاهدیم یکی از بهترین و موثرترین شیوه های مبارزه علیه تبعیض نژادی، موفقیت ها و محبوبیت هایی است که سیاه پوستان در عرصه های مختلف به دست آورده اند.

پله یکی از بزرگترین اسطوره هایی است که تاکنون در تاریخ ورزش فوتبال ظهور کرده و به افتخار و اعتباری برای سیاه پوستان بدل شده و در نهایت به مقام وزیر ورزش بودن هم رسیده است. او در عرصه فوتبال به خوبی توانست توانمندی ها و قابلیت های سیاه پوستان در ورزش را به نمایش بگذارد و افکار عمومی جهان را نسبت به هم پوست های خود تغییر دهد.

اما از این سوی ماجرا و فارغ از سوژه خاص برنامه که درباره یک عکس فوتبالی بود، خود این برنامه با پرداختن به این عکس و عکاسش توجه مخاطب به ویژه علاقمندان عکاسی را به عکاسی فوتبالی جلب می کرد. جان وارلی عکاس این عکس متولد دونکستر انگلیس، از همان نوجوانی عاشق عکاسی شد و از همان روزهای اول شیفته عکاسی از فوتبال بود. عکس بابی مور و پله در سال ۱۹۷۰ او را به یکی از بهترین فوتوژورنالیست های نسل خود مبدل کرد. عکسی که قابلیت های نشانه شناسی بالایی دارد و در بازنمایی پیامی که پشت آن است با قدرت عمل می کند.

چیزی که این عکس را جاودانه کرده، این است که از لبخند و چشمان سوژه ها نمی توان به راحتی برنده را از بازنده بازشناخت، اما به راحتی می توان فهمید که چگونه دو اسطوره فوتبال توانسته اند سدهای نژادی را در هم بشکنند. بابی مور با چشمانی آبی و موهایی بور و پله با ظاهر و پوستی سیاه به سادگی هر چه تمام‌تر احساسات غیرانسانی را زیر پا می‌گذارند تا آنچه در آغوش می‌گیرند چیزی به جز انسانیت نباشد تا الگویی ابدی برای دیگران باشند.

این عکس در زمانی ثبت شد که بازیکان سیاه پوست به دلیل تفکرات نژادپرستانه درحاشیه قرار داشتند و تصور بر این بود که بازیکنان غیر سفیدپوست از صلابت و قدرت جسمانی لازم برخوردار نیستند.

گاهی یک عکس بیش از هزاران کتاب و سخنرانی می تواند یک پیام انسانی را منتقل کند و جهانی را تکان دهد. عکس جان وارلی از این جنس عکس ها بود که هم در تاریخ ماندگار شد هم خودش را به شهرت رساند.

عکس ماندگار جان وارلی، در اوج تبعیض‌های نژادی در آمریکا و انگلستان، نقطه عطفی در مسیر مبارزات تبعیض نژادی شد و پیوندی مثال زدنی از نژادها و رنگ های مختلف را نشان داد. این برنامه به عکاسان ورزشی بینش می دهد که چگونه معانی و پیام هایی را که می خواهند با قاب دوربین خود ثبت و ماندگار کنند در دل رخدادهایی پیرامونی و حتی در از دل حاشیه های یک اتفاق بیرون آورده و به متن بدل کنند. ضمن اینکه قدرت و قلمروی اجتماعی فوتبال به عنوان یک ورزش محبوب را نشان داد و اینکه چگونه می توان با ورزش از ارزش های انسانی دفاع کرد.

انتهای پیام/4139/