ریشه‌ها می‌نوازند، وقتی جامعه با موسیقی حرف می‌زند
موسیقی فولکلور؛ صدای مردم و حافظه جمعی
فولکور از دو واژه انگلیسی «فولک» (folk) به معنی مردم کوچه و بازار و «لر» (lore) به معنی یادگیری و آگاهی تشکیل شده است. این سبک از موسیقی در بطن جامعه وجود دارد و موسیقی عامه مردم است. شیوه‌ی ترانه‌های آن سینه به سینه از یک نسل به نسل دیگر منتقل می‌شود و بیانگر زندگی قشر زیربنایی جامعه است.
موسیقی فولک معاصر، نوعی از موسیقی فولکور است که در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم مرسوم شد و به تدریج در بین مردم به محبوبیت رسید و سبکی متمایز از موسیقی سنتی و فولکور قدیمی است. این سبک با الهام از فولکور قدیمی و بازسازی آهنگ‌های آن، ژانر جدی را به وجود آورده و برای خلق آثار معمولا از سازهای محلی و سنتی هر منطقه استفاده می‌شود.
موسیقی فولک ایرانی
موسیقی فولکلور ایرانی چیزی فراتر از آوازها و نغمه‌های محلی است؛ این موسیقی، بازتابی از زندگی، رنج، شادی، و جهان‌بینی مردمانی است که در دل کوه‌ها، دشت‌ها و کوچه‌پس‌کوچه‌های شهرها و روستاها زیسته‌اند. در هر گوشه‌ای از ایران، از موسیقی لری و کردی گرفته تا نواهای جنوبی و ترکمنی، می‌توان روایت‌های بی‌کلامی از فرهنگ، تاریخ و تجربه‌های زیسته را شنید.
این موسیقی، برخلاف بسیاری از ژانرهای مدرن، از دل مردم برآمده و با جامعه گره خورده‌است؛ در آیین‌های عروسی، سوگواری، کار و حتی مبارزه‌های اجتماعی، فولکلور نقش یک همراه همیشگی را بازی کرده‌است. صدای دف، نی، تنبک یا دوتار، نه فقط ابزار هنری، بلکه حامل خاطرات نسل‌هاست.
در جامعه‌ای که با شتاب به‌سوی جهانی‌سازی و همسان‌سازی فرهنگی می‌رود، حفظ و بازخوانی موسیقی فولکلور، به‌معنی پاسداشت هویت، تنوع فرهنگی و پیوندهای عاطفی مردم با گذشته و سرزمین‌شان است. موسیقی فولکلور هنوز هم می‌تواند جامعه امروز ایران را با ریشه‌هایش آشتی دهد؛ اگر فرصت شنیده شدن پیدا کند.
آنچه در ایپزود دوازدهم سیگما می‌شنوید
در اپیزود دوازدهم سیگما، می‌توانید به دنبال جواب سوالات‌تان درباره موسیقی «فولکلور ایرانی» ، بگردید. مثلا اینکه آیا این ژانر موسیقی هم مثل خیلی دیگه از ابعاد هنر دستخوش تغییر شده است؟ یا مردم غیرمحلی دیگر به این نوع موسیقی علاقه‌ای نشان نمی‌دهند؟ یا مثلا نسل جدید و زِد یا دهه نودی‌ها چطور توانسته‌اند با این جنس موسیقی ارتباط بگیرند؟
البته ما در این اپیزود، سعی کرده‌ایم به سوالات دیگری هم پاسخ دهیم: مثلا اینکه چرا رفته رفته شاهد کمرنگ‌تر شدن برگزاری کنسرت‌ها برای موسیقی فولک شده‌ایم؟ یا این ادعا درست است که بگوییم دولت و مسئولین مرتبط با دنیای موسیقی، از این ژانر آنطورکه باید و شاید حمایت نکرده‌اند!
معرفی مهمان
پویا سرایی، متولد ۱۳۶۲ است و احتمالا درجهان بی‌انتهای موسیقی سنتی و بخصوص سنتور نوازی، برای بسیاری از ما آشنا باشد. به گفته خودش موسیقی را از ۱۰ سالگی شروع کرده و در همان سن و سال کم با استاد جواد بطحایی کنسرت برگزار کرده است. وی در مقاطع ارشد و کارشناسی در رشته‌های موسیقی، فلسفه هنر و پژوهش هنر تحصیل کرده‌است. در مقطع دکتری هم پژوهش هنر با گرایش زیبایی‌شناسی را انتخاب کرد.
دستاورد‌های پویا سرایی، به بیش از ۱۵۰ مجموعه موسیقایی می‌رسد. وی که بیش از ۸۰ مقاله، سخنرانی با موضوعات نقد، پژوهش موسیقایی و زیبایی شناختی دارد، داور چندین جشنواره سراسری در موسیقی و پژوهش هنر بوده است.
برای گوش‌دادن به اپیزود دوازدهم سیگما به لینک زیر مراجعه کنید:
به سایر قسمت‌های سیگما گوش کنید:
قسمت اول | قسمت دوم | قسمت سوم | قسمت چهارم | قسمت پنجم | قسمت ششم | قسمت هفتم | قسمت هشتم | قسمت نهم | قسمت دهم | قسمت یازدهم
عوامل تولید:
تدوین و مسترینگ صوت: علیرضا مهاجری
گرافیک: علیرضا مهاجری و محمد حسن‌زاده
مشاور تولید: محمد وحیدی
عکس: علی‌احمدوند و عباس تاجیک‌یار
فیلم : عارف نظری
تهیه‌کننده: یاسر نظیفی‌گیلوان
میزبان، نویسنده و کارگردان: حانیه محبی‌زاده
قطعات موسیقی به کار رفته:
قطعه تک‌نوازی نی‌انبان؛ محسن شریفیان و گروه لیان
قطعه کردی «لیلم‌لی» از ناصر رزازی
قطعه سیستانی تنبورنوازی «شب‌گرد» از سهراب پورناظری
قطعه هفت‌حوض «Seven Ponds» از سینا بطحایی
سلب مسئولیت:
دیدگاه‌ها و نظرات ارائه‌شده توسط مهمانان این پادکست، تحلیل و نظر شخصی آن‌هاست و لزوماً بازتاب‌دهنده سیاست‌ها و مواضع خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی (آنا)، میزبان یا سایر عوامل این پادکست نیست. خبرگزاری آنا این گفتگوها را در راستای ایجاد تکثر گفتمانی و فضای تبادل اندیشه در جامعه منتشر می‌کند.
انتهای پیام/