در میزگرد بررسی نحوه برخورد با فساد مطرح شد؛
صادقی: دولت باید زمینه‌های اثرگذار در بروز فساد را از میان بردارد/ حکمت‌نیا: برخورد با مفسد نباید منجر به رکود اقتصادی شود
قوه قضائیه وظیفه برخورد با مفسدان را برعهده دارد، اما این دولت است که باید زمینه‌های اثرگذار در بروز فساد را از میان بردارد تا کار به برخوردهای قضائی نکشد.
به گزارش خبرنگار حوزه قضائی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، قوه قضائیه در دوره تحول، بحث مبارزه با فساد را به‌طور ویژه در دستور کار خود قرار داده است و در این بین این سوال پیش می‌آید که چند درصد فسادهای رخ داده در جامعه سازمان‌یافته است؟
قوه قضائیه در برنامه‌های خود علاوه بر برخورد با مفسد، به‌دنبال پیدا کردن منشأ بروز فسادهاست، چراکه اگر ریشه فسادها خشکانده شود، برخورد با فساد به‌طور ریشه‌ای انجام شده است و برخی از حقوقدانان معتقد هستند که برخورد با فساد باید به‌صورت مستمر و به دور از هیجانات انجام شود.
«برهمین اساس، محمدهادی صادقی جرم‌شناس و محمود حکمت‌نیا از حقوقدانان برجسته کشور با حضور در برنامه زاویه شبکه چهار سیما به موضوع لزوم توجه به علم حقوق برای مبارزه با فساد و ارائه ایده‌ها و الگوریتم‌های اساسی برای جلوگیری از بروز فساد پرداختند.»
در ادامه، موضوعات مطرح شده در این میزگرد حقوقی را از نظر می‌گذرانید.
به نظر شما بهترین ایده برای مبارزه با فساد چیست؟
حکمت نیا: در هر سیستمی ممکن است فساد رخ دهد و این موضوع در تمام کشورهای دنیا نیز مشهود است. از طرفی در برخی مواقع فساد به‌صورت سیستمی رخ می‌دهد و ما معتقد به مواجه نظام‌مند با پدیده فساد هستیم. در روزهای قدیم اشخاص یکدیگر را می‌شناختند و مواجه با فساد با اشخاص صورت می‌گرفت و شرایط خاص و پیچیده‌ای نیز برای کشف فساد وجود نداشت اما در دوره صنعتی شدن و با توسعه روابط بشری، افراد یکدیگر را نمی‌شناختند لذا در این حوزه بحث فساد مطرح شد و اوضاع نسبت به گذشته کمی پیچیده شد و در دوره امروز ما نیز موارد مختلفی منجر به بروز فساد سیستمی و سازمان‌یافته شد. وقتی در حوزه فساد ورود می‌کنیم، چون محیط متغیر است لذا تعریف ثابتی در این حوزه نداریم. برخی نیز معتقدند فساد توصیف پذیر نیست.
معمولاً در مقوله فساد به سمت قدرت عمومی می‌رویم و به‌طور کلی هرجایی که قدرت تصمیم‌گیری وجود داشته باشد و اینکه پاسخ‌گویی مناسبی وجود نداشته باشد و صداقت نیز نباشد امکان بروز فساد وجود دارد. محیط اقتصادی باید سالم باشد و اگر در حوزه رقابت برخی از افراد با استفاده از روابط رقابت‌ها را پیروز شوند، فساد کرده‌اند چراکه در اینجا دیگر کار و ثروت تأثیرگذار نیست و رانت و روابط حرف اول را می‌زند. همچنین توجه به اخلاق در این زمینه مهم است و افرادی که دارای قدرت هستند و اگر دارای اخلاق باشند، کمتر به سمت فساد می‌روند.
بسیاری از مسئولان اجرایی به مبانی اسلام توجهی ندارند
صادقی: بدون توجه به عوامل و موجبات ظهور فساد، نمی‌شود در راستای تبیین سیاست‌های مبارزه با فساد گام برداشت. نظام جمهوری اسلامی ایران بر پایه مبانی اخلاقی تشکیل شده است، لذا اگر فسادی در مجموعه‌ای رخ دهد هرگز در نظام اسلامی قابل قبول نیست و ضرورت مبارزه با فساد در یک حکومت اسلامی بیشتر از سایر حکومت‌هاست. درحال حاضر بسیاری از مجریان و مسئولان نسبت به مبانی بنیادی اسلامی توجه‌ای ندارند لذا مشکلات امروز ناشی از همین علم نداشتن آنهاست و نظام ما بر پایه توجه به کرامت انسانی تشکیل شده است، اما امروز به این موضوع نیز توجه‌ای نشده است.
اگر ماهیت انقلاب صلاح و در تضاد با فساد است، لذا مفسدان در نظام جمهوری اسلامی ایران ضدانقلاب هستند و با آنها باید با قاطعیت برخورد کرد
ما مفسد را در نظام باید ضدانقلاب بدانیم و اگر ماهیت انقلاب صلاح و در تضاد با فساد است، لذا مفسدان افراد ضدانقلاب محسوب می‌شوند. یکی از مشکلات امروز ما این است که حوزه سیاست با روابط اقتصادی درهم تنیده شده است و این‌طور به نظر می‌رسد که ما بازاری با عنوان بازار سیاسی هم داریم و همان‌طور که در بازار، مردم برای معاملات سر یکدیگر کلاه می‌گذارند، در حوزه سیاست نیز به همین شکل است و درحال حاضر افراد به اصطلاح «کارچاق‌کن» در مجلس شورای اسلامی وجود دارد که جای تأسف دارد. فساد در جمهوری اسلامی ناپسند و نابخشودنی است و ما باید جلوی ورود پول‌های کثیف به عرصه انتخابات را بگیریم و این موضوع منجر به اثرگذاری پول بر تصمیم‌سازی‌ها می‌شود. مسئله برخورد با فساد مبتنی بر بنیان‌های پایه‌ای حقوق اسلامی است و امروز در قوه قضائیه باید در دو مرحله با فساد برخورد کنیم.
اولین مرحله برخورد با مفسد است که اتفاقاً باید شدید هم باشد، البته نوع برخورد نیز باید متناسب با نوع جرم و فساد باشد و اگر فساد از سوی کارگزاران نظام صورت گیرد باید با قاطعیت با آنها برخورد شود. مرحله بعدی نیز شناسایی منشأ بروز فسادهاست که آغاز بیشتر فسادها، از مجموعه‌های دولتی است.
مهمترین نکته در حوزه برخورد با فساد این است که دولت‌ها باید همه زمینه‌های اثرگذار در بروز فساد را از میان بردارند و نباید این‌طور باشد که همه مردم قوه قضائیه را مسئول بدانند، چراکه همه باید دستگاه قضائی را در برخورد با فساد یاری کنند.
چطور می‌توانیم یک سیاست روشن در موضوع برخورد با فساد داشته باشیم؟
حکمت‌نیا: وقتی که در حوزه حقوق وارد می‌شویم باید به ساختار حقوق جزا نیز توجه کنیم. ساختار باید مبتنی بر احتمال بروز فساد طراحی شود تا هنگام بروز فساد بتوانیم با متخلفان برخورد کنیم و ما نمی‌توانیم براساس عنصر عدالت ساختار را برنامه‌ریزی کنیم و ما باید از عنصر «حریم عدالت» استفاده کنیم. برای مثال وقتی یک فردی پدر خود را از دست می‌دهد، باید یک پشتوانه برای خود انتخاب کند و این فرد نیز باید اموال این کودک را مدیریت کند و برای وی به بهترین نحو احسن استفاده کند، اما حق تصرف اموال را ندارد لذا باید حریمی را رعایت کند. منظور از حریم عدالت نیز همین است.
سیاست‌های درنظرگرفته شده در امر مبارزه با فساد باید مبتنی بر موضوع حریم عدالت باشد
سیاست باید مبتنی بر موضوع «حریم عدالت» باشد، چراکه اگر روی عنصر عدالت متمرکز شویم شکست خواهیم خورد. برای مثال موضوع اعلام اموال مسئولان نیز با همین منظور است تا حریمی تشکیل شود و اعلام اموال فرزندان مسئولان نیز برای این است تا این افراد بعدها نتوانند از اموال و روابط سوء‌استفاده کنند. سیستم و فرآیندها اگر برای افراد عادی نوشته شود، در مقوله مبارزه با فساد موفق‌تر خواهیم شد.
صادقی: ما وقتی قانون می‌نویسیم باید برای افراد عادی نوشته شود که در معرض هر لغزشی می‌توانند باشند. گاهی اوقات همین قوانین وجود دارد، اما اجرا نمی‌شود و تحرکی که درحال حاضر از سوی قوه قضائیه آغاز شده قابل تقدیر است و ما معتقدیم که این اقدامات کافی نیست و مبارزه با فساد باید استمرار داشته باشد. رئیس قوه قضائیه را رهبر معظم انقلاب نصب و عزل می‌کند، لذا این نصب می‌تواند مشروط به ضوابط و شروطی باشد و قطعاً رهبری و هیچ فرد دیگری حق مداخله به امور قضائی را ندارند. وقتی رئیس قوه قضائیه به آیین نامه‌هایی در حوزه سلامت اداری توجه نمی‌کند باید با آن برخورد شود.
مبارزه با فساد نباید هیجانی باشد بلکه این مبارزه باید مستمر و مداوم صورت گیرد تا به نتایج مطلوب حاصل شود
بنابراین اگر رئیس قوه قضائیه امروز تنبلی می‌کند و فردا فردی دیگر می‌آید و خوب عمل می‌کند، مقصر مجمع تشخیص مصلحت نظام است. مبارزه با فساد نمی‌تواند هیجانی باشد و قطعاً اظهارنظرهای رئیس دستگاه قضا باید مبتنی بر قوانین و توجه به مشارکت‌های مردم است.
چه پیشنهادی برای تشکیل ساختاری متمرکز در حوزه برخورد با فساد دارید؟
حکمت‌نیا: ما برنامه مبارزه با فساد را برنامه‌ای هدفمند و دارای اصول می‌دانیم. امروزه به خاطر پیچیدگی‌های موجود، نیازمند تکنیک‌های کشف فساد داریم و روش‌های مختلفی داریم تا بفهمیم که افراد از مسئولیتی که دارند سوء‌استفاده کردند یا خیر. از طرفی به این نکته نیز باید توجه کرد که اموال کشف شده ناشی از برخورد با فساد چه سرنوشتی پیدا می‌کند؟
برخورد با فساد باید طوری انجام شود که در عین برخورد با مفسد، منجر به رکود اقتصادی نشود و مبارزه با فساد باید منجر به رقابت سالم اقتصادی بین افراد و شرکت‌ها شود.
صادقی: قوه قضائیه باید طرح جامع مبارزه با فساد را تدوین کند و در مرحله فعلی باید همه ظرفیت‌های قانونی مبارزه با فساد را فعال کند و سازمان بازرسی کل کشور می‌تواند در این زمینه نقش به‌سزایی ایفا کند. بسیاری از گلوگاه‌هایی که در بروز فساد موثر هستند، به‌دلیل عدم اجرای قانون شکل گرفته است. از طرفی دستگاه قضائی باید در سطوح کشوری میزان پاکی نهادهای مختلف را رصد کند و تخلفات را به مردم گزارش دهد تا اعتماد عمومی جلب شود. مبارزه با فساد باید کاری مستمر و پیگیر و بدون ملاحظه دنبال شود.
انتهای پیام/4110/
انتهای پیام/
