همکاری‌های آکادمیک بین‌المللی ضرورت ارتقای علم و فن‌آوری

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، همکاری‌های آکادمیک شامل تمامی فعالیت‌های علمی و پژوهشی است که دو طرف درگیر، بهره علمی کافی را از این همکاری ببرند.

این رویکرد البته پیش از این در کشورهای دیگر دنیا سوابق زیادی داشته که به نظر می‌رسد استفاده از این تجارب، کمک زیادی به مسوولان اموزش عالی کشورمان می‌کند.

همکاری‌های بین‌المللی در زمینه تحقیقات علمی می‌تواند به اشکال مختلفی مانند ارتباطات علمی بین‌المللی مانند کنفرانس‌ها، جابه‌جایی‌های علمی در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت یا بلندمدت، همکاری‌ با یک گروه یا چندین گروه تحقیقاتی در پروژه‌های مشترک علمی که جنبه بین‌المللی دارند، توسعه زیر ساخت‌های علمی به صورت بین‌المللی و... صورت می‌گیرد.

بیشتر این موارد توسط خود محققان انجام می‌شود. البته باید تأکید کرد که اگر این فعالیت‌ها به صورت فردی انجام شود، دارای چشم‌انداز محدودتری است یا از جهت مالی با محدودیت‌هایی مواجه می‌شود.

دانشگاه‌ها، بنیادها یا موسسات می‌توانند با تخصیص بودجه به تحقیقات علمی، روابط آکادمیک و همکاری‌های مشترک را گسترش دهند و با هدف حمایت از تحقیقات بین‌المللی و ایجاد یک چارچوب نهادی یا سازمانی برای ترویج همکاری‌های آکادمیک با هم توافق داشته باشند. این توافق‌نامه‌ها ممکن است تنها بین دو گروه (موافقتنامه‌های دوجانبه) و یا در قالب همکاری‌های وسیع‌تر، در جهت منافع مشترک (توافقات چندجانبه) باشد.

همچنین باید طرح‌ها و گزینه‌هایی در نظر گرفته شود که محققین و دانشمندان را برای تحقق برنامه‌ها یاری رساند. به عنوان مثال به محققین اعلام کنند که این زمینه‌ها و تحقیقات مشترک برای کار علمی وجود دارد.

معمولا چنین طرح‌هایی باید دارای ویژگی‌های فوق باشند:

ایجاد محیطی مناسب برای جامعه علمی جهت انجام همکاری‌های آکادمیک بین‌المللی، تا محققین کمتر درگیر مسائل بوروکراتیک شوند و دولت یا نهاد مربوط این کارها را انجام دهد تا محققین به جای صرف وقت برای انجام کارهای اداری وقت خود را صرف انجام تحقیقات کنند.

همچنین باید زیرساخت‌ها به نحوی باشند که توان علمی و نخبگی علمی، تنها معیار برای بودجه‌ریزی باشد و بالاترین سطح استاندارد علمی برای تحقیقات در نظر گرفته شود. به‌علاوه با بنیادهایی کار شود که توان علمی جزء اولویت‌های آن‌ها است و از آزادی انتخاب موضوعات علمی توسط دانشمندان دفاع می‌کنند و سعی دارند تا چند صدایی علمی ایجاد کنند.

داشتن برنامه بودجه‌ریزی جدید و نو، یکی دیگر از موارد مهمی است که باید رعایت شود، این برنامه‌ها باید دارای دیدگاهی نتیجه محور باشد.

ایجاد مرکزی جامع برای همکاری علمی توسط کشورهای اروپایی

کشورهای اروپایی برای اینکه بتوانند مرکز جامعی برای همکاری علمی داشته باشند، در سال 1993 موسسه‌ای با نام موسسه همکاری‌های آکادمیک یا ACA تأسیس کردند. حوزه همکاری این موسسه به صورت خاص، تحصیلات تکمیلی است. هدف ACA ارتقاء نوآوری، بین‌المللی‌سازی دانش، همکاری‌های علمی و فناوری مشترک در سطح کشورهای اروپایی است. ACA در این زمینه، دیدی جهانی دارد و حتی ممکن است با کشورهایی همکاری کند که اروپایی نباشند، اما به دنبال همکاری‌های آکادمیک و بین‌المللی‌سازی دانش باشند.

فعالیت های ACA شامل فعالیت‌های تحقیقی، تحلیلی، ارزیابی، مشاوره‌ای و... هم برای بخش عمومی آموزش و هم برای بخش‌های خصوصی آموزش است.

ACA در ژوئن 1933 با همکاری انگلیس، آلمان و هلند پایه‌گذاری شد. انجمن علوم انگلیس، خدمات مبادله‌ای آکادمیک آلمان و موسسه ملی همکاری‌های بین‌المللی درسطح تحصیلات تکمیلی هلند، به نمایندگی از دولت‌هایشان اعلام کردند که از همکاری‌های دو جانبه میان‌کشوری، در سطح موسسات آموزشی حمایت می‌کنیم. همچنین کمیسیون اروپا و سایر نهادهای تصمیم‌گیرنده در اروپا، از تحقیقات این موسسه پشتیبانی کردند. دلیل این کار روند رو به رشد برنامه‌های آموزشی در اتحادیه اروپا بود. بنابراین تصمیم گرفتند که موسسسه‌ای تاسیس کنند تا همکاری‌های آکادمیک صورت رسمی‌تری به خود بگیرد.

این موسسه در سال 1999 با انتشار تحقیقات خود به یک موسسه انتشاراتی نیز تبدیل شد و به صورت تخصصی مقالاتی در زمینه آموزش و دانش منتشر کرد.

اعضای ACA شامل اتریش، انگلیس، بلژیک، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، هلند، مجارستان، استونی، جمهوری چک، لهستان، نروژ، اسلواکی، اسپانیا، سوئد، سوسیس، استرالیا، ترکیه، مکزیک و امریکا است.

نمونه‌های تحقیقاتی

این موسسه از سال 1994 تا کنون 58 پروژه بین‌المللی را به اتمام رسانده است، که تنها به چند نمونه اشاره می‌کنیم.

سال 1994: 1- شبکه‌سازی آژانس‌ها و نهادهایی که می‌توانند در ارتقا همکاری‌های آکادمیک، جابجایی‌های آکادمیک سطح همکاری‌های آکادمیک نقش داشته باشند.

2- انجام پروژه‌ای حقوقی درباره قراردادهایی‌ که در زمینه تحلیل هنر وجود دارد و بررسی جنبه‌های مدیریتی این مسئله.

سال 1995: پروژه‌ای بین المللی در مورد توسعه منابع انسانی

سال 1996: 1- برگزاری سمینارهایی در زمینه‌های نحوه تخصیص امتیازهای پروژه‌های بین‌المللی بین اعضای درگیر در جمهوری چک.

2- کنفرانسی درباره همکاری کشورهای عضوACA با سایر کشورها، به طور خاص کشور ژاپن. بررسی نحوه عملکرد در زمینه همکاری‌های دو جانبه با ژاپن و تمرکز بر روی موضوعاتی که مربوط به همکاری‌های دوجانبه علمی بود. همچنین این طرح در سال 1997 نیز بسط داده شد.

سال 1997: 1- همکاری‌های منطقه‌ای شمال جنوب در اروپا (شمال جنوب سطحی نه شمال جنوب جغرافیایی).

2- جابجایی دانشجو در سطح اروپا و بررسی گذشته همکاری‌های منطقه‌ای برای گسترش علم و ارائه پیشنهاد در این زمینه. همچنین این طرح در سال 1998 نیز بسط داده شد.

سال 2010: 1- تأسیس سایت اسکالر شیپ پرتال که اطلاعاتی در زمینه نحوه اعطای بورس‌های تحصیلی در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

2- تأسیس سایتی که در مورد رشته‌های مختلف در اروپا اطلاعاتی در اختیار کاربران قرار می دهد.

سال 2013: کار بر روی بورس‌های دولتی و وام‌های دانشجویی کار برای ارتقا سطح دانشجو‌پذیری.

نمونه بومی شده موسسه ACA می‌تواند مدلی موفق در مسیر گسترش همکاری‌های آکادمیک ایران و سایر کشورهای جهان باشد.

اردیبهشت ماه سال جاری حسن روحانی، رییس جمهوری در جمع مسئولان و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی خواستار فراهم شدن مقدمات استفاده از حضور و تخصص ایرانیان متخصص خارج از کشور در دانشگاه‌های داخلی شد و از دانشگاه آزادی‌ها خواست که در این زمینه پیش‌گام باشد. امری که در صورت تعامل بخش‌های مختلف وزارت علوم و با برنامه‌ریزی‌های مناسب می‌تواند سطح تعامل ایران در فضای بین‌المللی تولید علم را بیش از همیشه گسترش دهد و موتور محرکی برای همکاری‌های علمی با چهره‌های شناخته شده جهانی باشد.