مروری بر تاریخچه چاپ و چاپخانه در ایران

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، یازدهم شهریور یادآور تلاش مستمر و زحمت مداوم جمع بزرگی از کارگران، صنعتگران و هنرمندان و در یک جمله وامدار تلاش بزرگمردان فرهنگ ایران زمین است. شاید امروز که به صندلی خود تکیه داده‌ایم و مشغول دیدن مطالب مختلف در میان پایگاه‌های اینترنتی هستیم، به باعث‌ و‌ بانی این اتفاق تا به حال فکر نکرده‌ و نیندیشیده‌ایم که اگر چاپ نبود چگونه دانش‌ منتقل می‌شد. چاپ یعنی زندگی، یعنی حیات، پویایی و تحرک، فکر این که در نبود چاپ جامعه با چه مشکلاتی روبه‌رو می‌شود، غیرقابل تصور است. اگر چاپ نباشد هیچ کارت شناسایی برای معرفی هویت ما وجود ندارد، خبری از اسکناس‌های رنگارنگ نیست و کتاب و مجله‌ای چاپ نخواهد شد و اگر صفحات وب را چاپ نوین بنامیم، دیگر سرگرمی به‌نام اینترنت معنا ندارد.

اختراع حروف چاپی، از مهم‌ترین رخدادهای تاریخ بشریت

یکی از مهم‌ترین رخدادهای تاریخ بشریت، اختراع حروف چاپی مستقل و دستگاه چاپ بوده ‌است. نخستین‌بار، یوهانس گوتنبرگ آلمانی در سال ۱۴۵۶ میلادی چاپ را اختراع کرد اما در حقیقت اختراع فن چاپ به قرن‌ها پیش از گوتنبرگ مربوط می‌شود، شاید وقتی به کتیبه حقوق بشر کوروش هخامنشی نگاه می‌کنیم، نشانه‌هایی از این صنعت قابل مشاهده باشد.

پیدایش صنعت چاپ در ایران

نخستین چاپخانه در ایران در شهر تبریز تأسیس شد. عباس میرزا نایب‌السلطنه، میرزا زین‌العابدین تبریزی را مامور فراگیری فن چاپ و راه انداختن نخستین چاپخانه در تبریز کرد. میرزا زین‌العابدین تبریزی در سال ۱۲۳۳ هجری قمری ابزارآلات چاپ حروفی را به تبریز آورد و تحت حمایت عباس میرزا که در آن زمان حکمران آذربایجان بود، چاپخانه کوچکی برقرار کرد.شاید علت جایگزینی چاپ سنگی به‌جای چاپ سربی این بود که افرادی، به چاپ سربی و حروف آن با بدبینی نگاه می‌کردند و آن را علامت کفر می‌دانستند یا چون حروف ما پارسی بود با حروف سربی در آن زمان نمی‌توانستیم تنوع در خطوط داشته باشیم در صورتی که در چاپ سنگی از خوشنویس‌ها کمک گرفته می‌شد.حدود 90 سال پس از تأسیس نخستین چاپخانه در تبریز، نوه حاج زین‌العابدین (کسی که نخستین چاپخانه سنگی و سربی را در ایران دایر کرد) ماشین چاپی را از اروپا خریداری و از طریق کشور مصر وارد بندر استانبول در ترکیه فعلی کرد و از این بندر از طریق چهل گاومیش به تبریز انتقال داد.

نام‌گذاری روز ملی صنعت چاپ

با گذشت زمان اهمیت صنعت چاپ بر همه روشن شد، نام‌گذاری روز 11 شهریور به‌عنوان روز ملی صنعت چاپ در تقویم ایرانیان در سال 1382 و با تلاش‌ اسدالله جامی (مدیر کل وقت دفتر امور چاپ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) انجام شد. در آن زمان اهالی صنعت چاپ به شورای فرهنگ عمومی درخواست‌ دادند و توضیحات بسیاری برای لزوم ورود ا ین روز در تقویم مطرح کردند؛ در نهایت 11 شهریور به‌عنوان روز ملی صنعت چاپ در تقویم نام‌گذاری شد.

آینده صنعت چاپ کشور در ابهام

غیر از قوانین دست‌وپاگیری که فعالیت در صنعت چاپ را با مشکلاتی روبه‌رو می‌کند، این روزها فعالان این عرصه با معضلاتی همچون تهیه و تأمین مواد اولیه، نبود و گرانی کاغذ نیز دست به گریبان‌اند که به گفته کارشناسان و فعالان این حوزه استمرار آن می‌تواند آینده فعالیت‌های تولیدی در کشور را به خطر بیندازد. صنعتی که تا یک دهه قبل یکی از صنایع مادر و قدرتمند ایران به‌شمار می‌آمد، در طول سال‌های اخیر به دلیل اعمال سیاست‌های نادرست فرهنگی و اقتصادی از سوی عوامل این حوزه و همچنین کم‌توجهی مسئولان به آن، دچار گرفتاری‌های بسیاری است. این روزها به دلیل نبود و گرانی کاغذ، صنعت چاپ کشور به سمت ورشکستگی گام بر می‌دارد و در صورت ادامه این روند قطعاً باید منتظر یک فاجعه بزرگ‌ در نشر و چاپ باشیم.

منبع: روزنامه خراسان

انتهای پیام/4028