دغدغه‌های کارشناسان پیرامون اقتصاد دانش‌بنیان/ علت پیشرفت دنیا توسعه صنایع های‌تک است

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری آنا، نشست بررسی نقش اقتصاد دانش‌بنیان در تحول اقتصاد ملّی، در مؤسسه پژوهشی- فرهنگی انقلاب اسلامی «دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مدّظله‌العالی» با حضور اساتید و صاحب‌نظران اقتصادی برگزار شد.

در این نشست روح‌الله ابوجعفری، مدیر گروه اقتصاد دانش‌بنیان پژوهشکده مطالعات فن‌آوری ریاست‌جمهوری در این نشست طی سخنانی با موضوع «اقتصاد دانش‌بنیان و ظرفیت‌های آن در تحول اقتصاد ملی» اظهار کرد: طبق شاخص‌های مراکز بین‌المللی مثل بانک جهانی، نتوانسته‌ایم بهره لازم را از اقتصاد دانش‌بنیان در اقتصاد کشور ببریم.

وی بر اهمیت فهم اقتصاد دانش‌بنیان تأکید کرد و افزود: در این سال‌ها، هر کدام از مدیران، تصور خودشان را از اقتصاد دانش‌بنیان پیاده کرده‌اند.
ابوجعفری ادامه داد: سه نگرش درباره اقتصاد دانش‌بنیان در کشور ما وجود دارد، یک نگرش از اقتصاد دانش‌بنیان، های‌تک است؛ یعنی اقتصادی که به واسطه فن‌آوری‌های شکل می‌گیرد. دومین نگرش، اقتصاد دانش‌بنیان را به معنای پررنگ شدن نقش دانش در اقتصاد در نظر می‌گیرد؛ نگاه سوم این است که اقتصاد دارد تغییر ماهیت می‌دهد و مبتنی بر دانش می‌شود.
وی با بیان اینکه رویکرد غالب در ایران در ارتباط با اقتصاد دانش‌بنیان، اقتصاد هایتکی است، تصریح کرد: باید دید که آیا این تعریف از اقتصاد، منجر به حل مسئله می‌شود و به درد اقتصاد ما می‌خورد یا خیر.
ابوجعفری ادامه داد: های‌تک، سهم کمی در اقتصاد بسیاری از کشورهای پیشرفته دارد.
وی با بیان اینکه با یک ناهم‌زمانی در ارتباط با اقتصاد و دانش روبه‌رو هستیم، اظهار کرد: بخش علم(مقاله و دانشجو) کار خودش را می‌کند و بخش واقعی اقتصاد(کالا و خدمات) هم به مسیر خود می‌رود.
ابوجعفری ادامه داد: نیازمند ترکیب سیاستی جدیدی در رابطه با اقتصاد هستیم که در آن، سیاست ارزی، آموزشی، مالی، پولی، تجاری، صنعتی، فن‌آوری و پژوهشی لحاظ شود.
مثلاً درباره مسئله آب می‌گوییم محیط زیست و نیرو متولی آن است و بروند راه‌کارهای لازم را تدارک ببینند. در حالی که مسئله آب، نیازمند یک ترکیب سیاستی است که همه دستگاه‌ها نقش خودشان را در قبال آن بشناسند.
وی افزود: ظرفیتی که در شورای هماهنگی بین قوا ایجاد شده، ظرفیت خوبی است و می‌توان مسائل دیگری چون آب و آلودگی هوا را آنجا مطرح کرد.
در ادامه نشست، صادقی از کارشناسان حاضر در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان، گفت: اینکه ارزش فناوری های‌تک را پایین بیاوریم، درست نیست و حجم زیادی از پیشرفت‌های اقتصادی کشورهای دنیا ناشی از پیشرفت‌های های‌تک است.
آقای حمیدی از دیگر کارشناسان نشست، با طرح این سؤال که هدف ما از اقتصاد دانش بنیان چیست، تصریح کرد: هدف، توسعه اقتصاد مبتنی بر ظرفیت‌های داخلی است.
وی با بیان اینکه طی ۱۲ سال اخیر، هزار میلیارد تومان در نانو هزینه شده است، افزود: اما در مقابل، نانو نتوانسته است هزار میلیارد آورده برای ما داشته باشد.
حمیدی با بیان اینکه فن‌آوری نانو، اثری بر صنعت ما نگذاشته است، افزود: اگر فرمان اقتصاد دانش‌بنیان را از سمت های‌تک به سمت دیگری بچرخانیم، کارساز خواهد بود.
در ادامه این نشست پایدارفرد کارشناس مسائل اقتصادی نیز سه رویکرد اساسی به اقتصاد در دنیا را مطرح کرد و گفت: شکل دادن به شرکت‌های بزرگ مثل سامسونگ و ال‌جی، ایجاد یک‌سری پروژه بزرگ ملّی و شکل دادن انبوهی از شرکت‌ها در دامنه آن و توسعه شرکت‌های کوچک(اس‌ام‌ای‌.)
پایدارفرد با بیان اینکه در ایران هر سه رویکرد را تجربه کرده‌ایم، تصریح کرد: مگر ما چقدر ظرفیت داریم که همه این سه رویکرد را با هم اجرا کرده‌ایم، در حالی که در کشورهای دیگر، کل حاکمیت پشت یکی از آن‌ها قرار می‌گیرد.
وی افزود: باید بر سیاست‌ها و حوزه‌های فعالیتی تمرکز کرد و این نیز فرایندی نیاز دارد که باید نخبگان بنشینند و به آن برسند.
در ادامه طیاری‌نژاد اقتصاد دانش‌بنیان را از منظر قرآن مورد بررسی قرار داد و با اشاره به آیات ۲۴ و ۲۵ سوره ابراهیم گفت: عبارت «کلمه طیبه»، بر همه حقایق ثابت و انسانی عالم خلقت اطلاق می‌شود که مصداق کامل آن در بیانات رهبر حکیم انقلاب، حکومت و نظام اسلامی است. پس خرده‌نظام‌های حکومت اسلامی از جمله نظام اقتصادی را هم شامل می‌شود. اولین و مهمترین مسئله در خصوص «کلمه طیبه»، استحکام بنیان‌ها است و استحکام بنیان‌ها به منزله انصاف آنها به اموری همچون عدالت، معنویت، عقلانیت، دانش، تقوا و... است.
وی افزود: اگر اقتصاد اسلامی را مصداق کلمه طیبه بدانیم، اتصال آن به دانش، مصداق همان ثابت و مستحکم بودن بنیان است. پس اگر اقتصاد دانش‌بنیان بشود، مصداق شجره طیبه می‌شود که مطابق عبارت «تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها» در هر شرایطی اعم از تحریم، تهدید و عادی ثمر می‌دهد.

وی ادامه داد: تا وقتی اسکلت اقتصاد کشور را درست نکنیم، صحبت از اقتصاد دانش‌بنیان خیلی معنایی ندارد. وقتی تأمین مالی شرکت‌ها دچار مشکل است، اقتصاد دچار رانت است و شفاف نیست و حاکمیت تعهدی در قبال بازار کسب و کار ندارد، نمی‌توان از اقتصاد دانش‌بنیان سخن گفت.

شجاعی، ستاد نانو را از ستادهای موفقی دانست که دستاوردهای قابل دفاع داشته، و افزود: اما این همه هزینه‌ای که برای نانو شده، ارزش افزوده‌ای برای اقتصاد نداشته است. البته به معنای این نیست که این ستاد کارش را خوب انجام نداده است.
وی با بیان اینکه به شکل ویترینی نمی‌شود مشکل اقتصاد را حل کرد، تصریح کرد: اصل این است که مالیات، نقدینگی، بودجه‌های جاری فاجعه‌بار و مسائلی از این قبیل را درست کنیم و تا زمانی که این‌ها وجود دارد، سخن از اقتصاد دانش‌بنیان، مثل این است که اسکلت یک ساختمان هنوز شکل نگرفته، اما ما درباره نمای داخلی آن صحبت می‌کنیم.

درودیان عضو پژوهشکده حکمت نیز با بیان اینکه مشکلاتی که ما در اقتصاد داریم، ناشی از کمبود دانش نیست، بلکه مشکل در حکمرانی و امور تدبیر است، تصریح کرد: اگر سه کالای خوراک، مسکن و پوشاک را به عنوان عمده اقلام مصرفی خانوار در نظر بگیریم، خواهیم دید که همه این‌ها در داخل کشور تولید می‌شود و نیازی به بیرون نیست.

درودیان با بیان اینکه این خوراک، پوشاک و مسکن، پیشران‌های اقتصاد هستند و در اقتصاد تحرک ایجاد می‌کنند، تصریح کرد: مشکل ما ضعف در سیاست‌های پولی است نه ضعف در دانش، چرا که با وجود این همه نقدینگی در کشور، برای بسیاری از پروژه‌های عمرانی، پول نداریم.
حسینی، عضو پژوهشکده مطالعات فناوری با انتقاد از محکوم شدن اقتصاد دانش‌بنیان، بهترین ترجمان اقتصاد انقلاب اسلامی را اقتصاد دانش‌بنیان دانست و گفت: باید در اقتصاد سیاسی جهان، جایی برای خودمان دست و پا می‌کردیم و نظام احساس کرد که باید اقتصاد دانش‌بنیان را در پیش بگیرد که سیاست درستی است.

وی با بیان اینکه فناوری IT که انقلاب چهارم صنعتی را دارد رقم می‌زند، بر پایه دانش استوار شده است، تصریح کرد: وقتی می‌گوییم اقتصاد دانش‌بنیان، مقصود ما هر دانشی نیست، بلکه باید اولویت‌گذاری کرد.

حسینی اشکال مختلف حکمرانی‌های رایج در دنیا را مورد اشاره قرار داد و افزود: مشکل ما در اقتصاد سیاسی، حکمرانی است و اینکه نمی‌دانیم به دنبال چه مدل حکمرانی هستیم.
پس از بیانات کارشناسان، روح‌الله ابوجعفری در بخش دوم اظهارات خود گفت: های‌تک را باید سر جای خود دید نه اینکه آن را کم‌رنگ کرد. در برخی جاها، حتی از نان شب هم واجب‌تر است، از جمله مسائل نظامی و دارو.

وی تصریح کرد: مشکل این است که اقتصاد دانش‌بنیان به مثابه بخش دیده شده است و نه روح حاکم بر سیاست‌ها؛ و این به معنای تقلیل و کم‌رنگ کردن اقتصاد دانش‌بنیان نیست.

در پایان نشست، عادل پیغامی، استاد اقتصاد دانشگاه امام‌صادق (ع) به عنوان دبیر نشست، به جمع‌بندی مباحث پرداخت.

وی، اقتصاد دانش‌بنیان را یکی از کلیدواژه‌های مهمی دانست که رهبر معظّم انقلاب اسلامی، در معماری اقتصاد نوین ایران بر آن تأکید دارند.

پیغامی، تحولات در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان را سهمگین توصیف کرد و با بیان اینکه طی سال‌های اخیر، فضاهای جدیدی در اقتصاد شکل گرفته است، تصریح کرد: احساس می‌کنیم فضای جدید، کل صورت‌مسئله‌‌های ما را تغییر می‌دهد، پس باید نسبت به اقتصاد دانش‌بنیان حساس باشیم.
وی، در ادامه گفت: با فرهنگی مواجه هستیم که به شکل ادبیاتی با مسائل برخورد می‌کند. مثلاً تصور همه از عنوان کارآفرینی، اشتغال‌زایی است، در حالی که اینطور نیست. با کلمه نوآوری نیز این مشکل را داریم. بنابراین نباید اذهان را ساده‌انگارانه پیش برد.
پیغامی، مسائل مطرح شده در نشست را مورد اشاره قرار داد و با تأکید بر اهمیت تخصص‌گرایی، افزود: اگر به این رسیدیم که یک بخش ضعیف است، کسانی که در همان بخش حضور دارند، صلاحیت اصلاح آن را دارند و نباید افرادی از بخش‌های دیگر بیایند برای آن نسخه بپیچند. پس اگر در مدیریت یا اقتصاد ضعیف هستیم، افرادی که در اقتصاد یا مدیریت حضور دارند، باید آن را اصلاح کنند.
کارشناس اقتصاد، نگاه صفر یا صدی به مسائل را مورد انتقاد قرار داد و گفت: بالاخره اقتصاد دانش‌بنیان انتخاب شده است و در دستور کار نظام قرار گرفته است. پس باید آن را پذیرفت؛ حالا راهی را که رفته‌ایم اگر نقصی در آن دیده‌ام، نباید برگردیم، بلکه باید شیوه را اصلاح کنیم.

پیغامی رویکرد رایج به توسعه در دنیا را طی کردن تک‌تک پلّه‌های توسعه دانست و گفت: یک رویکرد دیگر این است که ما این کار را نکنیم، بلکه به طور جهشی پله‌ها را پشت سر بگذاریم.

وی‌، اقتصاد دانش‌بنیان را به مثابه یک جهش در توسعه عنوان کرد و نقش آن را در اقتصاد سیاسی جهانی قابل توجه ارزیابی کرد.
پیغامی با بیان اینکه اقتصاد ایران نمی‌تواند مسیر کره یا بنگلادش را طی کند و در راستای سیاست‌های اقتصاد سیاسی جهانی، وظیفه‌ای خاص را برعهده بگیرد، تصریح کرد: اینکه ما می‌خواهیم بلوک اول جهانی باشیم یا بلوک سوم، می‌ارزد که هزاران میلیارد هم برای آن خرج کرد چون به آینده اقتصاد ایران مربوط است.

انتهای پیام/