رقیه توکلی: برای ساختن فیلم شهری تنها لوکیشن شهری کافی نیست

رقیه توکلی؛ کارگردان فیلم سینمایی «مادری» در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا، گفت: اینکه فیلمی در شهر یا روستا باشد با هم تفاوت‌هایی دارد. وقتی فیلمی لب مرز ساخته می‌شود یا درباره جنگ است، سختی‌های خودش را دارد. در مقابل فیلمی که دارای لوکیشن شهری است، قرار است در میان ازدحام و افراد زیادی فیلمبرداری شود و مخصوصا در مسائلی مانند صدابرداری با سختی‌هایی روبرو خواهد بود. البته شاید بتوان گفت لوکیشن شهری از فضای کوهستانی و جنگی خیلی راحت‌تر است.

او که فیلم «مادری» را در فضای شهر یزد فیلمبرداری کرده، اظهار کرد: نکته‌ای که در این‌باره وجود دارد این است که در هنگام فیلمبرداری در شهر جای بازیگر را مشخص کرده‌ای و وقتی می‌خواهی کار را شروع کنی، مردمی که عبور می‌کنند، چشم‌شان به دوربین می‌افتد و فضای رئالی که می‌خواهید را از دست می‌دهید، این‌ها اتفاقاتی است که در فضای شهری به هر حال رخ می‌دهد.

وی با بیان اینکه در سینمای کشور فیلم‌های موضوعی مختلفی از جمله فیلم‌های زنانه یا دینی وجود دارند، اظهار کرد: نکته‌ای که درباره این تقسیم‌بندی‌ها وجود دارد، این است که برای مثال نمی‌توانیم فیلمی را که کسی در آن نماز می‌خواند، دینی حساب کنیم. مسلما فیلمی که در خیابان فیلمبرداری شده را هم نمی‌توان یک فیلم شهری دانست.

او ادامه داد: فکر می‌کنم می‌توان روایت موضوعاتی که به زندگی شهری مربوط می‌شوند یا فیلم‌‌هایی که درباره روابط در اجتماع شهری صحبت می‌کنند را در این دسته قرار داد. برای مثال وقتی اثری فرهنگ آپارتمان‌نشینی را به تصویر بکشد و در آن فرهنگ‌ها و روابط اجتماعی که در فیلم‌ها وجود دارد، از درگیری‌هایی که آدم‌ها در شهر با یکدیگر دارند و دیگر مسائلی که تنها در شهرها برای آدم‌ها اتفاق می‌افتد را در فیلم‌‌ها به تصویر بکشند، پس ما با یک فیلم شهری روبرو هستیم.

این کارگردان با اشاره به اینکه موضوعات حقوق شهروندی در فیلم‌ها هم می‌تواند نمونه‌ای از یک فیلم شهری باشد، تاکید کرد: در خیلی از فیلم‌ها می‌بینیم که مثلا مادری به اصرار و اجبار فرزندانش خانه حیاط‌داری که در آن زندگی می‌‌کند را می‌فروشد تا آپارتمان ساخته شود، این حقی است که مادر دارد اما فرزندانش از او می‌گیرند، این موضوع نمونه‌ای از حق شهروندی است که در فیلم‌های شهری می‌تواند دیده شود.

او در ادامه یادآور شد: خیلی وقت‌‌ها در فیلم‌های خودمان می‌بینیم که جریان معمول خیابان هم وجود دارد، مثلا جریان یک عروسی در خیابان، رانندگی کردن‌‌ها و برخوردهایی که راننده‌ها و عابرین باهم دارند از جمله نکاتی است که در بسیاری از فیلم‌های ما دیده می‌شود.

این کارگردان در ادامه با اشاره به اینکه در دوره‌های قبل جشنواره شهر حضور داشته و دوره قبل هم با فیلم «ساعت ۶» جوایز فیلم کوتاه داستانی هم در بخش ملی و هم بین‌الملل را بدست آورده، گفت: فضای برگزاری جشنواره شهر بسیار حرفه‌ای است. به هر حال برگزاری جشنواره‌های فیلم کار سخت و پُرزحمتی است که در عین حال می‌تواند پیامدهای مثبتی هم برای کشورها داشته باشد، کشورهای مدرن سالانه چنین جشنواره‌ای را برای فیلم‌های بلند و کوتاه در حوزه‌های مختلف برگزار می‌کنند، چون به هر حال در زمینه فرهنگ‌سازی موثر خواهد بود.

او افزود: در ایران ما جشنواره فیلم فجر را داریم که برگزار می‌شود که یکسری از فیلم‌ها در آن‌ها اکران می‌شوند و یکسری از فیلم‌ها جا می‌مانند. برخی جایزه می‌گیرند و بقیه نه، این خاصیت جشنواره‌ها است که بعضی فیلم‌ها بیشتر دیده می‌شوند یا حتی هنرمندهایی به جامعه هنری معرفی می‌شوند؛ اما در مقابل جشنواره‌های دیگری هم هستند که در اندازه فجر می‌توانند اثر گذار باشند مانند جشنواره فیلم شهر که هم بخش ملی و هم بخش بین‌المللی دارد. این جشنواره سعی می‌کند در این زمینه حرفه‌ای باشد و به دیده شدن بسیاری دیگر از فیلم‌ها کمک کند.

توکلی همچنین تاکید کرد: ممکن است برخی از عوامل فیلم‌هایی که جای دیگر دیده نشده‌اند، در جشنواره دیگری که حرفه‌ای کار می‌کند، مورد توجه قرار بگیرند. همین موضوع اتفاق بسیار مثبتی است، در کنار آن به هرحال مردمی که در زمستان یک جشنواره داشتند، حالا در تابستان هم با فیلم‌های دیگری که در قالب جشنواره، روبرو می‌شوند؛ چون همه ما می‌دانیم که جشنواره به دیده شدن فیلم‌ها کمک می‌کند. فضای اکران ما خیلی خاص است و به نظر می‌رسد فیلم‌ها باید المان خاصی برای دیده شدن، داشته باشند.

کارگردان فیلم سینمایی «مادری» بیان کرد: جشنواره‌ها این امکان را برای مردم و فیلمسازها به وجود می‌آورند که چند روزی دور یکدیگر جمع شوند و فیلم‌ها را ببینند. شاید برخی بگویند تعداد جشنواره‌ها زیاد است، اما من فکر می‌کنم هر تعداد از این جشنواره‌ها در فرهنگ‌سازی می‌توانند موثر باشند و به جوان‌ترها امید دهد.