دکل‌های مخابراتی شبانه می‌رویند/ چرا کسی جلودار اپراتورها نیست؟

الهه خانی -گروه اجتماعی- خانم همسایه که با شنیدن گلایه‌های همسایه‌اش سر درد و دلش باز شده است، می‌گوید: «حتی خواب راحت شب را هم از ما گرفته‌اند. سرم را که روی بالشت می‌گذارم صدای ویز و ویز امانم را می‌برد. شکایت ما هم که راه به جایی نبرده است. کمیسیون ماده 100 رای به جمع‌آوری دکل‌ها داده است، اما انگار رای آن هم جلودار اپراتورها نیست.»

تهران شهری است که در آن هشت هزار دکل مخابراتی مردمش را احاطه کرده و این موضوع شاکیان زیادی دارد. سیدعلیرضا اردوبادی، مدیرعامل شرکت ارتباط مشترک شهر شهرداری تهران، با اشاره به وضعیت نامناسب نصب دکل‌های مخابراتی در پایتخت و شکایت‌های مردمی نسبت به این موضوع به خبرنگار آنا می‌گوید: زمانی که شهروندان شکایت می‌کنند، شکایت آنها در کمیسیون ماده 100 بررسی می‌شود و براساس اینکه دکل‌ها فاقد مجوز هستند، ابلاغ قانونی صورت می‌گیرد و پرونده تشکیل می‌شود. کمیسیون ماده 100 حکم لازم را صادر می‌کند و از اپراتوری که دکل را نصب کرده است، می‌خواهد که دکل غیرمجاز نصب شده را جمع‌آوری کند.

رجوع اپراتورها به دیوان عدالت اداری

او با بیان اینکه در این زمان اپراتورها به دیوان عدالت اداری شکایت کرده و دیوان دستور موقت عدم‌ جمع‌آوری می‌دهد، اضافه می‌کند: بعضی از این دکل‌ها در حیاط منازل مسکونی احداث می‌شود که این کار خارج از ضوابط و قوانین بوده و قدغن است. اپراتورها خانه را تملک می‌کنند و چون منزل مسکونی می‌شود ما تنها می‌توانیم به آنها ابلاغیه بدهیم، اما آنها به هر شکلی صلح می‌کنند. در آن زمان، مجددا موضوع در دستور بررسی قرار می‌گیرد و تا تامین ادله مناسب زمان طولانی برای رسیدگی صرف می‌شود.

شهروندانی که دکل‌های مخابراتی در نزدیکی خانه‌های آنها قد علم کرده‌اند معتقدند که در فواصل کوتاه مدت یک دکل مخابراتی به خیابان‌های آنها اضافه می‌شود، اما مدیرعامل شرکت ارتباط مشترک شهر شهرداری تهران نظر متفاوتی دارد. او بیان اینکه البته این دکل‌ها قدیمی بوده و قبل از تصویب مصوبه شورای شهر تهران احداث شده‌اند، عنوان می‌کند: بیشتر این دکل‌ها به صورت غیرقانونی و شبانه احداث شده است و زمانی که ما متوجه این موضوع می‌شویم، پس از شناسایی دکل‌ها به اپراتورها اخطار می‌دهیم و درخواست جمع‌آوری داریم. ادله موردنظر توسط اداره کل حقوقی شهرداری تهران به دیوان عدالت اداری می‌رود و ما منتظر می‌مانیم تا رای مناسب تحقق پیدا کند.

نصب دکل‌ها روی سلامت شهروندان

عده‌ای معتقدند این دکل‌‌ها عامل بیماری‌های مختلف هستند و گروهی دیگر مدعی‌اند مستندات کافی برای این ادعا وجود ندارد. بهترین کسی که می‌تواند در این باره اظهار نظر کند، علی گورانی، رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت است.
او با اشاره به اینکه دکل‌های مخابراتی حاوی انرژی هستند، در غیر این صورت تلفن‌های همراه با یکدیگر ارتباط برقرار نمی‌کردند، به خبرنگار آنا می‌گوید: از دکل‌های مخابراتی انرژی ساطع می‌شود. انرژی عامل اثر و کار است و بدن ما هم دارای یک بافت بیولوژیک است که اگر این انرژی با شدت و مقدار زیاد به ما تابیده شود، طبعا بدن ما تاثیر می‌پذیرد.

گورانی ادامه می‌دهد: این تاثیرات هم به شدت و مدت انرژی ساطع شده و هم به ویژگی‌های فیزیولوژیکی و ژنتیکی ما بستگی دارد، اما انرژی اگر از حدودی بیشتر شود، به طور حتم به بدن آسیب می‌رساند.

رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت با بیان اینکه در تمام دنیا برای استفاده از انرژی‌های مخابراتی یک استاندارد رعایت می‌شود، عنوان می‌کند: ما همراه با بیش از 90 کشور دیگر از استاندارد بین‌المللی ICMIRP استفاده می‌کنیم و کسانی که در این قسمت فعالیت می‌کنند از جمله وزارت ارتباطات، پیمانکاران اپراتورها و هر شخص دیگری باید این استاندارد ملی را رعایت کنند. برابر قانون حفاظت از اشعه مصوب سال 68، نهادهای نام‌برده موظف هستند ضمن اینکه استانداردهای بین‌المللی را رعایت می‌کنند، هر زمان که سوالی در این خصوص پیش آمد قادر باشند اثبات کنند که این استانداردها رعایت شده است.

جانمایی دکل‌ها باید مستندات حقوقی داشته باشد

یکی دیگر از مسایلی که نصب دکل‌‌های مخابراتی را به دل‌نگرانی برای شهروندان تبدیل می‌کند نحوه جانمایی این دکل‌هاست. چند وقت پیش بود که ویدئو سقوط یک دکل مخابراتی روی یکی از شهروندان موجی از تشویش را به وجود آورده بود.

گورانی هم در این خصوص نگرانی‌های شهروندان را به خوبی درک می‌کند. او در این باره توضیح می‌دهد: ما جزو کشورهای حادثه‌خیز هستیم و باید در استقرار و نصب دکل‌های مخابراتی دقت‌عمل به خرج دهیم، اما این‌گونه نیست و امروز این دکل‌ها به راحتی در هر مکانی به خصوص روی پشت‌بام خانه‌ها مستقر می‌شوند. در صورتی که باید با مستندات فنی و حقوقی مشخص شود که آیا محل نصب دارای استحکام لازم برای نصب این سازه است یا خیر؟ در واقع باید مستندات حقوقی لازم ارائه شود تا ما متوجه شویم مهار به صورت فنی انجام شده است تا زمانی که حادثه‌ای به وقوع پیوست، آنتن‌ها بر سر مردم نیفتد.

هنوز هیچ سازمانی مضرات میزان تشعشعاتی را که از دکل‌های مخابراتی ساطع می‌شود، مشخص نکرده است و سوالی که در این باره به ذهن می‌رسد این است که آیا اصلا میزان این تشعشعات سنجیده می‌شوند؟ گورانی در این خصوص توضیح می‌دهد: باید سنجش در این زمینه صورت گیرد تا متوجه شویم میزان دریافتی تشعشعات بیشتر از حدود استاندارد ملی نباشد، این سنجش حتما باید در قالب یک برنامه مستمر صورت گیرد تا نظام سلامت کشور را قانع کند و ما با در دست داشتن مستندات لازم بتوانیم از اقدامات اوپراتورها دفاع کنیم.

امواج دکل‌های مخابراتی بر سلامتی بی‌تاثیر نیستند

رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت با بیان اینکه دریافت مجوز بهداشتی موضوع دیگری است که در خصوص دکل‌های مخابراتی مطرح است، عنوان می‌کند: مسئول بهداشت منطقه یا استان باید مستندات لازم را بررسی و در نهایت اطمینان حاصل کند که از این دکل‌ها انرژی بیشتر از حدود استاندارد ساطع نمی‌شود و مردم آسیب نمی‌بینند و در آن زمان مجوز بهداشتی صادر شود که البته خیلی معمول نیست که اپراتورها برای دریافت مجوز بهداشتی اقدام کنند.

یکی از نگرانی‌های مردم این است که وزارت بهداشت به صراحت استقرار دکل‌های مخابراتی را تایید نمی‌کند،گورانی در این‌باره توضیح می‌دهد: مستندات لازم در این خصوص در اختیار وزارت بهداشت قرار نمی‌گیرد و ما نمی‌توانیم به صراحت دفاع کنیم، البته ممکن است انرژی بیشتر از حد استاندارد هم نباشد، اما چون اطلاعات کافی در اختیار ما نیست، نمی‌توانیم با اطمینان خاطر از این اقدامات صحبت کنیم.

او درخصوص نگرانی‌های مردم مبنی‌بر اینکه انرژی ساطع از این دکل‌های مخابراتی باعث به وجود آمدن انواع سرطان‌ها و یا عقیم شدن و همین‌طور سقط جنین می‌شود، توضیح می‌دهد: پرتو به دو دسته یون‌ساز و غیریون‌ساز تقسیم می‌شود. پرتوهای یون‌ساز در واقع پرتوهایی هستند که مقدار انرژی‌شان بیش از حد معمول است و احتمال بالایی برای آسیب زدن به بدن وجود دارد. به عنوان مثال، اشعه ایکس یا رادیوتراپی از جمله مواردی است که پرتوهایشان یون‌ساز هستند، اما امواج الکترومغناطیسی همانند فرکانس‌ها و امواج آنتن‌های مخابراتی غیریون‌سازند و قدرت یون‌سازی ندارند و مقدار انرژی کمی از آنها ساطع می‌شود و نگرانی‌ که در خصوص پرتوهای یون‌ساز وجود دارد،شامل این موارد نمی‌شود، اما نمی‌توانیم بگوییم که آنها اصلا آسیب‌زا نیستند.

رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت تاکید می‌کند: این پرتوها در عضوهای سطحی بدن مثل پوست و چشم تاثیرگذارند و عموما به حرارت تبدیل می‌شوند، اما اینکه تاثیر سختی روی موارد جنینی یا اینچنینی داشته باشند، منبع علمی موثقی درخصوص‌شان وجود ندارد. البته باید بدانیم که اگر استانداردها رعایت نشود،قطعا می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.

چه کسی مسئول ارائه مجور به اپراتورهاست؟

گورانی با بیان اینکه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مسئول اصلی اهدای مجوز به اپراتورهای مخابراتی است، می‌گوید: در این وزارت‌خانه زیرشاخه‌ای تحت عنوان سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی وجود دارد که مجوزها توسط این سازمان صادر می‌شود، اما در تهران شرکت ارتباطات شهر متعلق به شهرداری تهران هم سازمانی است که در بحث اهدای مجوز به دکل‌های مخابراتی نقش مهمی را ایفا می‌کند.

رئیس اداره بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت ادامه می‌دهد: مجوز اصلی را اگرچه سازمان تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی می‌دهد، اما شرکت ارتباط مشترک شهر هم در این موضوع دخیل است.

آن طور که اردوبادی مدعی است بیشتر این دکل‌ها به صورت غیر مجاز احداث شده‌اند و سوال اینجاست که تا به امروز چه تعداد از دکل‌های غیرمجاز جمع‌آوری شده‌اند؟ او با بیان اینکه سال گذشته تعدادی از این دکل‌های غیرمجاز جمع‌آوری شده‌ است، می‌افزاید: زمانی که با افزایش تعداد دکل‌ها روبه‌رو بودیم شورای شهر تهران طرح ساماندهی دکل‌های مخابراتی در شهر تهران را در دستور کار خود قرار داد و به صورت لایحه فوری مورد بررسی قرار گرفت و با تاکید فرمانداری مصوبه ساماندهی دکل‌ها به وزارت ارتباطات ابلاغ و قرار شد تا قبل از دریافت مجوز تمام بررسی‌های لازم صورت گیرد.

تصویب مصوبه حریم مناسب نصب دکل‌ها

مدیرعامل شرکت ارتباط مشترک شهر شهرداری تهران با بیان اینکه این مصوبه کافی نبود و ما به مصوبه دیگری در این زمینه نیازمند بودیم، عنوان می‌کند: موضوع فاصله دکل‌ها از منازل مسکونی و مدارس مورد توجه بود (دکل‌ها از مناطق مسکونی باید 50 متر و از محیط‌های حساس مانند مهدکودک‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها 100 متر فاصله داشته باشد)؛ به همین دلیل چهار ماه زمان برد تا توانستیم لایحه شرایط نصب دکل را توسط نماینده شورای شهر، نماینده تام‌الاختیار شهرداری تهران و نماینده تام‌الاختیار سازمان محیط‌زیست و همچنین وزارت‌خانه مربوط بررسی و پس از آن در شورای شهر مصوب کنیم. هم‌اکنون این مصوبه به فرمانداری تهران ارسال و در آنجا تایید و ابلاغ شده است و امروز دکل‌ها اگر بخواهند در جایی نصب شوند، باید شرایط این دو مصوبه را داشته باشند.

نیمی از دکل‌ها بدون مجوز

شورای شهر نهاد نظارت کننده بر عملکرد شهرداری هم صدای زنگ خطر نصب‌ دکل‌های عیرمجاز را در پایتخت شنیده است. رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران درخصوص آخرین وضعیت رسیدگی به ساماندهی‌ دکل‌های مخابراتی در شهر تهران و اقدامات انجام شده در شورای شهر توضیح می‌دهد: حدود دو هفته قبل جلسه‌ای در این رابطه برگزار شد و مدیرعامل شرکت ارتباطات شهر در این جلسه حضور پیدا کرد.

او با بیان اینکه تقریبا نیمی از دکل‌های نصب شده در شهر تهران بدون مجوز است، می‌گوید: بنابراین باید این دکل‌ها جانمایی مجدد و تجمیع شوند و اپراتورهای مختلف سایت‌شیرینگ (تجمیع دکل‌های اپراتورها) انجام دهند.

حافظی با بیان اینکه اگر قرار باشد 50 درصد از دکل‌های مخابراتی تهران همزمان از رده خارج شوند، قطعا در ارتباطات مردم اختلال به وجود می‌آید، اضافه می‌کند: مطالبه‌ای که ما از مجموعه شرکت توسعه ارتباطات شهر تهران داشتیم، این بود که به ما برنامه زمان‌بندی مشخصی ارائه کنند و در قالب آن برنامه زمان‌بندی اپراتورهای تلفن همراه را مکلف کنند که نسبت به جابه‌جایی دکل‌ها و ساماندهی آنها اقدام شود.

در کشورهای خارجی برای از بین رفتن نگرانی‌های مردم رومینگ انجام می‌شود اما این حرکت در کشور ما اتفاق نمی‌افتد. اگرچه نصب آنتن‌های کوچک BTS و تجمیع دکل‌های اپراتورها پیشنهادهای دیگری است که بارها مطرح شده اما گوش شنوایی برای اجرای این پیشنهادات وجود ندارد. گورانی در این باره پیشنهاد دیگری هم دارد. او می‌گوید: شبکه‌های سنجش آنلاین که امروز در کشورهای خارجی از آن استفاده می‌شود، می‌تواند تاحدودی نگرانی مردم را درخصوص استقرار دکل‌های مخابراتی در شهر تهران برطرف کند. مردم با استفاده از این سیستم‌ها می‌توانند به صورت آنلاین از میزان انرژی که در اطراف آنها ساطع می‌شود، باخبر شوند.

به نظر می‌رسد تا عملی شدن این پیشنهادات تذکر قانونی به صاحبان املاکی که ملک‌های مسکونی خود را در برابر دریافت ارزش چند برابری ملکشان به اپراتورها واگذار می‌کنند، راه‌حل مناسبی باشد.