دهن‌کجی منافع اقتصادی به تهدیدهای ترامپ

حوری قاسمی،‌ خبرنگار گروه اقتصادی: هر روز که می‌گذرد تاثیر تهدیدات رئیس جمهور جدید آمریکا بیشتر رنگ می بازد. ترامپ از آغازین روزهای رقابت انتخاباتی همواره از برجام انتقاد کرد و حتی بسیار صریح اعلام کرد که برجام را پاره خواهد کرد.

با وجود این اظهارنظرها اما از روزی که نتایج انتخابات آمریکا مشخص شده است،‌ شرکت‌های بزرگ بین المللی تمایل بیشتری به ایران نشان داده اند و حتی شرکت های آمریکایی نیز با ایران سر یک میز نشسته و قرارداد امضا کردند.

درست یک روز مانده به اعلام نتایج انتخابات آمریکا، ‌توتال به ایران آمد، ‌قرارداد امضا کرد و راه را برای سایر شرکت های بزرگ هموار کرد.

در گام بعدی شلمبرژه که شرکتی آمریکایی است، دست دوستی برای توسعه صنعت نفت ایران داد تا سیاست‌های آمریکا از حرف تا عمل فاصله ای شگفت انگیز داشته باشد.

شل مهمان بعدی ایران بود تا سرانجام میادین غرب کارون را مطالعه کند. نکته مهم در امضای قرارداد شرکت ملی نفت ایران با شل،‌ حضور سفیر انگلستان در این مراسم بود. انگلستانی که در دوران تحریم یکی از همپیمانان اصلی آمریکا علیه ایران به شمار می آمد، با پیام این حضور ‌از صف مخالفان ایران خارج شد.

در کنار این قراردادهای نفتی،‌ قراداد ایران ایر با بوئینگ تیر خلاصی بر پیکر نیمه جان تحریم های ایران بود. ایران از کشوری هواپیما خرید که ادعا می کرد تحریم ها باید بازگردد. در واقع شرکت‌های بزرگ بین المللی بی توجه به تحریم هایی که زمزمه آن مجددا شنیده می‌شود،‌ به دنبال منافع اقتصادی خود راهی ایران می شوند.

حضور شرکت‌های غربی در صنایع مختلف ایران در حالی شتاب گرفته که روس‌ها نیز نمی‌خواهند از بازار پر منفعت کشورمان عقب بمانند.

روس‌ها در اولین روزهای اجرایی شدن برجام مذاکرات خود را آغاز کردند. البته کار برای این کشور برای حضور در اقتصاد ایران آسان تر بود. روس ها در دوران تحریم مناسبات سیاسی خود را با ایران حفظ کردند و در کنار چین یکی از حامیان سیاسی دوران تحریم ایران بودند.

هر چند هموطنان پوتین با آغاز تحریم ها از اقتصاد ایران رفته بودند اما همان مناسبات سیاسی سبب می‌شد تا راه بازگشتشان در مقایسه با سایر کشورها هموارتر باشد.

همین راه هموار بعد از گذشت حدود یکسال از اجرای برجام سبب شده تا روسیه در مقایسه با دیگر کشورها بیشترین سهم را در مطالعات اولیه میادین نفتی ایران داشته باشد.

در کنار این تحولات اقتصادی،‌ یک تصمیم سیاسی نیز سبب شده تا تهدید آمریکا به بازگشت تحریم ها کمرنگ تر شود. گزینه اصلی وزارت خارجه آمریکا در دولت ترامپ نیز نشانه خوبی است.

تیلرسون برخلاف دیگر نزدیکان ترامپ،‌ دیدگاهی عملگرایانه به مناسبات با ایران دارد. وی که مدیر بزرگترین شرکت نفتی جهان یعنی اکسون موبیل است،‌ پیشتر مخالفت خود را با سیاست تحریم به طور کلی اعلام و اظهار کرده بود که ما از تحریم‌ها حمایت نمی‌کنیم چرا که ما تحریم را سیاستی موثر نمی دانیم.

گزینه وزارت خارجه آمریکا همچنن در گذشته با انتقاد از امکان حضور شرکت‌های آمریکایی در بازار ایران،‌‌ آن را سیاستی مضر برای اقتصاد دانسته بود.

با توجه به این عوامل با وجود آنکه کنگره جمهوری خواه آمریکا به دنبال تحریم های غیر هسته ای علیه ایران است اما سیاست ها و اظهار نظر تیلرسون این امید را ایجاد کرده که تحریم های جدید برای ایران وجود نداشته باشد که می تواند خبر خوشی برای ایران و شرکت هایی باشد که به دنبال حضور در بازار ایران هستند.

در این شرایط به نظر می‌رسد برهم خوردن برجام و بازگشت تحریم ها امکان پذیر نیست زیرا در دنیای امروز قدرت مسائل اقتصادی از ملاحظات سیاسی به مراتب بیشتر خواهد بود.