تئاتر معلولین هم ضرورت اجتماعی است و هم هنر درمانی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، نمایش «شادنامه» به کارگردانی علیرضا حدادزاده، روز سه‌شنبه دوم دی  در «پلاتو صنعتی» شهر کرمان، شرکت‌کننده از سراوان استان سیستان و بلوچستان، به مدت ۴۰ دقیقه اجرا خواهد شد. این اثر توسط گروه هنری حدادزاده تولید شده و با حضور جمعی از هنرمندان اجرا خواهد شد. نمایش «شادنامه» با محوریت نمایش زندگی واقعی افراد دارای معلولیت، فرصتی برای تجربه هنری متفاوت ایجاد می‌کند. 

ورود به عرصه تئاتر معلولین تجربه‌ای فراتر از تصورات

علیرضا حدادزاده، کارگردان نمایش «شادنامه» با بیان این که ورودش به مرکز بهزیستی و بخش هنر درمانی تجربه‌ای فراتر از تصوراتش بود، اظهار داشت: روز اولی که با این بچه‌ها کار کردم کاملاً شوکه شدم و دیدم که نمایش ساعت‌نامه ما از مدل‌های دور از واقعیت تئاتر معلولین فاصله دارد و همه بچه‌ها در نقش زندگی خودشان ایفای نقش می‌کنند و حتی نقش من به عنوان مددکار اجتماعی در تمام بخش‌ها حضور دارد و دیگر اعضا هم به نام و شخصیت خودشان نقش‌آفرینی می‌کنند و تمرینات ما باعث شد افرادی که قادر به تکلم نبودند اکنون بتوانند با ما و خانواده‌هایشان ارتباط برقرار کنند و در جامعه تاثیرگذار باشند.

وی با اشاره به این که نقطه آغاز این پروژه از مشاهده توانمندی‌های واقعی بچه‌ها شکل گرفت، افزود: متوجه شدم بچه‌ها پرستیژ بازیگری دارند و سعی کردیم بخش‌های نمایش را به هر فرد اختصاص دهیم تا مشکلات خود و شهرمان را روی صحنه بیاوریم و در قالب یک اثر پخته برای مخاطبان ارائه کنیم و امیدواریم نماینده خوبی برای سراوان و استانمان باشیم.

حدادزاده در پاسخ به این که آیا تئاتر معلولین یک ضرورت اجتماعی است یا انتخاب هنری آگاهانه، توضیح داد: هر دو تاثیرگذار هستند؛ بخشی از کار ما ضرورت اجتماعی دارد و بخشی از آن هنر درمانی است تا جامعه متوجه شرایط زندگی افراد دارای معلولیت شود و نحوه برخورد صحیح با آنها را بیاموزد و همه بتوانند زندگی سالم و با کیفیت‌تری داشته باشند.

وی با بیان این که جشنواره‌ها و بخش‌های هنر درمانی، پیشرفت فردی هنرمندان معلول را تقویت می‌کند، ادامه داد: افرادی که قبلاً قادر به تکلم نبودند اکنون می‌توانند حرف بزنند و این بخش از کار ما نشان می‌دهد که هنر درمانی چگونه بر کیفیت زندگی آنها اثرگذار است.

علیرضا حدادزاده با اذعان به این امر که تجربه کار با جامعه معلولین برای خودش نیز یک شروع دوباره بود، تصریح کرد: وقتی وارد این جامعه شدم، دیدم این افراد علیرغم مشکلات، ویژگی‌ها و توانایی‌های خارق‌العاده‌ای دارند و در برخی موارد حتی بهتر از افراد عادی زندگی و توانایی‌ها را نشان می‌دهند.

تکرار و همدلی، اساس کار در تئاتر معلولین

کارگردان نمایش «شادنامه»، با بیان این که کارگردانی در تئاتر معلولین با تجربه‌های پیشین او متفاوت است، اظهار داشت: تئاتر معلولین به شکلی متفاوت از تئاتر‌های حرفه‌ای سطح بالاتر اجرا می‌شود؛ ما نمایشنامه را جلوی خودمان می‌گذاریم و با بچه‌ها کار را از ابتدا شروع می‌کنیم و ماه‌ها تمرین می‌کنیم. در این مسیر مدام باید تکرار کنیم، با هر بازیگر معلول ساعت‌ها بنشینیم، درباره نقش و طرح حرف بزنیم و دیالوگ‌ها را بار‌ها و بار‌ها تمرین کنیم. این تکرار مداوم تاثیر عمیقی دارد، زیرا برخی از بچه‌ها قادر به حفظ نمایشنامه نیستند و تنها با صبر، حوصله و همدلی می‌توانند به ایفای نقش برسند.

وی با اشاره به اهمیت انگیزه و دلگرمی در طول تمرینات ادامه داد: باید با علاقه و همدلی زیاد، دم بچه‌ها را گرم نگه داریم تا حتی با وجود کم و کاستی‌ها، حداقل صد درصد توان خود را برای اجرا به نمایش بگذارند.

تئاتر معلولین در سیستان و بلوچستان فعال است

حدادزاده با بیان این که وضعیت تئاتر معلولین در استان او رو به رشد است، افزود: امروز در سیستان و بلوچستان تئاتر معلولین فعال است و ما مکان تمرین داریم. علاقه بچه‌ها بسیار بالاست و امیدواریم با برگزاری جشنواره‌ها، فرصت حضور در رویداد‌های بیشتری فراهم شود. معلولی که در خانه تنهاست، وقتی در جشنواره‌ها شرکت می‌کند هم نوع‌های خود را می‌بیند و زندگی اجتماعی و شادتر پیدا می‌کند. بخش‌های هنر درمانی و کلاس‌های آموزشی هم نیازمند حضور و حمایت بیشتر افراد متخصص هستند تا اثرگذاری واقعی داشته باشد.

حمایت مسئولان، پیش‌نیاز رشد تئاتر معلولین است

وی با اشاره به موانع اصلی رشد تئاتر معلولین، توضیح داد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما کمبود حمایت از سوی مسئولان است. نبود پشتیبانی می‌تواند ضربه جدی به کار و انگیزه بچه‌ها وارد کند و روند ما را به عقب برگرداند. از همه مسئولانی که صدای ما را می‌شنوند می‌خواهم که حداقل حمایت بیشتری از این بچه‌ها داشته باشند و شرایط اجرای تئاتر معلولین را تسهیل کنند.

جشنواره‌ها بستری برای شادابی و تبادل تجربه هستند

حدادزاده درباره نقش جشنواره‌ها در تئاتر معلولین خاطرنشان کرد: این جشنواره‌ها باعث می‌شوند معلولین هم نوع‌های خود را ببینند و زندگی اجتماعی و شادی بیشتری تجربه کنند. وقتی پیام دریافت می‌کنم که جشنواره آغاز شده، بسیار خوشحال می‌شوم، زیرا نشان می‌دهد پرستیژ کار و علاقه بچه‌ها به هنر درمانی دیده شده و فرصت اجرا روی صحنه دارند. حتی وقتی گروه‌ها با هم تبادل تجربه می‌کنند، برای پیشرفت همدیگر کمک می‌شوند و رقابت اهمیت ندارد. مهم این است که دل معلولین شادتر شود و هنر درمانی اثر واقعی خود را داشته باشد.

رسانه‌ها می‌توانند دیده شدن تئاتر معلولین را تسهیل کنند

وی در پایان با اشاره به اهمیت پوشش رسانه‌ای اظهار داشت: رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در دیده شدن تئاتر معلولین دارند و هر چه پوشش و اطلاع‌رسانی بیشتر باشد، انگیزه بچه‌ها و جامعه مخاطب برای حضور و حمایت افزایش پیدا می‌کند. اطلاع‌رسانی درست می‌تواند هنر درمانی را تقویت کند و باعث شود افراد بیشتری با این حرکت اجتماعی و هنری همراه شوند.

حدادزاده با بیان این که رسانه‌ها تاکنون نقش مؤثری در دیده شدن تئاتر معلولین نداشته‌اند، اظهار داشت: اکثراً رسانه‌ها دنبال چیزی هستند که برای مخاطب جذاب باشد و توجه به اتفاقات واقعی و تاثیر تئاتر بر زندگی معلولین کمتر اهمیت دارد. ما در تئاتر، با وجود همه کم و کاستی‌ها، سعی کرده‌ایم دین خود را نسبت به بچه‌های معلول ادا کنیم و تاثیرات مثبتی در زندگی‌شان بگذاریم.

وی با اشاره به راهکار‌های بهبود نقش رسانه‌ها افزود: رسانه‌ها باید منطقی‌تر و با دید بلندمدت عمل کنند و فقط دنبال ویو و مخاطب مجازی نباشند. مهم است که تمرکزشان بر حقیقت اتفاقات باشد؛ بر زندگی معلولان و تاثیری که جامعه می‌تواند بر آنها داشته باشد. اگر رسانه‌ها جسورانه و واقع‌بینانه عمل کنند، می‌توانند تغییرات واقعی و اثرگذاری برای معلولین ایجاد کنند.

حمایت اساتید و تجربه‌های بین‌استانی کیفیت کار را بالا می‌برد

حدادزاده در پاسخ به این که چه سیاست‌ها و اقداماتی می‌توانند سطح کیفی تولید آثار معلولین را ارتقا دهند، توضیح داد: «در سیستان و بلوچستان، اگر اساتید و افراد متخصص از سایر نقاط کشور به ما کمک کنند، تاثیر فوق‌العاده‌ای خواهد داشت. حضور اساتید و انتقال تجربیاتشان به بچه‌های ما، باعث بالا رفتن پرستیژ کار و ایجاد انگیزه بیشتر می‌شود و بچه‌ها خوشحال می‌شوند که ارزش کارشان دیده می‌شود.

وی با اشاره به آمادگی معلولین برای مشارکت در فعالیت‌های هنری افزود: مشکل ما کمبود علاقه یا انگیزه بچه‌ها نیست؛ معلولین شهر ما بسیار پای کار هستند و حتی تعدادشان قابل شمارش نیست. آنچه نیاز داریم حمایت و همراهی اساتید و متخصصان از شهرستان‌های دیگر است تا تجربیات خود را منتقل کنند و عملکرد بچه‌ها در جشنواره‌ها و تمرینات به سطح بالاتری برسد.

تجربه تئاتر معلولین نگاه هنری و اجتماعی را تغییر داد

حدادزاده درباره تأثیر تجربه کار با معلولین بر نگاه هنری و اجتماعی خود، خاطرنشان کرد: این تجربه نه تنها برای من بلکه برای همه بچه‌های تئاتر بسیار مثبت بوده است. ما با حضور در تمرین‌ها، بازی در نقش‌ها و تعامل با همدیگر، تجربه کسب می‌کنیم و یاد می‌گیریم چگونه هنر درمانی را اجرا کنیم. حتی اگر به سطح بالای حرفه‌ای نرسیم، اهمیت تجربه، شادی، تعامل و هنر درمانی در کنار هم قرار گرفتن بسیار ارزشمند است.

وی ادامه داد: «نشستن دور هم، شعر خواندن، بیان مشکلات و بازی در تئاتر، یک پکیج کامل تجربه اجتماعی و هنری ایجاد می‌کند که هم برای بچه‌ها و هم برای گروه هنری بسیار ارزشمند است و نگاه ما به تئاتر معلولین را تغییر داده و غنی‌تر کرده است.

تئاتر معلولین نیازمند حمایت مالی و توجه واقعی است

حدادزاده با بیان این که تجربه حضور در جشنواره برای او بسیار جذاب و تأثیرگذار بوده است، اظهار داشت: این جشنواره روی من حداقل تاثیر گذاشت و خیلی برام جالب و الهام‌بخش بود. اگر بخواهم یک پیام مستقیم به مدیران فرهنگی و رسانه‌ای کشور منتقل کنم، این است که ما تا اینجای کار قدردان تلاش‌های شما هستیم، ولی شرایط مالی و حمایت واقعی هنوز کافی نیست.

وی با تأکید بر اهمیت حمایت مالی افزود: من شخصاً هزینه‌ای از بچه‌های بهزیستی دریافت نمی‌کنم و تلاش‌های ما کاملاً داوطلبانه و با انگیزه هنر درمانی انجام شده است. در تئاتر معلولین، برخلاف برخی آثار نمایشی که قرارداد‌های رسمی و حمایت مالی دارند، چنین حمایتی وجود ندارد و این محدودیت‌ها مانع رشد و پیشرفت ما می‌شود. خواهش ما این است که حداقل قرارداد‌های مناسب و حمایت‌های مالی واقعی برای هنرمندان معلول فراهم شود تا بتوانیم کار‌های با کیفیت‌تر و تأثیرگذارتر ارائه دهیم.

جشنواره‌ها فرصت حضور معلولین در جامعه و صحنه نمایش را فراهم می‌کنند

حدادزاده ادامه داد: تا اینجا، دین خود را نسبت به بچه‌ها ادا کرده‌ایم، اما اگر حمایت مالی مناسب صورت گیرد، همه بچه‌ها با انگیزه و شور بیشتری مشارکت خواهند کرد. مبلغی مثل ۳۰ میلیون تومان برای اجرا، در مقایسه با هزینه‌های سفر و آماده‌سازی تیم بزرگ ما، عملاً کافی نیست و نیاز به توجه و بازنگری دارد.

وی افزود: «امیدواریم که جشنواره‌های بیشتری برگزار شود تا معلولینی که در خانه تنها هستند بتوانند وارد صحنه و فضای اجتماعی شوند و بخش‌هایی از زندگی خود را به اشتراک بگذارند. تئاتر فرصتی بی‌نظیر برای این کار است و می‌تواند تاثیرات مثبت اجتماعی و فرهنگی زیادی بر زندگی این افراد داشته باشد.

حدادزاده در پایان گفت: بچه‌های کرمان با میزبانی عالی خود ما را تحت تاثیر قرار دادند و واقعاً مدیون تلاش‌هایشان هستیم. امیدواریم این جشنواره‌ها ادامه پیدا کنند تا معلولینی که در خانه هستند، دستشان گرفته شود و بتوانند با بهانه هنر و تئاتر، زندگی و تجربیات خود را با مردم به اشتراک بگذارند. خدا قوت می‌گویم و اعلام می‌کنم که من علیرضا حدادزاده‌ام و همچنان در خدمت بچه‌ها و تئاتر معلولین هستم.

هفتمین جشنواره منطقه‌ای تئاتر افراد دارای معلولیت کویر از اول تا چهارم دی‌ماه با حضور پنج استان در شهر کرمان برگزار می‌شود. از میان ۱۶۱ اثر ارسال‌شده، ۱۵ اثر به مرحله نهایی راه یافته و در چهار سالن مختلف این شهر به روی صحنه خواهند رفت. آثار برگزیده برای حضور در جشنواره‌های تئاتر فجر و تئاتر عروسکی مبارک معرفی می‌شوند و آیین اختتامیه در سالن اتاق بازرگانی کرمان برگزار خواهد شد.