«من تروریست نیستم»؛ مستندی میان امید، نقد و واقعیت زیسته
گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، علی نیک بخت مستند ساز- مستند «من تروریست نیستم» ساخته محسن اسلامزاده حاصل زیست طولانیمدت او در سیستان و بلوچستان است؛ زیستی که به تغییر نگاه فیلمساز از روایت صرفِ بحران به مواجهه انتقادی با «توسعه» انجامیده است. این مستند میکوشد نسبت میان توسعه، امنیت و قدرت سیاسی را در یکی از حاشیهایترین استانهای ایران بازخوانی کند؛ هرچند گاه پراکندگی خردهروایتها از انسجام تحلیلی اثر میکاهد.
در منطق اقتصاد سیاسی فیلم، توسعه پیش از آنکه یک پروژه عمرانی باشد، به «آب» و «فقر» گره خورده است. آب بهمثابه شاهرگ تولید و زیست، و فقر بهعنوان پاشنه آشیل هر برنامه توسعهای، نقطه شروع روایت قرار میگیرد. فیلم بهتدریج به نقد سیاستگذاریهای شتابزده دولت میرسد؛ توسعههایی که از مرکز طراحی میشوند و بدون فهم بستر اجتماعی حاشیه، شکست میخورند. پیام روشن است: مرکز نمیتواند برای پیرامون تصمیمسازی کند بدون آنکه عقلانیت محلی را به رسمیت بشناسد.
امنیت، ستون فقرات دیگر این روایت است. مستند نشان میدهد که چگونه ناامنی نهفقط جان مردم، بلکه سرمایه، گردشگری و افق توسعه را هدف میگیرد. حملات تروریستی، علاوه بر اثر میدانی، با جنگ رسانهای همراه میشوند؛ کلیپهایی که مردم را به نیامدن به بلوچستان فرامیخوانند. در این چارچوب، تروریسم فقط یک تهدید نظامی نیست، بلکه ابزاری در اقتصاد سیاسی رسانه برای تخریب تصویر منطقه است. فیلم بهدرستی تأکید میکند که امنیت بدون مشارکت بزرگان بومی و جامعه محلی پایدار نخواهد بود.
انتخاب سوژهها نیز واجد دلالت سیاسی است: خانوادههای موفق در گردشگری، جوانان با ایدههای توسعه، مهاجری که بازگشته و بلاگرهای بومی که میکوشند تصویر دیگری از بلوچستان بسازند. این نمونهها تلاش دارند امکان توسعه را نه در سطح شعار، بلکه در زیست واقعی مردم نشان دهند.
با این حال، خود فیلمساز نیز به یک تناقض مهم اذعان میکند: غیبت نسبی مردم در موقعیت «سوژه اصلی» و باقیماندن نگاه از بالا. «من تروریست نیستم» اگرچه در نقد سیاستهای مرکزگرایانه پیش میرود، اما در فرم، گاه همان فاصله مرکز ـ پیرامون را بازتولید میکند. با این همه، مستند تلاشی جدی است برای طرح این گزاره کلیدی: توسعه بدون امنیت ممکن نیست و امنیت بدون اعتماد عمومی، صرفاً یک وضعیت موقت خواهد بود.
انتهای پیام/
