پشتکار، علاقه و هدفمندی، سه اصل مترجم جوانی که برگزیده جشنواره شد
در سالهایی که نیاز به منابع بومی و قابلفهم در رشتههای مهندسی بیش از گذشته احساس میشود، برخی پژوهشگران جوان بخش مهمی از وقت خود را صرف ترجمه و تألیف کتابهایی میکنند که خلأ آنها در دانشگاهها کاملاً به چشم میآید. محمد نامداریان، دانشجوی دکتری مهندسی مکانیک، یکی از چهرههایی است که بیش از یک دهه در حوزه ترجمه تخصصی فعالیت کرده و تاکنون حدود ۶۵ عنوان کتاب را به جامعه علمی ارائه داده است. جدیدترین تجربه او ترجمه کتاب «مبانی مکانیک سیالات پیشرفته» است؛ اثری مرجع که در مقاطع ارشد و دکتری تدریس میشود و به دلیل پیچیدگی مباحث، دانشجویان نیاز جدی به نسخهای فارسی، دقیق و روان از آن داشتند. در این گفتوگو درباره دلایل انتخاب این کتاب، چالشهای ترجمه، دغدغههای پژوهشی و انتظارات او از ساختارهای علمی پرسیدیم.
چرا ترجمه کتابهای تخصصی؟
نامداریان در معرفی خود گفت: من دانشجوی دکترای مکانیک هستم. از حدود سال ۱۳۹۰ ترجمه منابع مهندسی را شروع کردم و هدفم همیشه این بوده که منابع معتبر و قابلفهمی برای دانشجویان فارسیزبان فراهم شود.
او درباره دلیل انتخاب کتاب «مبانی مکانیک سیالات پیشرفته» توضیح داد: این کتاب یک مرجع اصلی درسی است و نسخه فارسی مناسبی از آن وجود نداشت. چون منبع آزمونهای مهم تحصیلات تکمیلی هم بود، تصمیم گرفتیم یک ترجمه دقیق و کاربردی از آن ارائه دهیم تا برای کلاس درس و مطالعه فردی قابل استفاده باشد.
ترجمهای که سالها زمان برد
ترجمه این کتاب در سال ۱۳۹۷ آغاز شد و در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسید. روندی که به گفته او بیشتر از یک ترجمه ساده زمان برده است.
بزرگترین بخش کار، ویرایش تخصصی بود. ترجمه متنهای پیچیده مهندسی نیازمند بازخوانیهای متعدد است تا برای دانشجوی ایرانی دقیق و قابل فهم باشد. ما بیش از شش ماه فقط روی ویرایش فنی کار کردیم تا متن نهایی روان و استاندارد شود.
تجربه حضور در جشنواره
نامداریان درباره تجربه شرکت در جشنواره گفت: حضور در جشنواره کتاب سال دانشجویی برای من جالب بود، چون باعث شد با اساتید مطرح و داوران حوزه نشر از نزدیک صحبت کنم. اما یک نکته مهم وجود دارد: جای چنین جشنوارههایی در سیستمهای ارزیابی علمی مثل بنیاد نخبگان یا بخشهای پژوهشی دانشگاهها باید پررنگتر شود. وقتی یک مترجم یا مؤلف در سطح ملی معرفی میشود، طبیعی است که انتظار داشته باشد این موفقیت در مسیر حرفهای او هم دیده شود.
او تأکید کرد: این ارزشگذاری میتواند به ارتقای کیفیت آثار کمک کند. وقتی مترجم بداند ترجمهاش به رسمیت شناخته میشود، انگیزه بیشتری برای تولید محتوای بهتر خواهد داشت.
در بخش دیگری از صحبتها نامداریان از میزان علاقه خود به کارهای خاص اشاره کرد و گفت: هدف من همیشه این بوده است که سراغ کارهای خاص بروم. کارهایی که نیاز واقعی دانشجویان هستند و قبلاً ترجمه نشدهاند. خیلی از منابع تخصصی فقط نسخه انگلیسی دارند یا نسخههای جدید آنها در دسترس نیست. ترجمه این منابع باعث میشود دانشجو بدون نگرانی بتواند به روزترین مباحث را دنبال و مطالعه کند.
در واقع این پژوهشگر با ترجمه این اثر، کار علمی و تحقیقاتی دانشجویان را تسهیل بخشید و میتوان گفت گامی در جهت توسعه علم و دانش در دانشگاه انجام داد.
او در ادامه به انگیزه خود برای ترجمه این کتاب اشاره کرد: هیچوقت انگیزه مالی اولویت من نبود. بیشتر دغدغه من علمی و فرهنگی بود. اینکه دانشجو بتواند منبع معتبر فارسی داشته باشد، خودش یک انگیزه قوی است.
پشتکار و هدفمندی از ویژگیهای یک پژوهشگر موفق است
نامداریان معتقد است سه عامل در کار پژوهش و ترجمه حیاتی است: علاقه، انگیزه و پشتکار. ترجمه کتابهای تخصصی گاهی بسیار فرسایشی است. اگر هدف مشخصی پشت کار نباشد، در میانه راه از ادامه منصرف میشوی. اما اگر بدانی خروجی چه کمکی به جامعه علمی میکند، مسیر هموارتر میشود.
او ادامه داد: پژوهش و ترجمه کارهایی طولانیمدت هستند. کسی که وارد این حوزه میشود باید بپذیرد که نتیجه کار خود ممکن است چند سال بعد دیده شود، اما ارزشش را دارد. در نتیجه در این مسیر باید صبر و تحمل بالایی داشت.
تقویت ارتباط دانشگاه و صنعت
در ادامه گفتوگو، نامداریان درباره تقویت ارتباط دانشگاه و صنعت گفت: یکی از بهترین راهها، امضای تفاهمنامههای مشترک بین دانشگاهها و صنایع بزرگ است. شرکتها میتوانند پروژههای واقعی خود را به اساتید و دانشجویان واگذار کنند. این کار باعث میشود دانشجویان تجربه عملی کسب کنند و در مقابل، صنعت هم به دانش علمی دانشگاه نزدیکتر شود.
او عامل دوم را نقش اساتید دانست: اساتید باید از آموزش صرف تئوری فاصله بگیرند. اگر پروژههای عملی، بازدیدهای صنعتی و همکاریهای واقعی وارد برنامههای آموزشی شود، هم دانشجو مهارت پیدا میکند و هم صنعت از ایدههای علمی بهرهمند میشود.
ترویج فرهنگ کتابنویسی و کتابخوانی
نامداریان بر نقش اساتید در تقویت فرهنگ کتابخوانی تأکید کرد: به نظرم این فرهنگ از کلاسها شروع میشود. اگر استاد بهجای جزوه، کتاب را بهعنوان منبع اصلی معرفی کند، دانشجو هم به سمت کتاب میرود. از طرف دیگر، باید دانشجویان را تشویق کرد به سراغ ترجمه یا تألیف کتابهایی بروند که خلأ آنها در بازار وجود دارد.
او معتقد است که ارائه ترجمههای باکیفیت و معرفی درست منابع میتواند سطح علمی دانشگاهها را متحول کند.
انتهای پیام/
