برنج را از سطح زیرکشت اصفهان حذف کردیم/آزادسازی بزرگ آب شرب؛ صنایع بزرگ چگونه مهمان آب دریا شدند؟
خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ مسئله کمآبی در پهنه وسیع استان اصفهان، گرچه چالشی دیرینه و ژرف در مسیر توسعه پایدار است، اما امروز بیش از هر زمان دیگری، فرصتی برای تجدید نظر و حرکت به سوی مدیریت هوشمندانه منابع فراهم آورده است.
نگاه به محدودیت منابع آب در این استان تاریخی، دیگر نباید تنها با دغدغه کمبود همراه باشد، بلکه باید با تکیه بر برنامهریزی مدوّن و همافزایی ملی و استانی، به افقی روشنتر از امنیت آبی و تابآوری منطقهای چشم دوخت.
زیربنای این مسیر، پذیرش این واقعیت است که راهکارها باید چندبُعدی باشند؛ از اصلاح الگوهای مصرف گرفته تا اجرای زیرساختهای نوین تأمین منابع.
در این میان، شاهدیم که استان اصفهان گامهای مؤثری برداشته است؛ از تمرکز بر مدیریت مصرف شرب و بهینهسازی تخصیص آب در بخش صنعت تا اجرای دقیق سند الگوی کشت که نشاندهنده درک عمیق از ضرورت همگامی کشاورزی با ظرفیتهای اکولوژیک منطقه است.
کاهش چشمگیر کشت برنج، نمونهای بارز از این رویکرد سازنده و آیندهنگر است که کاهش فشار بر منابع درونسرزمینی را به همراه داشته است.
نکته امیدبخشتر، تحول در تأمین نیاز صنایع بزرگ از طریق پروژههای انتقال آب است. اتصال این صنایع به منابع جدید و پایدار، نهتنها نگرانیهای زیستمحیطی پیرامون سفرههای زیرزمینی را کاهش میدهد، بلکه مسیر توسعه صنعتی استان را بر پایه منابع آبی مطمئنتر هموار میسازد.
اگرچه اجرای این پروژههای زیرساختی دههها به طول انجامیده و با چالشهای مالی همراه بوده، اما شتاب کنونی در پیگیری و اجرا، نویدبخش آن است که با تداوم حمایتهای ملی و اهتمام تیمهای اجرایی، این موانع یکی پس از دیگری مرتفع خواهند شد.
در نتیجه، آینده آبی اصفهان نه یک سرنوشت محتوم از کمبود، بلکه نتیجه مجموعهای از اقدامات هماهنگ و تدریجی است.
با تداوم صرفهجویی شهروندان، پایبندی صنایع به الگوهای جدید و به نتیجه رساندن موفقیتآمیز پروژههای زیرساختی، میتوان انتظار داشت که نظام توزیع آب استان اصفهان به تعادل موردنظر دست یافته و با قدرت بیشتری به استقبال فصول خشک و چالشهای اقلیمی آینده برود.
این رویکرد، تبدیل بحران به فرصتی برای تعریف یک الگوی مدیریتی نوین در کشور است.
اقدامات برای مقابله با کمآبی و نقش انتقال آب در حل بحران
آنا: برای مقابله با کمآبی در استان اصفهان چه اقداماتی انجام دادهاید و فکر میکنید با انتقال آب میتوانید مسئله کمآبی را برطرف کنید؟
جمالینژاد: برای حل مسئله کمبود آب در استان اصفهان، مجموعهای از اقدامات کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت برنامهریزی شده است.
در کوتاهمدت یعنی تا پایان سال جاری، تمرکز بر کاهش مصرف آب شرب و قطع دسترسی صنایع از آب درون سرزمینی است، اگرچه مصرف شرب اصفهان نسبت به متوسط کشور ۱۵ درصد کمتر است، اما در شرایط بحرانی، بازهم باید مدیریت صورت گیرد تا بتوان پاییز و زمستان پیشرو را با کمترین تنش آبی پشت سر گذاشت.
به عبارت بهتر، در گام نخست تمرکز اصلی بر مدیریت مصرف آب شرب، جلوگیری از هدررفت منابع و محدودسازی برداشت صنایع از منابع آب درونسرزمینی است.
تا پایان سال جاری، تمرکز بر کاهش مصرف آب شرب و قطع دسترسی صنایع از آب درون سرزمینی است، اگرچه مصرف شرب اصفهان نسبت به متوسط کشور ۱۵ درصد کمتر است، اما در شرایط بحرانی، بازهم باید مدیریت صورت گیرد تا بتوان پاییز و زمستان پیشرو را با کمترین تنش آبی پشت سر گذاشت
به محض آغاز بارشهای سال جاری میتوانیم این چالش را پشت سر بگذاریم و در این مسیر، مردم نیز یقیناً باید با صرفهجویی و مصرف بهینه، مدیریت استان را در عبور از این دوره کمآبی یاری کنند تا بتوانیم با همدلی، فصلهای کمبارش را پشت سر بگذاریم.
در میانمدت و بلندمدت نیز پروژههای انتقال آب در کنار برنامههای مدیریت مصرف و افزایش بهرهوری پیشبینی شده و هدف آن است که از یکسو منابع آبی تعهدشده برای اصفهان بهصورت پایدار تأمین و از سوی دیگر مصرف در بخشهای مختلف کنترل شود و مقابله با برداشتهای غیرمجاز از منابع آبی نیز با جدیت دنبال میشود تا نظام مصرف و توزیع آب در استان اصفهان به تعادل برسد.
بازنگری در الگوی کشت و مدیریت مصرف آب صنایع بزرگ
چه برنامه عملیاتی و الزامآوری را برای بازنگری اساسی در الگوی کشت کشاورزی استان اصفهان (بهخصوص محصولات پرآببر) و همچنین کاهش آببهای صنایع بزرگ در دستورکار دارید تا به یک تعادل پایدار میان عرضه و تقاضای منابع آبی دست یابید؟
جمالینژاد: با رسیدن آب دریا، در ماههای اخیر برداشت آب بخش بزرگی از صنایع بزرگ از منابع آب درون سرزمینی متوقف شده و نیاز این صنایع از طریق آب انتقالی از دریا تأمین میشوند.
سایر صنایع بزرگ نیز در حال عقد قرارداد و آمادهسازی زیرساختها هستند که بهزودی به خط دریا متصل میشوند.
در حوزه کشاورزی و محصولات پرآببر اقدامات خوبی در سالهای گذشته انجام شده است.
اصفهان از نخستین استانهایی است که سند الگوی کشت خود را تدوین و اجرا کرده و سطح زیرکشت برنج در استان اصفهان طی دو دهه اخیر از حدود ۲۰ هزار هکتار به کمتر از ۳ هزار هکتار کاهش یافته و این میزان نیز کاملاً منطبق بر سند الگوی کشت است.
آنا: استان اصفهان برنامهای برای حمایت از کشاورزان در مسیر اجرای الگوی کشت جدید دارد؟
جمالینژاد: بله، همزمان با کاهش کشت محصولات پرآببر برنامههایی برای ترویج محصولات مقاوم به خشکی، آموزش کشاورزان و حمایت از الگوهای نوین آبیاری (نظیر آبیاری قطرهای یا استفاده از پساب تصفیهشده) در حال اجراست.
این اقدامات ضمن حفظ معیشت کشاورزان، نقش مهمی در پایداری منابع آبی استان ایفا میکنند.
وضعیت اجرای پروژههای تأمین آب و چالشهای مالی
آنا: وضعیت تکمیل و بهرهبرداری از پروژههای اضطراری و میانمدت تأمین آب (مانند پروژههای تکمیلی انتقال آب از سرشاخهها یا پروژههای آبخوانداری) که مصوبات ملی دارند، در چه مرحلهای قرار دارد و چالش اصلی بر سر راه تأمین مالی و تسریع اجرایی این پروژهها در سطح ملی چیست؟
جمالینژاد: پروژههای تأمین و انتقال آب در استان حدود دو دهه با تاخیر انجام شده و برای اصفهان مشکلاتی به وجود آورده است. ولی در حال حاضر این پروژهها با سرعت و جدیت مناسبی در حال اجرا و پیگیری هستند. هرچند تأمین مالی همواره یکی از چالشهای اصلی این طرحها بوده، اما با پیگیریهای مستمر و دلسوزانه همکاران در سطح استان و ملی در حال مدیریت است.
آنا: چشمانداز آینده تأمین آب استان اصفهان با اجرای کامل پروژهها چگونه ارزیابی میشود؟
جمالینژاد: با تکمیل پروژههای انتقال آب از خلیج فارس و همچنین طرحهای بازچرخانی و بهینهسازی مصرف در سطح شهری، روستایی و صنعتی، انتظار میرود بخش قابل توجهی از ناترازی آبی استان برطرف شود.
نتیجه این اقدامات، ایجاد تعادل در نظام عرضه و تقاضای آب، افزایش تابآوری در برابر خشکسالیهای متناوب، و فراهم شدن زمینه توسعه پایدار در سه بخش کلیدی استان اصفهان ـ کشاورزی، صنعت و زندگی شهری ـ خواهد بود.
آنا: در پایان اگر صحبت خاصی مانده که در سوالات به آن اشاره نشده، بفرمایید.
جمالینژاد: راهکارهای تدوینشده برای غلبه بر کمآبی در اصفهان، مجموعهای از اقدامات علمی، اجرایی و مشارکتی هستند که با تلفیق مدیریت مصرف، تأمین منابع جایگزین و برنامهریزی بلندمدت، آیندهای متعادل و پایدار را برای استان ترسیم میکنند.
استمرار این مسیر، مستلزم همکاری همهجانبه مردم، مدیریت هوشمند دستگاههای اجرایی و تامین پایدار منابع مالی است تا اصفهان بتواند از مرحله آسیبپذیری در برابر بحران آب به الگویی موفق از مدیریت جامع منابع آب در کشور تبدیل شود.
انتهای پیام/
