فاجعه تبخیر پشت سدسازی بیرویه/۳ تا ۴ میلیارد مترمکعب آب با مدیریت ناکارآمد تلف میشود
به گزارش خبرگزاری آنا؛ در سالهای اخیر، کشور ایران با پدیدهی خشکسالیهای پیدرپی، کاهش بارندگی و افت سطح آبهای زیرزمینی مواجه بوده است. این شرایط سبب شده مدیریت منابع آب به یکی از اولویتهای اصلی توسعه ملی تبدیل شود. احداث سدها یکی از مهمترین ابزارهای کنترل و ذخیره آب محسوب میشود، اما در شرایط خشکسالی، ضرورت، پیامدها و کارایی این اقدام نیازمند بررسی دقیق و چندبعدی است.
لازم به ذکر است که با کاهش بارش و آبدهی رودخانهها، ظرفیت واقعی ذخیرهسازی بسیاری از سدها کمتر از میزان طراحی اولیه خواهد بود و برخی سدها عملاً بدون آب میمانند. در مناطق خشک و گرم کشور، تبخیر سطحی از مخازن سدها بسیار زیاد است و ممکن است تا ۳۰ درصد از کل ذخیره آب از بین برود.
در این رابطه جهانگیر پرهمت عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در گفتوگو با خبرنگار اقتصادی آنا با اشاره به شرایط خشکسالی و تغییرات اقلیمی کشور، بر لزوم بازنگری در سیاستهای سدسازی و تمرکز بر افزایش بهرهوری مصرف آب تأکید کرد.
سدسازی در همه مناطق ضروری نیست
پرهمت در پاسخ به پرسشی درباره ضرورت ادامه روند سدسازی در کشور گفت: بحث اینکه آیا باید همچنان سد بسازیم یا نه، مفصل است. ما هم میگوییم سد در برخی مناطق لازم است، اما در برخی دیگر ضرورتی ندارد. حوزههای آبخیز در نقاط مختلف کشور شرایط متفاوتی برای جریان آب سطحی و زیرزمینی دارند. در مناطقی که شرایط مناسبی برای ذخیره آب در زیرزمین وجود دارد، ما هرگز توصیه به ساخت سد نمیکنیم، زیرا سدهای سطحی باعث تبخیر حجم زیادی از آب میشوند.
وی افزود: در مقابل، در مناطقی که امکان ذخیره زیرزمینی آب وجود ندارد و بارندگیها فصلی است، ناچاریم برای ذخیرهسازی آب سد احداث کنیم تا بتوانیم از روانابهها و سیلابها در زمان نیاز استفاده کنیم.
تبخیر سه تا چهار میلیارد مترمکعب آب از سدهای کشور
این کارشناس منابع آب تأکید کرد: امروزه حدود سه تا چهار میلیارد مترمکعب آب از سدهای کشور تبخیر میشود که رقم بسیار قابلتوجهی است. این موضوع باید با استفاده از فناوریهای روز و روشهای مدیریتی کنترل شود. میتوان بخشی از این منابع را از طریق کاهش تبخیر و بهکارگیری پوششهای مناسب حفظ کرد.
ذخیرهسازی آب در آبخوانها؛ بهترین گزینه در دوران خشکسالی
پرهمت با تأکید بر اهمیت ذخیره آب در زیرزمین گفت: در سالهایی که هنوز وارد دوره خشکسالی نشدهایم باید به فکر آینده باشیم. بهترین فرصت، ذخیره آب در آبخوانهاست. متأسفانه برداشت از منابع زیرزمینی هماکنون بیش از حد مجاز است. باید این برداشتها مدیریت شود تا بتوان در دورههای کمآبی از این منابع بهره برد.
وی افزود: ذخیره آب در سطح زمین بهدلیل تبخیر بالا برای دورههای طولانی مؤثر نیست. در حالیکه ذخیره در زیر سطح زمین تبخیر کمی دارد و در زمان کمآبی میتواند منبعی پایدار باشد.
ضرورت کنترل تبخیر و مدیریت سیلابها
این عضو هیأت علمی گفت: در شرایطی که افزایش دما و کاهش بارش را داریم، میزان تبخیر از سطوح آزاد آب بسیار بالاست. سدهایی که بهصورت مصنوعی ساخته شدهاند در معرض تبخیر شدید قرار دارند. امروز تکنولوژیهایی برای کاهش این پدیده وجود دارد و باید از آنها استفاده شود.
وی ادامه داد: یکی دیگر از راهکارها، ذخیره سیلابهای سالهای پرآب در آبخوانهاست تا در سالهای کمآبی قابل استفاده باشند. همچنین میتوان با اجرای طرحهای آبخیزداری در بالادست، منابع آب را در زیرسطح زمین ذخیره کرد.
انتهای پیام/
