تئاتر ایران از دل شاهنامه میتواند گونهای تازه متولد کند
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، سومین نشست از سلسله برنامههای دومین جشنواره ملی تئاتر اقتباس، با حضور داریوش مودبیان ـ بازیگر، نویسنده، مترجم و کارگردان برجسته تئاتر، سینما و تلویزیون ـ و با موضوع «اقتباس نمایشی از داستانهای تاریخی شاهنامه»، در تالار شیخ بهایی شاهینشهر برگزار شد.
در آغاز این نشست، داریوش مودبیان با تأکید بر ضرورت توجه هنرمندان تئاتر به ادبیات فاخر ایران، اظهار کرد: در کشورهایی که از پیشینه فرهنگی و تاریخی غنی برخوردارند، همواره اقتباس از آثار کهن بهعنوان یکی از مسیرهای خلاقیت هنری مورد توجه بوده است. به گفته او، زبان نمایش یکی از مؤثرترین ابزارها برای انتقال میراث ادبی گذشتگان به نسلهای آینده است و میتواند زمینهای برای بازخوانی و درک دوباره متون کلاسیک در میان جوانان فراهم آورد.
وی در ادامه با اشاره به کاستیهایی که گاهی در فرآیند اقتباس مشاهده میشود، گفت: بسیاری از اقتباسکنندگان تنها به گسترش یک داستان و تبدیل آن به نمایش اکتفا میکنند، در حالیکه ادبیات کلاسیک ایران سرشار از حکایتها، تمثیلها و قصههایی است که در لایههای درونی خود معانی عمیق و آموزههای انسانی نهفته دارند. بازآفرینی این آثار برای جامعه امروز، تنها زمانی موفق خواهد بود که هنرمند بتواند جوهره و پیام درونی متن را دریابد و آن را در قالبی معاصر و تأثیرگذار بازنمایی کند.
مودبیان با بیان اینکه در اقتباس نمایشی نباید صرفاً به بازگویی روایتها پرداخت، خاطرنشان کرد: هر داستان تاریخی، عرفانی یا اخلاقی دارای درونمایهای است که میتواند پاسخگوی دغدغههای انسان امروز باشد. بنابراین، هنرمند باید این پیامهای نهفته را استخراج کرده و در بافت اجتماعی و فرهنگی امروز انعکاس دهد تا تئاتر بتواند نقش خود را در اصلاح و تعالی فرهنگی جامعه ایفا کند.
این هنرمند پیشکسوت تئاتر با مرور روند شکلگیری اقتباس در تئاتر ایران توضیح داد: در سالهای نخست ورود نمایش به کشور، مترجمان ابتدا آثار غربی را ترجمه کردند و سپس کوشیدند آنها را با فرهنگ ایرانی سازگار کنند. در این مسیر دو نوع اقتباس شکل گرفت؛ در نوع نخست تنها نام مکانها تغییر میکرد و محتوای اثر بدون توجه به بستر فرهنگی ایران باقی میماند، اما در نوع دوم، مترجمان با نگاهی خلاقانهتر، شخصیتها، مکانها و سنتهای بومی را وارد اثر کردند و به نوعی آن را «ایرانیزه» نمودند.
مودبیان با اشاره به ظرفیتهای نمایشی شاهنامه فردوسی، تأکید کرد: بخشهای تاریخی این اثر بزرگ، با وجود پیچیدگیهای روایی، از پتانسیل بینظیری برای اقتباس برخوردارند. به باور او، اگر هنرمندان بتوانند با نگاهی پژوهشمحور و خلاق، داستانهای کمتر دیدهشده شاهنامه را به صحنه بیاورند، میتوانند راه را برای شکلگیری گونهای تازه از تئاتر تاریخی و اسطورهای در ایران هموار کنند.
وی در پایان گفت: بهرهگیری از بخشهای مغفول شاهنامه و بازآفرینی آنها با نگاهی معاصر، نهتنها به غنای هنری تئاتر ایران میافزاید، بلکه به مخاطبان نیز فرصت میدهد با ریشههای فرهنگی و تاریخی خود ارتباطی تازه برقرار کنند و تئاتر را به عنوان پلی میان گذشته و آینده تجربه نمایند.
انتهای پیام/
