خزعلی: دولت سیزدهم ریل اقتصاد را برای زنان تغییر داد؛ فرمان رهبری روی زمین نماند

خبرگزاری آنا ـ حسین بوذری؛ دولت سیزدهم به ریاست جمهوری شهید آیت‌الله رئیسی با شعار «عدالت و پیشرفت» و با تأکید بر نقش محوری خانواده در جامعه، مسئولیت خطیری در حوزه زنان و خانواده برعهده گرفت.

در این راستا، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری به‌عنوان متولی اصلی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در این حوزه، تلاش کرد تا با رویکردی مسئله‌محور و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و کارشناسی به حل چالش‌های پیش روی زنان و خانواده‌ها بپردازد.

یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های این دوره، احیای واحد‌های تولیدی و ایجاد اشتغال برای زنان سرپرست خانوار و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بود.

براساس آمار رسمی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دولت سیزدهم فرصت شغلی جدید برای زنان ایجاد شد که سهم قابل توجهی از آن به احیای واحد‌های تولیدی راکد و توسعه کسب‌وکار‌های خانگی اختصاص داشت.

این امر، نه‌تنها کمک زیادی به توانمندسازی اقتصادی زنان داشت، بلکه نقش آنان را در توسعه اقتصادی کشور نیز پررنگ‌تر کرد.

علاوه بر این، معاونت امور زنان و خانواده با تمرکز بر تقویت بنیان خانواده و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، برنامه‌های متعددی را در زمینه‌های آموزش مهارت‌های زندگی، مشاوره خانواده و حمایت از مادران باردار و شیرده به اجرا درآورد.

یکی از اقدامات مهم دولت سیزدهم راه‌اندازی شغل منعطف و ساعات کاری شناور برای بانوان بود تا بانوانی که دارای فرزندان کوچک و کودک هستند به‌صورت دورکاری فعالیت کنند و حتی بانوانی که دارای فرزند کودک هستند در هفته یک روز به دورکاری بپردازند.

این اقدامات، گامی مهم درراستای حفظ و ارتقای سلامت روانی و اجتماعی خانواده‌ها و کاهش آسیب‌پذیری آنان در برابر چالش‌های اقتصادی و اجتماعی بود.

دولت سیزدهم که میراث‌دار آرمان‌های شهید جمهور آیت‌الله رئیسی است، در شرایطی سکان اداره کشور را به دست گرفت که جامعه ایرانی با چالش‌های متعددی در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مواجه بود. در این میان، مسائل مربوط به زنان و خانواده به‌عنوان رکن اساسی جامعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. 

دولت سیزدهم با درک این اهمیت، شعار «عدالت و پیشرفت» را سرلوحه کار خود قرار داد و تلاش کرد تا با رویکردی همه‌جانبه، به حل مسائل زنان و خانواده‌ها بپردازد.

معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری به‌عنوان بازوی اجرایی دولت در این حوزه، مأموریت یافت تا با تکیه بر پژوهش‌های علمی و نظرات کارشناسان، سیاست‌ها و برنامه‌هایی را تدوین و اجرا کند که منجر به ارتقای جایگاه زنان در جامعه، تقویت بنیان خانواده و کاهش آسیب‌های اجتماعی شود.

در این راستا، معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری تلاش کرد تا با رویکردی مسئله‌محور، چالش‌های پیش روی زنان و خانواده‌ها را شناسایی کرده و راهکار‌های عملی برای حل آنها ارائه کند.

یکی از نقاط تمرکز اصلی دولت سیزدهم، توانمندسازی اقتصادی زنان و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار برای آنان بود.

این مهم از طریق احیای واحد‌های تولیدی راکد، حمایت از کسب‌وکار‌های خُرد و خانگی و توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای محقق شد.

براساس آمار رسمی وزارت کار و رفاه اجتماعی، در طول فعالیت دولت سیزدهم، تسهیلاتی که به مشاغل خانگی تعلق می‌گرفت ۲۵ برابر شد که ۸۰ درصد این مشاغل خانگی مربوط به بانوان است و در این زمینه مجوز‌های لازم به بانوان داده می‌شد.

این آمار نشان‌دهنده عزم جدی دولت برای بهبود وضعیت اقتصادی زنان و افزایش مشارکت آنان در توسعه کشور است، به‌خصوص احیای واحد‌های تولیدی و ایجاد اشتغال در مناطق محروم و کم‌برخوردار، نقش بسزایی در کاهش فقر و نابرابری‌های جنسیتی ایفا کرد.

علاوه بر این، دولت سیزدهم به تقویت بنیان خانواده و حمایت از نهاد مقدس مادری توجه ویژه‌ای داشت و برنامه‌های متنوعی در زمینه‌های آموزش مهارت‌های زندگی، مشاوره خانواده و حمایت از مادران باردار و شیرده به اجرا درآمد و تلاش شد تا با ارائه خدمات مشاوره‌ای و آموزشی به زوج‌های جوان کمک شود تا زندگی مشترک خود را با موفقیت آغاز کنند و با چالش‌های احتمالی رو‌به‌رو شوند.

همچنین با ارائه تسهیلات و حمایت‌های مالی از مادران شاغل و خانه‌دار حمایت شد تا بتوانند به بهترین نحو، نقش مادری خود را ایفا کنند.

دولت سیزدهم تلاش کرد با اتخاذ سیاست‌های مناسب و همکاری با نهاد‌های مدنی و سازمان‌های مردم‌نهاد، به حل این مشکلات بپردازد.

خبرنگار آنا در گفت‌و‌گوی تفصیلی با انسیه خزعلی معاون زنان و خانواده دولت سیزدهم عملکرد این معاونت را در دوره ریاست‌جمهوری شهید رئیسی مورد بررسی قرار داده و با اشاره به دستاوردها به این سؤال پاسخ می‌دهد که این دستاوردها چگونه به بهبود وضعیت زنان و خانواده‌ها در جامعه کمک کرده و چه چالش‌هایی همچنان پیش روی این حوزه قرار دارد.

این گفت‌وگو در دو بخش تقدیم مخاطبان خبرگزاری آنا می‌شود.

بخش نخست گپ و گفت مشروح آنا با خزعلی در پی می‌آید:

صندوق ضمانت زنان سرپرست خانوار چگونه راه‌اندازی شد؟

آنا: با توجه به اینکه معاون زنان و خانواده دولت سیزدهم بودید، سؤالاتمان را ابتدا در حوزه تخصصی شما آغاز می‌کنیم، دولت سیزدهم چه سیاست‌ها و برنامه‌های مشخصی را برای حمایت از زنان سرپرست خانوار و زنان آسیب‌پذیر اجرا کرد و این برنامه‌ها چه نتایجی در توانمندسازی این زنان داشته است؟

خزعلی: همانطور که مطلع هستید، رئیس جمهور شهید در برنامه‌های انتخاباتی‌شان شعار حمایت از زنان و شوآف‌هایی که معمولاً برای رأی‌آوری می‌شد را نداشتند و یکی از مواردی که در دوره انتخابات و تبلیغاتی مطرح شد، مسئله زنان سرپرست خانوار بود، به‌طوری که باید از اینها حمایت لازم صورت بگیرد و این مطلبی است که در قانون اساسی وجود دارد و دولت مسئولیت ویژه برای اجرای آن دارد.

تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی این است که زنان سرپرست خانوار عائله این حکومت هستند و حکومت باید برای این قشر از جامعه برنامه ویژه داشته باشد.

در برنامه ششم هم توانمندسازی این افراد در ماده ۸۰ خواسته شده بود، اما متأسفانه کاری پیش نرفت، درحقیقت تا پایان دولت دوازدهم، رفت و برگشت‌هایی به مجلس صورت گرفت و نامه‌هایی داده شده بود که این را مصوب کنند و نیازی نباشد که به مجلس برود، اما مجلس هم موافقت نکرده بود و برنامه‌ عملاً مصوب نشده بود.

یکی از نخستین کار‌هایی که در دستورکار دولت سیزدهم بود، مسئله زنان سرپرست خانوار بود که باید ازجنبه‌های مختلف مورد توجه قرار می‌گرفت؛ بنابراین گروه کارشناسی تشکیل و برنامه جامع زنان سرپرست خانوار تدوین شد، این برنامه شامل مسائل مختلفی می‌شد که یک بخش حمایت‌های مادی است که کمیته امداد و بهزیستی نسبت به افراد دهک‌های پایین انجام می‌دهد، اما بخش عمده آن بحث‌های مشاوره‌ای، حقوقی، آموزشی و اشتغال است.

دولت سیزدهم این برنامه جامع را تدوین کرد، به کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی رفت، البته برگشت‌های متعددی به کمیسیون داشت و در نهایت به این نتیجه رسیدند، با توجه به اینکه این مسئله براساس مصوبه برنامه ششم باید به مجلس برود مسیر طولانی می‌شود و چند سالی طول می‌کشد؛ بنابراین به یک آیین‌نامه پنجره واحد حمایت از زنان سرپرست خانوار تبدیل کردند که در وزارت تعاون، کار و رفاه جتماعی این پنجره واحد تشکیل می‌شود و تمام زنان سرپرست خانوار در هر ارگانی که مورد حمایت هستند، ثبت می‌شوند و نوع حمایت مشخص می‌شود و نیاز‌ها و کمبود‌ها مورد پوشش قرار می‌گیرد.

این یکی از مهم‌ترین کار‌هایی بود که مصوب و به دولت ابلاغ شد و در برنامه هفتم هم مشاهده شده بود و در برنامه هفتم این مسئولیت از نظر اجرایی برعهده وزارت کشور و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار گرفت و از منظر نظارتی برعهده معاونت زنان بود.

آنا: یکی از اقدامات مثبتی که دولت شهید رئیسی در راستای حمایت از بانوان داشت، راه‌اندازی صندوق ضمانت زنان سرپرست خانوار بود، پروسه تشکیل این صندوق چگونه بود و شامل چه محورهایی می‌شد؟

خزعلی: بله. یکی از اقداماتی که به ثمر رسید و ابلاغ شد موضوع صندوق ضمانت زنان سرپرست خانوار بود که در نخستین جلسه ستاد ملی زن و خانواده که به ریاست رئیس جمهور شهید تشکیل شد، این صندوق مصوب شد، این صندوق ذیل صندوق فعال در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، به‌این صورت که در صندوق زنان سرپرست خانوار براساس ضمانت تسهیلاتی که این قشر دریافت می‌کنند ضمانت برعهده دولت گذاشته شد که به سرعت عملیاتی کردیم و به تمام استان‌ها سهمیه دادیم، حتی سهمیه برخی استان‌ها تکمیل نشد و هنوز جا داشتند، همچنین تودیع وجوهی را از بانک رفاه و صندوق تعاون داشتیم که بحمدالله کار خوبی پایه‌گذاری شد و پیش رفت.

آنا: دولت سیزدهم و در رأس آن معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری در راستای اشتغال زنان سرپرست خانوار چه اقداماتی داشت؟

خزعلی: از موضوعات دیگر تسهیلات ویژه‌ای بود که برای اشتغال زنان سرپرست خانوار ایجاد شد، به‌طوری که وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تسهیلاتی را به استانداران برای اشتغال می‌داد که در معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری درصدی را با نامه‌نگاری قرار دادیم که مخصوص زنان سرپرست خانوار باشد که این هم با همکاری مدیران کل بانوان به خوبی انجام گرفت.

در این مسیر باید فکری به حال بازار فروش محصولات زنان سرپرست خانوار هم می‌شد، در این مسیر به فکر بازار فروش آنان بودیم و این موضوع را از دو جنبه بازار فروش مجازی و بازار فروش فیزیکی پیگیری کردیم و در سفر‌های استانی بودجه خاصی را برای ایجاد بازارچه زنان مخصوص زنان سرپرست خانوار اختصاص دادند که با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شد.

اقدام دیگر با اولویت زنان سرپرست خانوار ایجاد کسب و کار پایدار خانواده‌محور بود که در این کسب و کار‌ها اولویت با فرزندان این زنان بود (البته اگر دارای فرزندان بزرگی بودند) و اگر فاقد فرزندان بزرگ بودند، زنان سرپرست خانوار تحت پوشش قرار می‌گرفتند.

مزیت کسب و کار پایدار خانواده‌محور این بود که زنان سرپرست خانوار هم حمایت‌ تسهیلاتی می‌شدند و هم حمایت‌های آموزشی، به‌طوری که با کارآفرینان در تمام استان‌ها قراردادی منعقد شد و این کارآفرینان در اختیار استانداری قرار گرفتند و کارآفرینان موظف شدند زنان سرپرست خانوار را زیرپوشش قرار دهند، به‌این ترتیب آموزش، مهارت‌آموزی، تهیه مواد اولیه، خرید و رساندن مواد به بازار برعهده کارآفرینان بود، یعنی یک پوشش‌دهی کامل برای زنان سرپرست خانوار که بحمدالله انجام گرفت.

آنا: با توجه به اطلاعات ارائه شده، می‌خواهم بدانم که چه تعداد از زنان سرپرست خانوار از آیین‌نامه حمایت، صندوق ضمانت و تسهیلات اشتغال، بازارچه‌ها و فروش مجازی محصولات بهره‌مند شده‌اند و میزان تأثیرگذاری این اقدامات بر بهبود وضعیت اقتصادی این زنان چه بوده است و آیا ارزیابی دقیقی از عملکرد این طرح‌ها انجام شده است؟

خزعلی: دولت سیزدهم در سه سال فعالیت و فرصت کوتاهی که داشت همزمان پنج کار برای زنان سرپرست خانوار انجام داد، برخی به نتیجه رسید و برخی اقدامات هم در حال طی مراحل بود و حتی مصوبات آن انجام شده بود.

آنا: مثال می‌زنید؟

خزعلی: بله. از مواردی که به نتیجه رسید آیین‌نامه حمایت از زنان سرپرست خانوار و صندوق ضمانت و تسهیلات ویژه اشتغال آنان بود، آیین‌نامه ابلاغ شده و صندوق ضمانت زنان سرپرست خانوار که اجرایی و ابلاغ شد.

برای راه‌اندازی بازارچه‌ها هم مصوبات استانی را به استانداری‌ها ابلاغ کردیم که روند اجرایی به‌خود گرفت و تسهیلاتی هم درنظر گرفتیم، به‌این صورت که زنان سرپرست خانوار بتوانند با فروش مجازی به صورت رایگان محصولات خود را عرضه کنند، آموزش لازم را طی کنند تا به زنان سرپرست خانوار برای فروش بیشتر محصولات کمک شود.

آنا: چه اقداماتی درراستای افزایش حضور زنان در عرصه‌های مدیریتی و تصمیم‌گیری در دولت سیزدهم انجام شد و آیا آمار مشخصی در این زمینه دارید؟

خزعلی: یکی از کار‌های بزرگی که در دولت شهید رئیسی انجام گرفت، موضوع ارتقای جایگاه مشاوران زن در دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها بود.

همانطور که می‌دانید سال ۱۳۹۲ پست مشاوران زن از آنان گرفته شد، البته به صورت انشایی به زنان حکم می‌دادند و این موجب می‌شد زنان توانمند، مهارتی و زنان متخصص در ادارات حاضر نباشند مشاوره زنان را برعهده بگیرند، چراکه زنان در جایگاه‌هایی که بودند به‌عنوان مدیرکل فعالیت می‌کردند و در اداره خودشان مسئولیت‌هایی که داشتند از منظر حقوقی، جایگاهی و ارتقای سازمان برای آنان خیلی بهتر بود؛ بنابراین رغبتی به این موضوع نبود.

نخستین کاری که در ستاد ملی زن و خانواده به ریاست رئیس‌جمهور شهید انجام دادیم این بود که ارتقای سازمانی این پست داده شد و در حد معاون وزیر یا مدیر کل به رسمیت شناخته و ابلاغ شد که چنین پستی به این مشاوران اختصاص داده شود.

طبیعتاً این کار موجب شد رغبت بیشتری برای این پست از سوی زنان نشان داده شود و همینطور وضعیت حقوقی و جایگاهی آنان ارتقا پیدا کند که به تبع در استانداری‌ها هم این موضوع انجام شد و در وزارت کشور بخش اداره‌کل بانوان تبدیل به مرکز شد و این ارتقای جایگاهی بود که انجام گرفت.

همچنین وزارتخانه‌ها و استانداری‌ها مکلف شدند در شورای عالی استان‌ها زنان مشاور و مدیرکل را مشارکت دهند و این برای نخستین‌بار بود که در شورا‌های کلان تصمیم‌گیری زنان مشارکت داده می‌شدند.

آنا: در دولت سیزدهم به‌عینه شاهد بودیم که رئیس جمهور شهید تأکید بسیاری بر تصمیم‌گیری بانوان در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور داشتند، این اقدام چقدر در کابینه دولت سیزدهم جنبه عملیاتی به خود گرفت و تأثیر آن بر رویکرد و عملکرد دولت سیزدهم به‌خصوص مسائل زنان و خانواده چگونه بود؟

خزعلی: از مواردی که در ابلاغیه‌ها صورت گرفت و در ستاد ملی «زن و خانواده» مصوب و ابلاغ شد این بود که مسائل مرتبط با زنان، خانواده و جمعیت باید حتماً به تأیید مشاوران زن برسد، درحقیقت این مشاوران زن حق وتو درباره قوانینی که ممکن است وضعیت خانواده و زنان در آن رعایت نشده باشد، دارند و با رعایت و پیوست فرهنگی زنان و خانواده باید قوانین و آیین‌نامه‌های داخلی و مقررات به تصویب برسد.

از دیگر مواردی که در این بخش رئیس جمهور شهید اهتمام لازم به آن داشتند، کمک گرفتن و نظرخواستن از زنان در تصمیم‌گیری‌های کلان بود؛ بنابراین در شورا‌های عالی تصمیم‌گیری شاهد این هستیم که زنان منصوب می‌شوند.

بانوان نخبه توسط رئیس جمهور شهید شناسایی می‌شدند و خیلی وقت‌ها می‌شد که آیت‌الله رئیسی بانوان نخبه را در تخصص‌های مختلف معرفی می‌کرد و پیگیر بودند که از نظرات این بانوان نخبه حتماً استفاده شود.

حتی رئیس‌جمهور شهید تأکید داشتند که در هیئت‌مدیره‌های شرکت‌های تحت نظر وزارتخانه‌ها از بانوان استفاده شود، به‌عنوان مثال گاهی اوقات خودشان شخصاً تماس می‌گرفتند که فلان خانم با فلان تخصص در هیئت مدیره شرکتی که زیرمجموعه وزارتخانه است، مورد توجه قرار بگیرد و از تخصص و نظرات وی استفاده شود.

استفاده و بهره‌گیری از تخصص بانوان در برخی وزارتخانه‌ها چشمگیر بود، به‌عنوان مثال رئیس جمهور شهید در وزارت نیرو به وزیر این وزارتخانه دستور دادند که تمامی شرکت‌های زیرمجموعه که بیش از ۱۵۰ شرکت بودند باید در هیئت مدیره‌ از بانوان متخصص استفاده کنند.

بعد از یک سال وزیر نیرو در گزارشی که ارائه کرد، آورده بود که مشارکت زنان در هیئت مدیره‌ شرکت‌های ذیل وزارت نیرو پررنگ‌تر و موجب نظم بهتر، وضعیت گزارش‌دهی بهتر، اوضاع مالی شفاف‌تر و وضعیت گردش مالی مناسب‌تر در این شرکت‌ها شده که اینها نشان‌دهنده این است که اگر از بانوان به‌کارگیری مناسب در جایگاه‌های مهم تصمیم‌گیری انجام شود، می‌تواند به رفع مشکلات ساختار و اصلاح بسیاری از آسیب‌ها کمک کند.

ادامه دارد...