تغییرات اقلیمی ایران در سالی که گذشت

بر اساس گزارش‌های سازمان هواشناسی، اگر انتشار گاز‌های گلخانه‌ای به همین شکل ادامه یابد، دما‌های تابستانی ایران ممکن است تا ۵۵ درجه در مناطق مرکزی و شرقی صعود کند.

رکورد‌های تاریخی گرما شکسته شد

در تیرماه ۱۴۰۳، برخی گزارش‌های غیررسمی از دما‌های نزدیک به ۵۴ درجه سانتیگراد در مناطق شرقی ایران منتشر شد، البته این عدد هیچگاه از سوی سازمان هواشناسی ایران تایید نشد، اما این رکورد پیش از این متعلق به شهر تیران بود که در سال ۱۳۸۹ با ۵۴ درجه شناخته می‌شد.
پایتخت ایران نیز در تیرماه با ۴۹٫۸ درجه، نزدیکترین فاصله را با مرز ۵۰ درجه داشت. استان‌های خوزستان، سیستان و بلوچستان و یزد نیز دما‌های ۵۰ تا ۵۳ درجه را ثبت کردند.

 خشکسالی بی‌سابقه و کاهش بارش‌ها

مطابق آمار سازمان هواشناسی کشور از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا ۵ دیماه ۱۴۰۳ مجموع بارش‌ها در کشور نسبت به دوره بلند مدت ۴۵.۸ درصد کاهش یافته است. استان‌های مرکزی (اصفهان، یزد) و شرقی (خراسان جنوبی) بیشترین کمبود بارش را داشتند.

منابع آبی در معرض خطر

در سال گذشته بسیاری از منابع مهم آبی ایران خشک شد. در شرایطی که تنها ۱۰درصد از حجم آب دریاچه ارومیه باقی مانده است، بیش از ۷۰درصد از جریان آب رودخانه زاینده‌روز قطع شد و کشاورزی استان اصفهان را تهدید کرد.
 بر اساس گزارش سازمان جنگل‌ها و مراتع، ۸۵درصد از آب‌های زیرزمینی کشور در معرض استخراج بیش از حد قرار دارند. به دلیل خشکسالی سال گذشته وابستگی به واردات گندم به ۷ میلیون تن در سال رسید. استان‌های خوزستان و فارس با کاهش ۵۰ درصدی محصولات زراعی مواجه شدند.
سیلاب‌های ناگهانی و تناقض آب و هوایی شدید
در شهریور ۱۴۰۳، بارش‌هایی با شدت ۱۵۰ میلی‌متر در ۲۴ ساعت منجر به سیلاب در رشت شد و ۱۰۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی و ۵۰۰ خانوار آسیب دیدند. همچنین ایران تناقض‌های آب و هوایی عجیبی را تجربه کرد. در حالی که شمال ایران با سیل مواجه بود، جنوب و مرکز کشور در خشکسالی فرو رفته بود.
 گرد و غبار و کیفیت هوای بد
 استان خوزستان با بیش از ۱۲۰ روز گرد و غبار در سال ۱۴۰۳، بدترین کیفیت هوای خاورمیانه را تجربه کرد. بیش از ۶۰درصد گرد و غبار‌های ایران از مناطق خشک عربستان و عراق منشاء گرفته است.
سال ۲۰۲۴ گرم‌ترین سال ثبت‌شده در جهان
بر اساس گزارش NASA و WMO، سال ۲۰۲۴ با میانگین دمای ۱٫۵۳ درجه بالاتر از دوره پیش-صنعتی، گرم‌ترین سال تاریخ بود. کشور‌هایی مانند عربستان سعودی، عراق و امارات با دما‌های ۵۰ درجه‌ای در تابستان ۲۰۲۴، شاهد افزایش ۲٫۵ درجه‌ای دمای سالانه بودند.
ایران با ترکیبی از گرمایش شدید، خشکسالی و پدیده‌های حدی، یکی از آسیب‌پذیرترین کشور‌های جهان در برابر تغییر اقلیم است. کاهش بارش‌ها، خشک شدن منابع آبی و افزایش فشار‌های اجتماعی-اقتصادی، ضرورت سیاست‌های فوری برای سازگاری با تغییر اقلیم را نشان می‌دهد. بر اساس تعهدات ایران در توافق پاریس، کاهش ۱۲درصد انتشار کربن تا ۲۰۳۰ هدفی است که نیازمند سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر و مدیریت پایدار منابع آب است.