جرقه تکامل زبان انسانی ۱۳۵ هزار سال پیش زده شد

امروزه، به بیش از ۷،۰۰۰ زبان مختلف در سراسر جهان صحبت می‌شود. با وجود تنوع و تفاوت ظاهری آنها، محققان به تازگی به نتیجه جالبی رسیده‌اند. همه این زبان‌ها ریشه در یک «درخت خانواده زبانی» واحد دارند که حدود ۱۳۵،۰۰۰ سال پیش، قبل از تقسیم‌بندی جمعیت‌های انسانی، شکل گرفته است. این کشف، نه تنها به ما کمک می‌کند تا ریشه‌های زبان‌های امروزی را درک کنیم، بلکه نقش حیاتی زبان را در شکل‌دهی به رفتار‌های انسانی نیز آشکار می‌سازد.

تا صدهزار سال پیش، زبان به عنوان یک ابزار ارتباطی جدید، به طور کامل در رفتار انسان‌ها جا افتاده بود. این تحول به لحاظ باستان‌شناسی در استفاده انسان‌ها از نماد‌ها در تزیینات بدن و حکاکی‌های هنری قابل مشاهده است.

شیگرو میاگاوا، زبان‌شناس دانشگاه MIT می‌گوید: «هر جمعیتی که در سراسر جهان شاخه‌بندی شده است، زبان انسانی دارد و همه زبان‌ها با هم مرتبط هستند. فکر می‌کنم می‌توانیم با اطمینان نسبتا زیادی بگوییم که اولین کشف حدود ۱۳۵،۰۰۰ سال پیش رخ داد، بنابراین توانایی زبان انسانی باید تا آن زمان یا قبل از آن وجود داشته باشد.»

 میاگاوا و تیم او، پس از بررسی ۱۵ مطالعه مستقل، به این نتیجه رسیدند که تمام شواهد ژنتیکی، از تحلیل ژنوم کامل گرفته تا DNA میتوکندری، نشان می‌دهد Homo sapiens حدود ۱۳۵،۰۰۰ سال پیش برای اولین بار به جمعیت‌های مجزا تقسیم شدند.

محققان در مقاله خود استدلال می‌کنند: «اگر توانایی زبانی بعدا توسعه یافته بود، انتظار داشتیم برخی از جمعیت‌های انسانی مدرن بدون زبان باشند یا از نوعی از روش ارتباطی کاملا متفاوت استفاده کنند. حال آنکه هیچ‌کدام از این موارد صادق نیست.» 

به گزارش ساینس، فاصله زمانی بین ظهور زبان و ثبت آن در سوابق باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این ابزار ارتباطی، نقش کلیدی در شکل‌دهی به رفتار‌های انسانی داشته است. از حکاکی‌های سیستماتیک روی سنگ‌ها گرفته تا مراسم دفن مردگان، زبان به عنوان محرکی برای نوآوری‌ها و تغییرات اجتماعی عمل کرده است.

میاگاوا معتقد است: «به نوعی، زبان تفکر انسانی را تحریک کرد و به ایجاد این نوع رفتار‌ها کمک کرد. اگر ما درست می‌گوییم، افراد به دلیل زبان از یکدیگر یاد می‌گرفتند و نوآوری‌هایی را تشویق می‌کردند که ۱۰۰،۰۰۰ سال پیش شاهد آن بودیم.»

با این حال، برخی باستان‌شناسان استدلال می‌کنند که این تغییرات رفتاری به صورت تدریجی تجمع یافته‌اند و تحت تأثیر زبان بوده‌اند، اما لزوما به آن متمرکز نبوده‌اند. انسان‌ها در طول زمان با مواد جدید آزمایش کرده و شبکه‌های اجتماعی پیچیده‌تری تشکیل داده‌اند.

تفاوت زبان انسانی با سایر موجودات

توانایی زبان قبل از گونه ما وجود داشته و در سایر حیوانات نیز دیده می‌شود. اما استفاده مداوم از تفکر نمادین به این گستردگی، تنها در انسان‌ها مشاهده شده است. استفاده نمادین از کلمات، مانند کاربرد تصویری در عباراتی مثل «ریختن لوبیا»، یک نمونه منحصر‌به‌فرد از نحوه استفاده انسان از زبان است.

 میاگاوا توضیح می‌دهد: «این به ما امکان می‌دهد تا افکار بسیار پیچیده‌ای را تولید کنیم و آنها را با دیگران در میان بگذاریم. زبان، محرک رفتار انسانی مدرن بود.»

این تحقیقات نه تنها ریشه‌های زبان انسانی را آشکار می‌کنند، بلکه نشان می‌دهند که چگونه زبان به عنوان ابزاری برای انتقال افکار پیچیده، انسان‌ها را به موجوداتی منحصر‌به‌فرد تبدیل کرده است. زبان نه تنها ابزاری برای ارتباط بوده، بلکه محرکی برای نوآوری، یادگیری و شکل‌دهی به تمدن انسانی بوده است.