روزشمار مانور آمریکا روی نبض انرژی خاورمیانه؛ تیر ترکش فشار حداکثری به عراق خورد

خبرگزاری آنا- مریم خرمائی: بخشی از اهرم سنگین فشار حداکثری آمریکا علیه تهران از تاریخ ۵ فوریه (۱۷ بهمن) روی عراق افتاد- کشوری که در منظومه اقتصادی ایران جای گرفته، با آن علقه‌های سیاسی-اعتقادی دارد و به‌شدت برای تأمین برق خود به‌ویژه در تب داغ تابستان به آن وابسته است.

اکنون، ۲۰ روز بعد از لغو معافیت عراق برای وارد کردن برق و گاز از ایران، به نظر می‌آید این اقدام آمریکا جزئی از یک برنامه منسجم برای خارج کردن بغداد از منظومه اقتصادی ایران و نقطه عطفی در تقابل واشنگتن –تهران است.

۱۱ روز بعد از لغو معافیت واردات انرژی عراق، «رویترز» اعلام کرد بانک مرکزی این کشور بعد از ملاقات‌هایی که با مقام‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا داشته، در نظر دارد ۵ بانک محلی دیگر را از انجام «معامله دلاری» منع کند. به‌این‌ترتیب شمار بانک‌های عراقی فاقد مجوز معامله دلاری به ۱۳ مورد افزایش می‌یابد.

این اقدام با توجه به اینکه مبادلات تجاری و سیستم مالی عراق بخشی از راهکار ایران برای جبران فشار ناشی از تحریم‌های آمریکا است، اهمیت زیادی دارد.

در ادامه روزشمار اقدامات آمریکا برای حاشیه‌سازی در روابط ایران با همسایه غربی، به تاریخ ۲۱ فوریه (۳ اسفند) و خبر دیگری از «رویترز» می‌رسیم که در آن، به نقل از ۸ منبع آگاه می‌خوانیم: دولت ترامپ عراق را مخیر کرده که میان دو گزینه «ازسرگیری صادرات نفت اقلیم یا همان بازگشایی سریع خط لوله عراق-ترکیه» و «تحریم» یکی را انتخاب کند.

ازسرگیری صادرات نفت عراق از این مسیر، با هدف جبران ضرر ناشی از کاهش عرضه نفت ایران در پی بازگشت سیاست فشار حداکثری در دستور کار دولت ترامپ قرار گرفته است.

جالب آنکه چهار روز قبل از علنی شدن این تهدید، یعنی در تاریخ ۱۷ فوریه (۲۹ بهمن) وزیر نفت عراق در خبری غافلگیرکننده، از حل مناقشه دو ساله بغداد-اربیل و ازسرگیری صادرات نفت اقلیم کردستان در عرض یک هفته خبر داد.

این خط لوله از مارس ۲۰۲۳ و بعدازآنکه اتاق بازرگانی بین‌المللی از آنکارا خواست به بغداد غرامتی ۱.۵ میلیارد دلاری بپردازد از دور خارج شد. دلیل: ترکیه بدون اجازه دولت مرکزی عراق، در بازه زمانی ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۸ از اقلیم کردستان نفت صادر کرده بود.

ظاهراً اکنون قرار شده که اربیل روزانه ۳۰۰ هزار بشکه نفت به بغداد برای صادر کردن بدهد حال‌آنکه مسائل لاینحل زیادی میان دولت مرکزی و اقلیم باقی‌مانده ازجمله درباره نحوه پرداخت، قیمت و نظارت بر روند نگهداری و تعمیرات خط لوله.

از آن گذشته، ازسرگیری صادرات نفت از خط لوله عراق-ترکیه به مناقشه در اوپک پلاس هم دامن می‌زند- جایی که بغداد همین حالا هم برای کاهش سقف تولید خود تحت‌فشار است.

روزشمار مانور آمریکا روی نبض انرژی خاورمیانه، در تاریخ ۲۴ فوریه (۶ اسفند)، به دور تازه تحریم‌های ایران علیه صنعت نفت ایران می‌رسد آنجا که وزارتخانه‌های خارجه و خزانه‌داری ایالات متحده، مدیرعامل شرکت ملی نفت و چندین شرکت و نفتکش را هدف می‌گیرند.

تحریم‌های وزارت خارجه آمریکا شامل ۱۶ شرکت و کشتی است و تحریم‌های وزارت خزانه‌داری نیز شامل بیش از ۳۰ فرد، شرکت و کشتی می‌شود؛ شماری از این موارد در هر دو فهرست تکرار شده‌اند.

دو روز بعد، در تاریخ ۲۶ فوریه (همین امروز ۸ اسفند)، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد: واشنگتن از دولت عراق خواسته است هرچه سریع‌تر به وابستگی خود به منابع انرژی ایران پایان دهد و بعد بیانیه رسمی این وزارتخانه صادر شد که امروز دست‌به‌دست در خبرگزاری‌ها و کانال‌های خبری می‌چرخد مبنی بر اینکه روز سه‌شنبه، «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا با «شیاع السودانی» نخست‌وزیر عراق گفت‌و‌گو کرده است.

به گفته «تمی بروس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، «دو مقام در مورد نیاز عراق به پیدا کردن استقلال درزمینهٔ انرژی، بازگشایی سریع خط لوله عراق-ترکیه و پایبندی به قرارداد‌ها با شرکت‌های آمریکایی فعال در عراق برای جذب سرمایه‌گذاری بیشتر اتفاق‌نظر داشته‌اند.»

یکی از بند‌های دستور «فشار حداکثری» که ترامپ امضا کرد می‌گوید که باید «گام‌هایی فوری» برای اطمینان از این موضوع برداشته شود که ایران از نظام مالی عراق برای دور زدن تحریم‌ها استفاده نمی‌کند.

آمریکا با هدف قرار دادن عراق در بیخ گوش تهران، فوریه پرکاری را پشت سر گذاشت، غافل از اینکه سپر سیاست همسایگی ایران مانع بزگی سر راه ترکش راهبرد فشار حداکثری است.

سیاست همسایگی مبتنی بر منافع متقابل و البته درک متقابل است. بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار از درآمد‌های نفتی و منابع مالی عراق در آمریکا نگهداری می‌شود و بغداد برای آنکه دسترسی‌اش به آنها مسدود نشود، ناگزیر از مصلحت‌اندیشی است.

از آن گذشته، ایران راه بی‌اثر کردن تحریم‌ها را بلد است و همیشه کسانی هستند که خریدار نفتش باشند. دوراندیشی برای اینکه دایره تعامل را به خارج از منطقه و پیمان‌هایی نظیر بریکس و شانگهای ببریم هم در این موقعیت به کارمان می‌آید.

ازآنجاکه چین بزرگ‌ترین مشتری نفت ایران است، سیاست‌های اتخاذشده از سوی پکن برای مقابله با فشار‌های آمریکا، نقش مهمی در تعیین حجم واردات نفت ایران ایفا خواهد کرد و به همین دلیل، دیپلمات‌های ایرانی باید برای بی‌اثر کردن تأثیر تحریم‌های آمریکا، روابط با پکن را تقویت کنند.

درست است که در گذار از دوره فشار حداکثری، صادرات نفت ایران به شرق آسیا از یک سو به دلیل تحریم نفتکش‌ها و از سوی دیگر متقاعد کردن بنادر به دریافت آن با مشکل مواجه است، اما واسطه‌گران تجاری می‌توانند جایگزینی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا بیابند. نفت ایران همیشه تحریم بوده و تهران هم همیشه آن را فروخته است. نقش تجربه را در این میان نباید دست‌کم گرفت.

شاهد این ادعا، اظهارات روز ۱۴ فوریه (۲۶ بهمن) «اسکات بسنت» وزیر خزانه‌داری آمریکا است و آن وقتی است که هم‌زمان به تهدید برای کاهش صادرات نفت ایران به ۱۰ درصد مقدار فعلی؛ اذعان کرد: «اما ایران همچنان به یک شبکه پنهان از کشتی‌ها، شرکت‌های حمل‌ونقل و دلالان برای فروش نفت دسترسی دارد.»