در آنا بخوانید؛
مصرف قرص‌های شب امتحانی در میان دانشجویان؛ آیا دانشگاه‌ها در حمایت از سلامت روان دانشجویان ناکام هستند؟
فشار‌های روانی دوران امتحانات دانشجویان را به مصرف بی‌رویه داروهای آرام‌بخش و محرک سوق داده است. این بحران نگران‌کننده ضعف حمایت‌های روان‌شناختی در دانشگاه‌ها را آشکار می‌کند.
گروه سلامت خبرگزاری آنا- حسین دزفولی؛ دوران امتحانات برای بسیاری از دانشجویان به تجربه‌ای پرتنش و ناخوشایند تبدیل شده است. استرس ناشی از امتحانات، در کنار نگرانی‌های اجتماعی و اقتصادی، سلامت روانی و جسمی دانشجویان را تهدید می‌کند. در این میان، مصرف داروهای آرام‌بخش و محرک‌هایی مانند ریتالین و آلپرازولام به‌عنوان راه‌حلی موقت و خطرناک برای کاهش اضطراب و افزایش تمرکز، به‌ویژه در میان دانشجویان خوابگاهی، به‌شدت رواج یافته است.
طبق داده‌های پژوهشکده دانشگاه تهران، مصرف این داروها در میان دانشجویان ایرانی به معضلی جدی تبدیل شده است. رئیس کنترل کیفی امور آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور نیز هشدار داده است که بسیاری از دانشجویان بدون آگاهی از عوارض خطرناک این داروها، از آنها استفاده می‌کنند.
فشار‌های تحصیلی و روانی در دوران امتحانات
در ایران، فشار‌های تحصیلی، به‌ویژه در رشته‌های رقابتی مانند پزشکی و مهندسی، بسیار شدید است. نگرانی‌های مالی و آینده شغلی نیز به این فشارها دامن می‌زند. تحقیقات نشان داده‌اند که بیش از ۴۵ درصد از دانشجویان در دوران امتحانات با مشکلاتی نظیر اضطراب شدید و اختلالات خواب مواجه هستند.
احمدرضا پور، استاد روان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، می‌گوید «استرس ناشی از امتحانات در کنار مشکلات اقتصادی و اجتماعی می‌تواند منجر به اختلالات روانی شود. به‌ویژه زمانی که دانشجویان احساس می‌کنند تنها راه مقابله با این فشارها، مصرف داروهای آرام‌بخش است.»
ریتالین و آلپرازولام از جمله دارو‌هایی هستند که به دلیل خاصیت تسکینی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. هرچند مصرف این داروها تحت نظر پزشک ممکن است مفید باشد، استفاده خودسرانه و بدون تجویز پزشکی می‌تواند پیامد‌های جدی برای سلامت دانشجویان به همراه داشته باشد.
مصرف مواد محرک در میان دانشجویان خوابگاهی
یکی از گروه‌هایی که بیشتر از دیگران تحت تأثیر فشار‌های روانی دوران امتحانات قرار دارند، دانشجویان خوابگاهی هستند. تحقیقات مرکز مطالعات روان‌شناسی دانشگاه تهران نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ درصد از دانشجویان خوابگاهی برای مقابله با استرس و افزایش تمرکز، از دارو‌هایی مانند ریتالین و آمفتامین استفاده می‌کنند. احساس تنهایی و فشار مضاعف روانی از جمله عواملی است که این دانشجویان را به سمت مصرف این داروها سوق می‌دهد.
کمبود حمایت‌های دانشگاهی و تاثیر مستقیم بر روان دانشجو
پژوهش‌های جهانی نشان داده‌اند که کمبود حمایت‌های روان‌شناختی در دانشگاه‌ها تأثیر مستقیمی بر افزایش استرس و اضطراب دانشجویان دارد. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۳ توسط دانشگاه کمبریج انجام شد، نشان داد دانشجویانی که به خدمات مشاوره و کارگاه‌های مدیریت استرس دسترسی داشتند، ۳۷ درصد کمتر از سایرین دچار اضطراب شدید و اختلالات خواب شدند.
فرشته حسینی، روان‌شناس دانشگاه فردوسی مشهد، می‌گوید: «دانشگاه‌ها باید نقش فعال‌تری در حمایت از سلامت روان دانشجویان ایفا کنند. ایجاد برنامه‌های جامع روان‌شناختی نه‌تنها به بهبود عملکرد تحصیلی دانشجویان کمک می‌کند، بلکه از بروز مشکلات جدی‌تر در آینده جلوگیری می‌کند.»
دانشگاه‌ها چگونه می‌توانند فشار‌های روانی دانشجویان را کاهش دهند؟
برای کاهش فشار‌های روانی دانشجویان، دانشگاه‌ها می‌توانند برنامه‌های متنوعی اجرا کنند. برگزاری کارگاه‌های مدیریت زمان و استرس، آموزش مهارت‌های حل مسئله، و تقویت فعالیت‌های گروهی و تفریحی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند استرس دانشجویان را کاهش دهند. به‌عنوان مثال، برنامه‌ای در دانشگاه ملبورن نشان داد که دانشجویانی که در جلسات مشاوره گروهی شرکت کردند، توانستند ۲۵ درصد بهتر با فشار‌های دوران امتحانات کنار بیایند. همچنین، ایجاد دسترسی آسان به مشاوران روان‌شناسی از طریق پلتفرم‌های آنلاین و حضوری یکی دیگر از اقدامات مؤثر است.
فرشته حسینی در ادامه تأکید کرد: «یکی از دلایل عدم استقبال دانشجویان از خدمات مشاوره‌ای، ناآگاهی یا عدم دسترسی سریع به این خدمات است. دانشگاه‌ها باید این خدمات را به شکل فراگیر و در دسترس همه قرار دهند و همچنین با اطلاع‌رسانی مناسب، اهمیت این موضوع را برای دانشجویان روشن کنند.»
تأثیرات بلندمدت حمایت‌های روان‌شناختی
سرمایه‌گذاری بر سلامت روان دانشجویان تنها به دوران تحصیل محدود نمی‌شود، بلکه تأثیرات مثبت آن در بلندمدت نیز قابل مشاهده است. پژوهشی منتشر شده در ژورنال روان‌شناسی دانشگاهی نشان داده است که فارغ‌التحصیلانی که در طول تحصیل از حمایت‌های روان‌شناختی بهره‌مند بودند، احتمال کمتری برای تجربه فرسودگی شغلی و مشکلات روانی در آینده دارند.
دانشگاه‌ها باید فراتر از محیط‌های آموزشی عمل کنند و به‌عنوان پشتیبانی روانی و اجتماعی برای دانشجویان ایفای نقش کنند. ایجاد فرهنگ حمایتی قوی می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر برای نسل جوان فراهم کند.
انتهای پیام/
