چرا کشور به شرایط سهمیه‌بندی برق رسید؟/ ساخت نیروگاه هسته‌ای به صرفه نیست

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری آنا، موضوع ناترازی انرژی با شروع قطعی‌های سراسری برق در کشور وارد مرحله جدید شد و جنبه‌ای ترسناک‌تر از این معضل بزرگ را به نمایش گذاشت. اما موضوع ناترازی تولید و مصرف انرژی از چند روز پیش شروع نشده است بلکه حاصل سال‌ها انجماد در فضای تامین انرژی است. در سال‌های گذشته نیروگاه‌های برق که تکیه اصلی آنان بر سوخت گاز طبیعی است با افزایش مصرف گاز در فصول سرد دچار کمبود سوخت شده و به مازوت و یا گازوئیل سوزی رو می‌آوردند؛ اما این اتفاق شرایط زیست محیطی را به دلیل انتشار شدید آلودگی به شرایطی بسیار اسفناک و خطرناک می‌کشاند. 

در سال جاری رویکرد دولت بر ایجاد خاموشی‌های برنامه ریزی شده و تعدیل بار شبکه برق از این طریق قرار گرفته است. در همین رابطه سید سعید میرترابی حسینی عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی به خبرنگار آنا گفت: طی چند سال اخیر در رشد حوزه عرضه انرژی محدودیت وجود داشت، اما در مقابل در بخش تقاضا شاهد رشد بسیار بی سابقه‌ای بوده ایم. این موضوع در گزارش‌های قبلی حوزه انرژی نیز پیش بینی شده بود و تاکید شده بود که اگر این وضعیت ادامه پیدا کند دچار ناترازی انرژی خواهیم شد و پس از آن این موضوع شدت خواهد یافت.

عدم تنوع سبد سوختی در کشور

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: همانطور که شاهد هستیم این پیش بینی درست بوده و متاسفانه هم اکنون در مرحله شدت گرفتن ناترازی هستیم. این ناترازی به دلیل وابستگی شدید ما به گاز طبیعی به عنوان مهترین انرژی و عدم تنوع سبد سوختی در کشور شکل گرفت؛ اما در جریان برنامه‌های توسعه‌ای و سیاست گذاری‌هایی که توسط دولت‌های مختلف برای توسعه بخش تجدید پذیر و ذخیره سازی انرژی انجام شد اهتمام جدی صورت نگرفت. شایان ذکر است که در بحث ذخیره سازی انرژی برای فصول سرد اقداماتی انجام شد تا سوخت مایع برای مصارف نیروگاه‌ها ذخیره شود، اما این موضوع نیز نکته‌هایی دارد.

میرترابی در ادامه گفت: البته باید توجه داشت که استفاده از سوخت مایع گازوئیل و مازوت در نیروگاه‌ها علاوه بر آن که موجب آلودگی هوا می‌شود؛ صرفه اقتصادی نیز ندارد و موجب تحمیل هزینه بسیار بالایی می‌شود. در زمانی برآورد شد که هزینه بین المللی تامین سوخت زمستانی نیروگاه‌ها از محل گازوئیل و مازوت رقمی در حدود ۵ میلیارد دلار است؛ باید توجه داشت که با این رقم می‌توان ۵ نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی خورشیدی احداث کرد.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: با مدیریت صحیح می‌شد که با تامین منابع این نیروگاه‌ها را احداث کرد و از این اتفاق دو سر باخت جلوگیری کرد و در وضعیت فعلی نباشیم، اما این مهم صورت نگرفت. در واقع راه کار مقابله با ناترازی توسعه نیروگاه‌های انرژی تجدید پذیر بود و در واقع ارزان‌ترین راه تولید انرژی نیز بهره گیری از نیروگاه‌های خورشیدی و بادی است، اما متاسفانه از این مهم غافل مانده ایم.

وی ادامه داد: دولت‌ها برای توسعه نیروگاه‌های تجدید پذیر برنامه ریزی کرده بودند و وعده‌های زیادی هم داده شد، اما در عمل نه تنها دولت‌های مختلف در این زمینه تلاش چندانی نکردند بلکه به وعده‌های حمایت از بخش خصوصی در این زمینه نیز چندان عمل نشد. در این شرایط بدیهی است که در بخش توسعه انرژی‌های تجدید پذیر درجا زده ایم و این موضوع نیز مزید بر علت در ناترازی انرژی شد.

دلیل تعلل دولت‌ها در توسعه انرژی‌های تجدید پذیر

میرترابی گفت: بخش انرژی ایران به نوعی فسیلی زده است و مدیر‌ها به استفاده از منابع نفت و گاز عادت کرده اند و به همین جهت برای تخصیص منابع به بخش تجدید پذیر مقاومت‌هایی وجود داشته است. دولت نیز در خصوص کسری منابع برای احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر حقیقت می‌گوید، اما این به معنای ناممکن بودن این اتفاق نیست؛ بلکه می‌توان با مدیریت منابع بهره گیری از منابع ایجاد شده در اثر بهره وری این کسری را پوشش داد.

وی در ادامه با تاکید بر عقب ماندگی در بخش انرژی‌های تجدید پذیر در اثر سوء مدیریت‌ها اظهار کرد: بخش دولتی همکاری خوبی در توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر ندارد و همچنین بنظر می‌رسد که اراده کافی برای تامین منابع وجود نداشته است. همچنین با وجود آن که پیش بینی‌های لازم در برنامه راهبردی در حوزه انرژی وجود دارد، اما تمرکز کافی برای اجرائی شدن برنامه مدون نیست. به عنوان مثال ۲ میلیارد دلار برای احداث و توسعه نیروگاه ۲۵۰ مگاواتی هسته‌ای تخصیص یافته است، اما این تخصیص به دلایل اقتصادی قابل دفاع نیست.

این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: در برنامه‌های حوزه انرژی درصد نقش آفرینی هر یک از بخش‌های تجدیدپذیر، هسته‌ای و فسیلی در سبد انرژی کشور به درستی تعیین تکلیف نشده؛ اما باید توجه داد که اختصاص ۲ میلیارد برای تولید ۲۵۰ مگاوات برق در حالی که می‌شود با این مبلغ ۲۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر احداث کرد، توجیه اقتصادی ندارد.

نیروگاه هسته‌ای بسازیم؟

این عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی گفت: به هر جهت نیروگاه هسته‌ای جایگاه خاص خود را دارد، اما لازم به ذکر است که در جهان حدود ۱۰ سال است که احداث نیروگاه هسته‌ای به عنوان راه کاری گران قیمت برای تولید انرژی شناخته می‌شود. همچنین آمار‌های بین المللی تصریح می‌کنند که طی این ۱۰ سال هزینه تولید برق با شیوه‌های تجدیدپذیر به شدت ارزان شده اند و هزینه تراز شده آن به شدت کاهش یافته است؛ این در حالی است که هزینه تولید انرژی هسته‌ای افزایش یافته است.

وی ادامه داد: در این شرایط با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور و کمبود منابع سرمایه‌ای بدیهی است که باید به جنبه اقتصادی موضوع جدا از جنبه‌های سیاسی با دقت بیشتری بنگریم و سراغ حوزه‌هایی از انرژی برویم که هزینه کمتری دارد. همچنین باید توجه کرد که بهره گیری از انرژی هسته‌ای هزینه‌های بین المللی را نیز در پی دارد؛ همچنین سرمایه گذاری اولیه و زمان مورد نیاز برای توسعه نیروگاه هسته‌ای نیز بسیار زیاد است.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران نیز در یک تصمیم اقتصادی منطقی باید تمرکز بیشتری بر حوزه‌هایی داشته باشد که در آنها پتانسیل بیشتری برای کشور وجود دارد. همچنین درتمام جهان این اتفاق مرسوم و مسبوق به سابقه است که ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای با تاخیر همراه است؛ به همین جهت با توجه به اولویت بالایی که پاسخ سریع به مسئله ناترازی انرژی دارد، بایستی بر توسعه نیروگاه‌های متناسب‌تر تمرکز داشته باشیم.