چرا تعبیر ۲۵ سال خانه‌نشینی امام علی(ع) نادرست است؟
پژوهشگر مباحث مهدویت با انتقاد از تعبیر 25 سال خانه‌نشینی امام علی علیه‌السلام گفت: ساخت فراوان خانه، برپایی نخلستانها، حفر چاه‌ها، ایجاد بستر شناخت امام و ییروی از ایشان در یمن، مدائن، کوفه، لبنان امروزی و مصر با خانه‌نشینی سازگار است؟
به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا، نخستین پیش‌نشست همایش علمی پژوهشی «امامت پژوهی در دنیای مدرن» ازجمله برنامه‌های چهارمین دوره جشنواره علمی، فرهنگی و هنری امامت و مهدویت دانشگاه آزاد اسلامی با ارائه محمود مطهری‌نیا عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در واحد علوم و فناوری پردیس با حضور برخی از اعضای هیئت علمی و استادان این واحد دانشگاهی برگزار شد.
این پژوهشگر مباحث مهدویت سخنان خود را با بیان «تأملاتی در معارف زیارت جامعه کبیره در دنیای امروز» و تأکید بر مطالعه مباحث معرفتی، تمدنی، سیاسی و اجتماعی با نگاه تاریخی آغاز کرد و در تشریح بحث نمونه‌هایی گفت: مانند اینکه براساس یک حدیث نبوی خوردن نان گندم مکروه شمرده شده و مطالعه تاریخی نشان می‌دهد که دلیل نهی پیامبر صلی‌الله علیه و آله و سلم در آن زمان این بوده که فقر به شدت رواج داشته و خوردن نان گندم نشانه داشتن طبقه اجتماعی بالاتر و نمودی از تجمل‌گرایی بوده است.
مطهری‌نیا با بیان شواهد موجود دیگر مطالعه تاریخی، مباحث دینی را بسیار مهم دانست و بیان کرد: معاویه و بنی‌امیه تلاش کرده بودند مردم امام حسین و امام سجاد علیهماالسلام را در حد ابن عباس و ابوذر که هر دو از شاگردان امیرمؤمنان علی علیه‌السلام بودند و به تعبیر آیت‌الله جوادی آملی در حد یک آخوند ساده مسئله‌گو، هم قبول نداشته باشند.
زیارت جامعه کبیره بهترین، مستندترین و متقن‌ترین زیارت است
وی متذکر شد: امام سجاد علیه‌السلام در ادعیه خویش با توصیفاتی مانند «شجرة‌النبوة»، «مختلف الملائکه»، «معدن العلم» و «اهل بیت الوحی» جایگاه امامت و امامان را بار‌ها متذکر می‌شود تا مردم به حجت خدا و امام منصوب از سوی خدا معرفت پیدا کنند و نشان دهد کسانی را که بنی‌امیه بی‌سواد معرفی می‌کنند نه تنها معدن علم هستند، بلکه اگر کسی چیزی در دین می‌فهمد از مجرای ایشان است.
این پژوهشگر مباحث مهدویت متذکر شد: نمونه دیگر دعایی است که از آن حضرت درباره مزداران در صحیفه سجادیه نقل شده و این دعا با مطالعه تاریخی اوج بزرگی و بخشش امام سجاد علیه‌السلام را نشان می‌دهد، چراکه زمانی که حکومت دستور داده برخی از افراد نقش‌آفرین از لشکر یزید در کربلا در موقعیت مرزبانی قرار بگیرند، چراکه این افراد مرزبان جامعه اسلامی شده‌اند و امام سجاد علیه‌السلام ظلمی که آنان به خانواده‌اش کرده‌اند را نادیده گرفته و برایشان دعا می‌کند.
مطهری‌نیا گفت: زیارت جامعه کبیره بهترین، مستندترین و متقن‌ترین زیارت است و در بین زیارت‌های رسیده از اهل بیت علیهم‌السلام که ازجهت محتوا فوق‌العاده است و دومی ندارد.
وی متذکر شد: زیارت جامعه کبیره از امام هادی علیه‌السلام نقل شده و جالب است که این نوع زیارت‌های ناب و بی‌سابقه از امام هادی علیه‌السلام نقل می‌شود؛ چنانکه زیارت غدیریه هم از آن حضرت نقل شده که به تفصیل در آن گزارش آیات مرتبط با امیرمؤمنان علیه‌السلام آمده است.
این پژوهشگر مباحث مهدویت یادآور شد: برای فهم بهتر این متون باید ابتدا تاریخ ائمه اطهار علیهم‌السلام را تا زمان امام هادی علیه‌السلام و سپس تاریخ زندگی امام هادی علیه‌السلام را دقیق مطالعه کنیم و مطالعه محتوای زیارت با دقت در تاریخ که همراه شود فهم ما از آن متفاوت و کاربردی خواهد شد.
مطهری‌نیا با بیان گوشه‌هایی از تاریخ ۹ امام قبل از امام هادی علیه‌السلام تعبیر ۲۵ سال خانه‌نشینی امام علی علیه‌السلام را نادرست خواند و ادامه داد: امیرالمومنین حضرت علی علیه‌السلام که فراوان خانه ساخته و نخلستانها برپا و چاه‌ها حفر نموده و ثروتمندترین فرد در زمان خودش بوده، آیا مدیریت این موارد خانه‌نشینی است؟ آیا ایجاد بستر شناخت امام و ییروی از ایشان در یمن، مدائن، کوفه، لبنان امروزی و مصر با خانه‌نشینی سازگار است؟ با اینکه امام تحت حفظ نهایت می‌توانست از مدینه تا مکه خارج شود.
مؤلف کتاب شش ماه پایانی با اشاره به محدودیت امام حسن علیه‌السلام و استفاده امام حسین علیه‌السلام افزود: یزید(لعنت‌الله علیه) بعد از عاشورا سه سال بیشتر زنده نمی‌ماند، ابزار امام سجاد علیه‌السلام هم در بیان حقایق مواردی همچون روضه‌خوانی در هر مناسبتی برای یادآوری عاشوراست.
این پژوهشگر مباحث مهدویت با یادآوری توفیقات امام باقر و امام صادق علیهماالسلام در تربیت شاگردان به‌خصوص در دوره تغییر حکومت از بنی‌امیه به بنی عباس، دوره عباسیان را به مراتب برای اهل بیت علیهم‌السلام سخت‌تر از دوران بنی امیه دانست.
مطهری‌نیا عنوان کرد: یک ابزار مهم در دوره عباسیان رقیب‌تراشی برای امام معصوم بود. چهار امام فقهی اهل سنت همگی شاگرد امام صادق علیه‌السلام بوده‌اند و معمولاً تأسیس بیت‌الحکمة زمان هارون در تاریخ تمدن کار مهمی شمرده می‌شود، در حالی که برای خاموش کردن توجه به امامان الهی بوده است.
وی مطرح کرد: دشمنان آن زمان اهل بیت علیهم‌السلام متون فلسفی و ادیان دیگر را ترجمه می‌کردند تا شاید امام نتواند پاسخ دهد، به‌خصوص در دوره مأمون برای خاموش کردن عظمت علمی اهل بیت علیهم‌السلام خود دانشمندان و نویسندگان کتب را به مناظره با امام رضا علیه‌السلام واداشتند و بعد از شهید کردن امام رضا علیه‌السلام مأمون این کار را با امام جواد علیه‌السلام در دوران کودکی انجام داد و همچنان ناکام ماند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: امام کاظم علیه‌السلام برای تقویت تشیع فرزندآوری را در دستورکار و فرمانده فرزندان را علی بن موسی الرضا علیهماالسلام قرار داد و پس از آن امام‌زاده‌ها پخش شدند و طبقه حاکم متوجه این خطر شد و پس از آن برای فرزندآوری امامان محدودیت ایجاد می‌کردند.
مطهری‌نیا تبیین کرد: در دوره امام هادی علیه‌السلام کانون اصلی اجتماع شیعیان و مکان اثربخش کربلا بود که متوکل عباسی آن حرم را با خاک یکسان کرد و مسیر آب را تغییر داد، علاوه بر آن از سیاست فرقه‌سازی و ترویج غلوّ به تضعیف امامت اهل بیت علیهم‌السلام پرداختند.
وی تشریح کرد: امام هادی علیه‌السلام در بیشسترین حالت محدودیت قرار داشت؛ به‌طوری که اجازه تشکیل کلاس، ساخت و ساز، خرید و فروش برده، ارتباط با دیگران حتی با خانواده‌اش را نداشت، در حقیقت امام هادی و امام حسن عسکری علیهماالسلام چنان محصور بودند که به تعبیر امروزی تمام کار‌های داخل خانه و بیرون خانه آن بزرگواران در دوربین مدار بسته کنترل می‌شد.
مؤلف کتاب عصر حیرت عنوان کرد: در این شرایط امام هادی علیه‌السلام با آموزش زیارت‌نامه‌ها و پاسخ به نامه‌های ارسالی تبیین دین را انجام دادند، آن حضرت با توجه به سیطره فقر بر عده بسیاری از شیعیان روایات طبی را آموزش دادند تا شیعیان بتوانند حداقل با خود درمانی برخی مشکلات خود را رفع کنند.
این پژوهشگر مباحث مهدویت در ادامه توضیح داد: شرایط اختناق به قدری بود که دانشمندی که می‌خواست از امام بهره برد ناچار بود روز‌ها در قالب شغلی مثل خیارفروشی در سامرا بماند تا بتواند در زمان کم به محضر امام مشرف شود و سؤال کند و برگردد.
مطهری‌نیا افزود: زیارت جامعه که در چنان شرایطی از امام هادی علیه‌السلام به ما رسیده، دارای مجموعه ویژگی‌های خاصی است؛ نخست معارف ناب اهل بیت علیهم‌السلام به‌خصوص در موضوع امام شناسی و هر نقطه آن را دست بگذارید دریایی است، دوم مرز غلو را خیلی خوب نشان می‌دهد و سوم بهترین سبک زندگی از این زیارت قابل استخراج است، البته زیارت جامعه کبیره برای افراد تازه مسلمان شده مناسب نیست، چراکه چنین افرادی هنوز ظرفیت آن را نیافته‌اند.
این استاد دانشگاه متکر شد: هریک از ادعیه و زیارت‌ها یک بسته هستند که هر عبارت و فراز کارکرد خاصی دارد، برای تقریب ذهن مثلاً مقام معظم رهبری عناوین متعددی دارد، مانند فقیه جامع‌الشرایط، فرمانده کل قوا و ... حال اگر فردی برای سؤال فقهی در نامه‌ای ایشان را با تعبیر فرمانده کل قوا مورد خطاب قرار دهد عبارتش در برقراری ارتباط نادرست است.
مطهری‌نیا اضافه کرد: نکته دوم اینکه وقتی به زیارت اهل بیت علیهم‌السلام مانند حرم امام رضا علیه‌السلام مشرف شدید و زیارت خواندید سریع نروید و چند دقیقه‌ای بمانید و به زائران نگاه کنید؛ تنوع قومیت‌ها و ملیت‌ها، تنوع درجات علمی، درجات معنوی و درجات مادی افراد را ببینید. در جاذبه امام نسبت به گروه‌های مختلف دقت کنید، این خود برای امثال بنده درس است که تلاش کنم دافعه خود را نسبت به افراد گوناگون جامعه کم کنم و تحمل آراء مخالف را داشته باشم.
انتهای پیام/
