خون‌آشام‌های کوچک؛ تب‌‌دهنده‌های استخوان‌شکن/ انواع پشه‌های بیماری‌زا را بشناسید

به گزارش خبرنگار سلامت خبرگزاری آنا، تب دنگی در حال همه‌گیر شدن است، عامل این بیماری، نوعی حشره به نام آئدس است. این اولین بار نیست که یک پشه عامل بیماری است.

پشه‌ها، عموما در محیط‌های شهری، روستایی و ... یافت می‌شوند و تغذیه آنها از خون انسان‌هاست. برخی از آنها همزمان با مکیدن خون انسان‌ها می‌توانند یک بیماری را نیز به انسان‌ها منتقل کنند؛ اگرچه بیشتر پشه‌ها از خون انسان‌ها تغذیه می‌کنند؛ اما باید دانست که گونه‌های مشخصی از آنها بیماری‌زا هستند.

پشه آنوفل عامل مالاریا

مالاریا یکی از بیماری‌هایی است که عموما در مناطق گرمسیری و مرطوب رخ می‌دهد و اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی تبدیل و حتی منجر به مرگ شود.

مالاریا توسط پشه آنوفل یا Anopheles منتقل می‌شود. از خانوادهٔ کوچک‌بال‌زنان (Culicidae) است. پشه آنوفلس در مناطق گرمسیری و مرطوب به وفور یافت می‌شود و به عنوان برداشتگر و میزبان برای عوامل مالاریا عمل می‌کند.

تاکنون ۴۸۰ گونه آنوفل در دنیا شناسایی شده‌اند که ۷۰ گونه آنها به عنوان ناقلان این بیماری و ۴۰ گونه آن نیز به عنوان مهمترین ناقل مالاریا محسوب می‌شوند.

سال  ۱۸۸۴ انتقال مالاریا از طریق انتقال خون توسط گرهاردت  ثابت شد. سال ۱۹۱۱ اولین مورد مالاریای ناشی از انتقال خون در آمریکا به وسیله وولسی مشاهده شد و از آن سال تا سال ۱۹۷۲ جمعاَ ۲۱۰۶ مورد گزارش داد.

سال ۱۹۲۹ نیز انتقال نوعی از مالاریا به نام مالاریای  فالسیپارم بین معتادان به هروئین که از سرنگ مشترک استفاده می‌کردند در مصر ثبت شد.

پشه‌های خاکی و سالک

بسیاری از ما افرادی را دیده‌ایم که روی صورت یا برخی از نقاط دیگر بدن آنها نشان و ردی از یک زخم قدیمی یا ضایعه پوستی وجود دارد. این ضایعه نه به صورت عمدی که توسط یک بیماری به نام سالک ایجاد شده است.

بیماری سالک یا لیشمانیوز توسط پشه خاکی منتقل و توسط تک یاخته‌های داخل سلولی از جنس لیشمانیا ایجاد می‌شود. بیماری لیشمانیوز یا سالک در اثر نیش پشه خاکی آلوده منتقل می‌شود. انواع مختلفی از لیشمانیوز وجود دارد. شایع‌ترین شکل آن لیشمانیوز جلدی یا پوستی بوده که باعث زخم‌های پوستی می‌شود. بیش از ۹۰ گونه پشه خاکی برای انتقال انگل لیشمانیا شناخته شده است.

انگل‌های لیشمانیا که باعث بیماری لیشمانیوز می‌شوند، در انسان‌ها و حیواناتی از جمله سگ، گربه، پوسوم، جوندگان و روباه زندگی می‌کنند. این انگل‌ها در شرایط مختلفی ممکن است پوست انسان را گزیده و باعث به جا گذاشتن اثراتی شود.

پشه کولکس و بیماری نیل غربی

بیماری نیل غربی یا West Nile virusیا (به اختصار WNV)، میکروارگانیسمی است که باعث شیوع بیماری‌های مرگبار در اسبها، پرندگان و انسان‌ها می‌شود. این ویروس عمدتاً پرندگان را آلوده می‌کند ولی برای آلوده سازی انسانها، سگها، اسب‌ها و خفاش‌ها نیز شناخته شده‌است.نوعی پشه خاکی به نام کولکس پرندگان آلوده به ویروس را نیش می‌زند و این ویروس را وارد بدن خود می‌کند. سپس، ویروس در بدن پشه تکثیر می‌شود و از طریق نیش پشه دوباره وارد بدن انسان و سایر حیوانات می‌شود.

پرندگان، انسان و حیواناتی که پشه آنها را نیش می‌زند می‌توانند نقش ناقل بیماری را بازی کنند و چرخۀ حیات ویروس نیل غربی از این طریق ادامه می‌یابد.

انتقال بیماری نیل غربی از طریق انتقال خون آلوده و در موارد معدودی از طریق پیوند اعضا یا از طریق شیر مادر به کودک گزارش شده است. شواهدی مبنی‌بر انتقال آلودگی از انسان به انسان و حیوان به انسان به‌صورت تماس مستقیم در دست نیست.

آئدس؛ زیکا، تب دنگی،  تب زرد و چیکونگونیا

پشه‌های تایگر آفریقایی و آسیایی موسوم به آئدس به دلیل مکیدن خون افراد مبتلا به یکی از چهار بیماری زیکا، تب دنگی، تب زرد و چیکونگونیا می‌توانند این بیماری‌ها را به افراد دیگر منتقل کنند.

پشه‌های ائدس به دلیل رنگ ببری مانند خود (خطوط سیاه و سفید) از سایر پشه‌ها قابل تمییز هستند. این پشه‌ها 700 گونه مختلف  را شامل می‌شوند، انواع آفریقایی و آسیایی آن توانایی انتقال بیماری‌های گوناگون را دارند.

ویروس زیکا با نام علمی Zika virus نام یک ویروس از خانواده فلاوی‌ویریده (Flaviviridae) است و از پشه آئدس فعال در روز مانند A. ae Egypti و و A. albopictus به انسان منتقل می‌شود. ابتلا به این ویروس بیشتر در نقاطی از آفریقا و آسیای جنوب شرقی دیده شده‌است.

بیماری دیگری که توسط پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود، تب زرد  یا Yellow fever است که در گذشته از آن با عنوان طاعون زرد نیز شناخته می‌شد. این بیماری نوعی بیماریِ حادِ ویروسی است. در بیشتر موارد، نشانه‌های بیماری شامل تب، لرز، از دست دادن اشتها، تهوع، درد‌های ماهیچه‌ای (به ویژه در پشت) و سردرد است. این مشکلات غالباً طی پنج روز بهبود می‌یابند.

چیکونگونیا سومین بیماری است که از طریق پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود. آئدس می‌تواند ویروس این بیماری را به از افراد آلوده به افراد سالم منتقل کند. علائم  چیکونگونیا این بیماری شامل تب، درد عضلانی، درد مفاصل، سردرد، خستگی و حالت عمومی بد است. این بیماری معمولاً در مناطق گرمسیری و مرطوب آفریقا، آسیا و اقیانوسیه شناخته شده است.

چهارمین بیماری منتقله از پشه آئدس که این روزها در جهان سر و صدا به پا کرده است، تب دنگی یا تب دانگ است. تب دنگی با نام‌های دیگری همچون تب استخوان شکن یا تب خونریزی دهنده نیز شناخته می‌شود. بسیاری از افراد هیچ علامت یا نشانه‌ای از عفونت دنگی را تجربه نمی‌کنند؛ اما هنگامی که علائم ظاهر می‌شوند، ممکن است با سایر بیماری‌ها مانند آنفلوانزا اشتباه گرفته شوند. این علائم معمولاً ۴ تا ۱۰ روز پس از گزش توسط پشه آلوده شروع می‌شوند.تب شدید، سردرد، درد عضلانی، استخوانی یا مفصلی، حالت تهوع، استفراغ، درد پشت چشم، تورم غدد و کهیر از علائم شایع این بیماری هستند. اکثر افراد ظرف یک هفته یا بیشتر بهبود می‌یابند. در برخی موارد، علائم بدتر می‌شود و می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.