میراث شهدای خدمت/ وحدت ملی، دیپلماسی مقاومت و همگرایی جهانی

گروه سیاست خبرگزاری علم و فناوری آنا- عماد نجار: حادثه جان‌گداز سقوط بالگرد حامل رئیس جمهور منتخب، نماینده ولی فقیه در استان تبریز، وزیر امور خارجه و استاندار تبریز به همراه سرتیم حفاظتی و تیم پرواز غم سنگینی را بر قلوب ملت‌های آزادی‌خواه جهان تحمیل کرد.

در این میان نیرو‌های جنبش‌های عضو جریان مقاومت در منطقه نیز متحمل اندوهی فراوان شدند، زیرا مدت‌ها بود که دولت‌ها در نظام جمهوری اسلامی ایران در حمایت خود از جریانات مقاومت جدیت چندانی از خود نشان نمی‌دادند لذا در دولت سیزدهم ما شاهد حمایت تمام‌قد در حوزه دیپلماسی و توان دفاعی و نیرو‌های مستشاری و همچنین به‌کارگیری دیپلماسی مقاومت در رویکرد‌های دیپلماتیک دولت بودیم که همواره باعث قدرت گیری روزافزون محور مقاومت می‌شد.

به یاد داریم که روابط ضعیف دیپلماتیک و ارتباطات ناموزون در برخورد با همسایگان و همچنین دیپلماسی لبخند با دهان و آغوش باز در برابر غرب چگونه جمهوری اسلامی را در انزوای دیپلماتیک برده بود تا جایی که برای دستیابی به ابتدایی‌ترین حقوق ملت در عرصه‌های مختلف وادار به باج‌دهی و التماس به کشور‌های غربی بودیم و حتی مجبور به امضای معاهدات و توافقنامه‌ها بدون در نظر گرفتن منافع ملی و آینده این تعاملات می‌شدیم.

تیرگی روابط با کشور‌های همسایه از جنوب گرفته که منجر به جلوگیری از سفر حجاج ایرانی به سرزمین وحی شد تا شمال غرب و غرب که دارای منافع مشترک بسیار در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی و حتی امنیتی و دفاعی با یکدیگر هستیم را نیز به یاد می‌آوریم که حاصل آن قطع نسبی روابط تهران با ریاض، آنکارا و سردی روابط با بغداد بود.

عدم تلاش برای برقراری روابط با کشور‌های حوزه قفقاز که داشتن روابط دیپلماتیک امتیازات فروانی را برای کشور به بار خواهد آورد از یک سو و همچنین عدم تمایل برای تقویت روابط با کشور قدرتمندی مانند روسیه در حوزه‌های مختلف نیز از دیگر مصائب پیش روی شروع دولت سیزدهم و دستگاه دیپلماسی متبوعش بود.

در همین راستا عدم تمایل گروه‌ها و سازمان‌های جهانی و منطقه‌ای برای عضویت جمهوری اسلامی ایران در آنها به‌وضوح ملموس بود تا جایی که برخی از چهره‌های مسئول در دولت‌های پیشین این عدم استقبال را حاصل حمایت نیم‌بند آنان از مقاومت می‌دانستند.

فلذا با شروع بکار دولت منتخب مردمی و رویکرد فعال در حوزه‌های اقتصاد و سیاست بین‌الملل، تعامل و تفاهم با همسایگان، اتخاذ نگاه متوازن در برخورد با غرب و شرق، پرهیز از وادادگی و وابستگی به قدرت‌های جهانی و تکیه بر نیرو‌ها و توان داخلی و حضور مستمر در اجلاس و مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین اقدام به میانجی‌گری و تأثیرگذاری در حل مشکلات داخلی در کشور‌های لبنان، سوریه، عراق و حتی جنگ غزه تغییرات اساسی در رویکرد دیپلماسی کشور شاهد بودیم.

از سوی دیگر تلاش‌هایی برای عضویت ایران در مجامع جهانی که با موفقیت روبرو شد که باعث بالا رفتن توان تأثیرگذاری در معادلات بین‌المللی را به همراه داشت و از آن جمله می‌توان به عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای (اوراسیا)، سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، قدرت‌های نوظهور اقتصادی جهان موسوم به گروه بریکس اشاره داشت که علاوه افزایش توان چانه‌زنی در عرصه‌های سیاسی باعث ورود ایران به بازار‌های اقتصادی گسترده جهانی شد و بخشی از بیماری اقتصادی سال‌های گذشته را نیز التیام می‌بخشد.

روند فعال و حضور مداوم در عرصه‌های بین‌المللی و همچنین پیگیری‌های دستگاه دیپلماسی با مدیریت شهید دکتر حسین امیر عبدالهیان که به حاج قاسم دیپلماسی نیز شهرت پیدا کرده بودند باعث شد که روابط با کشور‌های همسایه نه‌تنها بهبود بخشیده شود بلکه برخی مشکلات منطقه‌ای و حتی اختلافات و منازعات نیز با پادرمیانی جمهوری اسلامی ایران پایان پذیرد که ازجمله آنها را می‌توان بحران روابط با عربستان و جنگ عربستان علیه یمن اشاره داشت که برقراری روابط دیپلماتیک نه‌تنها به برقراری روابط و بازگشایی سفارتخانه‌های دو طرف انجامید بلکه ما شاهد آتش‌بس و پایان تقابلات نظامی در مرز دو کشور نیز بودیم.

یا پیگیری‌ها برای برقراری روابط با کشور‌های قفقاز که با همکاری‌های ورزشی و اقتصادی شروع و به مرحله دیدار مقامات عالی‌رتبه دولتی نیز ادامه داشت. یا دیدار با مقامات ترکیه و جمهوری آذربایجان و حتی اقلیم کردستان عراق که هرکدام به‌ تنهایی نمونه‌ای بارز و چشمگیری از سطح بالای روابط دیپلماتیک در دولت سیزدهم بود.

شاید خالی از لطف نباشد که تلاش‌هایی که در دوران گذشته برای برقراری روابط با برخی از کشور‌های منطقه شد را به یاد بیاوریم که بنا به عدم‌حمایت دولت‌های وقت از این تلاش‌ها همواره با در بسته روبرو می‌شدیم که از آن جمله می‌توان به تلاش‌های مرحوم حسین شیخ الاسلام مشاور رئیس مجلس و مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی در برقراری روابط با کشور مصر اشاره داشت که به دلیل تکیه بر شخص محور بودن این دیدارها، همواره تلاش‌ها با در بسته روبرو شد و یا تلاش‌هایی که برای برقراری روابط با اردن صورت گرفت و حتی هیئت اردنی شامل سندیکای بازنشستگان و کارگران و جمعی از فعالین سیاسی این کشور به تهران سفر کردند و با برخی از چهره‌های مهم گفتگو داشتند.

بااین‌حال به دلیل عدم استقبال دولت مستقر دران زمان به رویکرد افزایش تعاملات و روابط دیپلماتیک نتیجه مقبولی حاصل نشد.

نگاه متفاوت به شرق مخصوصاً به روسیه و چین با تمام موانع سیاسی که در این میان وجود داشت باعث نشد دستگاه دیپلماسی تلاش خود را برای گسترش و تعمیق این روابط کاهش دهد و یا همانند گذشته صرف‌نظر کند بلکه مداومت در این اقدام باعث بهره‌مندی‌های متنوعی در موضوعات سیاسی، اقتصادی، نظامی و حتی تسهیل عضویت‌های ایران در مجامع جهانی شد.

سفر‌های پی‌درپی و بی‌شمار شهید امیرعبداللهیان به‌عنوان مدیر دیپلماسی جمهوری اسلامی به کشور‌های مختلف و برقراری و توسعه روابط سیاسی، تجاری و اقتصادی در کنار عدم اعتنا به فشار‌ها و تحریم‌ها و همچنین حضور مداوم در مذاکرات برای دفاع از حقوق حقه ملت و ایستادگی در برابر امپریالیسم جهانی باعث رونق دستگاه دیپلماسی و درمان بیماری واپس‌زدگی دیپلماتیک در کشور شد.

همین گسترش و تعمیق روابط با کشور‌ها باعث سیل پیام‌های تسلیت و سفر‌های شخصیت‌های رده‌بالای کشور‌های مختلف در ایام مراسم تشییع شهدای سقوط بالگرد حامل شهید آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی و شهید دکتر حسین امیر عبدالهیان و هیئت همراه به جمهوری اسلامی ایران بود که بالغ بر پنجاه هیئت از مقامات کشور‌های خارجی به تهران سفر کردند و همچنین حدود هشتاد پیام تسلیت از سوی مقامات کشور‌ها و مجامع نظام بین‌الملل نیز به دولت ارسال شده است.