فوران آتش‌فشان سنت هلن در ۱۹۸۰

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، «سنت هلن» یک کوه آتش‌فشانی واقع در ایالت واشنگتن آمریکاست. در 18 مه 1980، آتش‌فشان به طور قابل توجهی  از این کوه فوران کرد. براثر این حادثه شصت روز فوران مواد آتش‌فشانی به طول انجامید. برآمدگی عظیمی در سمت شمالی قله حکایت از افزایش ماگما در زیر سطحش داشت. دانشمندان قبل از فوران، شکل گیری برآمدگی بزرگی را در سمت شمالی کوه مشاهده کرده بودند که نشانه واضحی از تجمع ماگما در زیر سطح بود.

با ادامه افزایش فشار در زیر زمین، محفظه ماگمایی آتش‌فشان دیگر نمی‌توانست سنگ مذاب را در خود نگه دارد و آزاد سازی این فشار منجر به فوران فاجعه‌باری شد که موجی از شوک را به سراسر منطقه وارد کرد. این انفجار آنقدر شدید بود که نوک کوه را منفجر کرد و علاوه بر ظاهر آن، مناظر اطراف را نیز به طرز چشمگیری تغییر داد!

بررسی علل علمی فوران

فوران کوه سنت هلن به دلیل یک زمین لغزش عظیم ایجاد شد که فشار اتاق ماگمایی آتش‌فشان را آزاد می‌کرد. این پدیده منجر به بروز انفجار جانبی شد که با سرعت بیش از 482 کیلومتر بر ساعت هر آنچه را که در مسیرش بود از جا کند و با خود برد!

این فوران منجر به مسطح شدن جنگل‌ها، تخریب خانه‌ها و تغییر چشم انداز ناحیه شد. منطقه انفجار مساحتی بیش از 595 کیلومتر مربع را پوشاند و زیست بوم منطقه را به طرز چشمگیری تغییر داد. جریان‌های آذرآواری، ابرهای اَبَرداغ از گاز، خاکستر و قطعات سنگی هستند که در طول فوران از دامنه‌های کوه سنت هلنز سرازیر شدند. این جریان‌ها در مسیر خود برای هرآنچه که نشانه‌ای از حیات داشت، بسیار خطرناک و مرگبار بود.

ابرهای خاکستری

این فوران، ابر عظیمی از خاکستر را آزاد کرد که در اتمسفر بالا رفت و خاکستر را در چندین ایالت پخش کرد، حتی به کانادا هم رسید، باعث اختلال در سفرهای هوایی شد و محیط زیست منطقه را تحت تاثیر قرار داد.

ابر خاکستر، متشکل از ذرات ریز سنگ و مواد آتش‌فشانی، بر فراز آتش‌فشان بالا رفت و توسط نیروی فوران به بیرون پرتاب شد. هنگامی که از کوه بیرون آمد، در یک توده وسیع پخش شد، با باد گسترش یافت و حرکت ‌کرد. ذرات ریز درون ابر خاکستر توسط جریان‌‌های جوی حمل و در منطقه وسیعی در اطراف آتش‌فشان پراکنده شدند.

خاکستر، خود مخلوطی از سنگ پودر شده، قطعات شیشه و دیگر مواد آتش‌فشانی بود. اندازه این ذرات بسیار کوچک، اغلب از چند میلی متر بیشتر نبود. به دلیل اندازه کوچک و وزن سبک شان، می‌توانستند برای مدت طولانی در هوا معلق بمانند.

ابر خاکستر در حین گسترش، سایه‌‌ای تاریک بر چشم‌ انداز اطراف ‌افکند و جلوی نور خورشید را گرفت و در برخی مناطق روز را به شب تبدیل کرد. در همین حال گرانش، خاکستر را به سوی زمین کشاند و لایه‌ای از خاکستر روی همه چیز در آن منطقه را فرش کرد.

تاثیر ابر خاکستری نه فقط به صورت محلی بلکه در منطقه بسیار وسیع تری نیز احساس شد. بادهای غالب، ذرات خاکستر را به صدها کیلومتر آن طرف تر بردند و بر جوامعی بسیار فراتر از حومه فوران، تاثیر گذاشتند.

عواقب حادثه

پس از فوران، تلاش‌هایی برای ارزیابی و کاهش اثرات ابر خاکستر صورت گرفت: دانشمندان رسوبات خاکستر را برای درک ترکیب و توزیع ذرات مورد مطالعه قرار دادند ومردم برای پاکسازی خاکستر و احیای مناطق آسیب‌دیده به وضعیت قبلی خود، آستین بالا زدند.

اگرچه پس از فوران، منطقه اطراف کوه ویران شد، اما زندگی به‌تدریج شروع به بازگشت کرد. گیاهان دوباره جوانه زدند و حیوانات برای زندگی به آنجا بازگشتند. چشم‌انداز نیز با گذشت زمان رو به بهبودی گذاشت.

فوران کوه سنت هلن اطلاعات ارزشمندی را در مورد فعالیت‌های آتش‌فشانی و اثرات آن در اختیار دانشمندان قرار داد. به محققان کمک کرد تا درک بهتری از نحوه رفتار آتش‌فشان‌‌ها و چگونگی پیش‌‌بینی و کاهش خطرات مرتبط با فوران‌های آتش‌فشانی داشته باشند.

فوران این کوه اهمیت نظارت بر فعالیت‌های آتش‌فشانی را از نزدیک و آمادگی برای وقوع حوادث ناگهانی و فاجعه آمیز را برجسته و نیاز به آمادگی و آگاهی در مناطق مستعد فعالیت آتش‌فشانی را پررنگ کرد. با بررسی این پدیده می‌توانیم خود را برای فعالیت‌های آتش‌فشانی آینده، بهتر آماده کنیم و تاثیر آن را بر مردم و محیط زیست به کمترین میزان برسانیم.