صدای پای جنگ می‌آید؟

گروه سیاست و جهان خبرگزاری علم و فناوری آنا- مریم خرمائی: واژه «مسالمت‌آمیز» یک‌بار دیگر از گزارش کار دولت پکن که هر سال تحویل نشست سالانه کنگره خلق چین می‌شود، حذف شد. این مسئله را خبرگزاری «رویترز» در یکی از گزارش‌های روز سه‌شنبه خود علنی کرد و سایر رسانه‌ها هم به‌سرعت از روی آن کپی‌برداری کردند.

این واژه همیشه در کنار عبارت «وحدت با تایوان» می‌آمد و ناظر بر اصرار پکن به بازگرداندن این جزیره به آغوش سرزمین مادری بود- استعاره‌ای از پایان دادن به خودمختاری تایوان و یکی شدن آن با چین بزرگ.

 پکن با حذف گزینه «صلح»، به‌طور ضمنی به بایدن می‌گوید چنانچه او دنبال «بستن شمشیر از رو است»، شی جینپینگ هم به استفاده از راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز اصراری ندارد

مورد قبلی حذف این واژه به سال ۲۰۲۰ و زمانی بازمی‌گردد که پکن می‌خواست به جدایی‌طلبان تایوانی این پیام را برساند که بااقتدار از حق حاکمیت و تمامیت ارضی خود دفاع می‌کند.

اما، این بار به نظر می‌آید که روی سخن دولت پکن با فرد دیگری است؛ به‌ویژه آنکه «شی جینپینگ» رئیس‌جمهور چین در دیداری که کمتر از پنج ماه پیش با «جو بایدن» همتای آمریکایی داشت، به‌طرف مقابل گوشزد کرد که «در میان مسائلی که بر روابط پکن-واشینگتن سایه انداخته است، تایوان از همه مهم‌تر و خطرناک‌تر است».

در حدفاصل حذف واژه «مسالمت‌آمیز» از گزارش کار دولت پکن در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۴، تأکید دولتمردان چینی از شی گرفته تا زیردستانش، همواره این بوده که «ترجیحمان بازاتحاد از راه مسالمت‌آمیز است، اما در صورت لزوم، از جنگ هم ابایی نداریم».

درواقع، در تمامی این سال‌ها، مخیر کردن آمریکا میان دو گزینه «صلح» و «جنگ»، واکنشی بود به سیاست «ابهام راهبردی» کاخ سفید که گرچه از احترام به «سیاست چین واحد» دم می‌زند، هم‌زمان با سیگنال‌های غلط‌‌ اندازی چون «ارائه تجهیزات نظامی به تایوان» یا «سفر دولتمردان کنگره به تایپه»، جدایی‌طلبان جزیره را هم تحریک می‌کند.

استنباط کلی این است که در قبال موضوع حساسی مانند «سرنوشت تایوان»، سیاست ابهام راهبردی واشینگتن یک «شمشیر دولبه» برای ایجاد نوعی «بازدارندگی دومنظوره» است. از یک‌سو، «احتمال مداخله نظامی آمریکا» مانع از حمله چین به تایوان می‌شود و از سوی دیگر، «عدم اطمینان از مداخله نظامی آمریکا» جدایی‌طلبان تایوانی را از فکر اعلام استقلال و زدن جرقه آغاز جنگ منصرف می‌کند.

اما چرا بعد از چهار سال، چین دوباره تصمیم به حذف واژه مسالمت‌آمیز از گزارش کار دولت گرفت؟

*دلیل اول: دور شدن بایدن از سیاست ابهام راهبردی

توسل پکن به قوه قهریه برای بازپس‌گیری تایوان، تا حد زیادی به رویکرد رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده بستگی دارد

رئیس‌جمهور دموکرات آمریکا از آغاز دوره زمامداری خود در ژانویه ۲۰۲۱، دست‌کم چهار بار مدعی شده که در صورت حمله نظامی چین به تایوان، آمریکا «بی‌هیچ تردیدی» از این جزیره دفاع خواهد کرد. البته او بعداً لاف خود را با جمله «همچنان به سیاست چین واحد باور دارم» تعدیل کرد، اما مدعی بود که «ایده چین برای در نظر گرفتن احتمال توسل به قوه قهریه، ایده مناسبی نیست».

این  در حالی است که ادعای او اقدامی را که شش ماه پیش انجام داد، خنثی نمی‌کند. دولت واشینگتن در آگوست ۲۰۲۳، با ارسال اطلاعیه‌ای به کنگره، کمک نظامی به تایوان را ذیل برنامه تامین مالی نظامی خارجی که معمولاً برای کشور‌های مستقل استفاده می‌شود، تأیید کرد.

درواقع، پکن با حذف گزینه «صلح» از دستور کار دولت، به‌طور ضمنی به بایدن می‌گوید چنانچه او به دنبال کنار گذاشتن سیاست ابهام راهبردی یا به‌قول‌معروف «بستن شمشیر از رو است»، شی جینپینگ هم به استفاده از راه‌حل‌های مسالمت‌آمیز اصراری ندارد.

به قول شی، اتحاد دوباره سرزمین مادری یک «باید» است که در روندی «اجتناب‌ناپذیر» اتفاق خواهد افتاد و طرف آمریکایی چاره‌ای جز کنار آمدن با این قضیه ندارد.

*دلیل دوم: جابجایی قدرت در تایپه

بیش از دو ماه است که قدرت در تایوان به دست «لای چینگ ته» (Lai Ching-te) از حزب حاکم دموکراتیک مترقی افتاده که مدعی استقلال‌طلبی از چین است.

در این میان، شاید نتیجه رقابت ۲۰۲۴ آمریکا حتی از انتخاب یک جدایی‌طلب به‌عنوان رئیس تایوان هم مهم‌تر باشد؛ چراکه توسل پکن به قوه قهریه برای بازپس‌گیری تایوان، تا حد زیادی به رویکرد رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده بستگی دارد.

لای چینگِ جدایی‌طلب در مشایعت بایدن که تاکنون چهار بار «گزینه دفاع نظامی از تایوان» را مطرح کرده است، بسته ترکیبی خطرناکی به نظر می‌رسد.

در سوی دیگر اما، «دونالد ترامپ» مستأجر سابق کاخ سفید و نامزد جمهوری‌خواه انتخابات ۲۰۲۴ ایستاده که می‌گوید: «اگر در جایگاه رئیس‌جمهور قرار بگیرم، نمی‌خواهم آنچه در سر دارم لو بدهم» - اظهارنظری که کنایه از تداوم سیاست بازدارندگی از راه ابهام راهبردی دارد.

هم‌زمان با حذف واژه مسالمت‌آمیز از گزارش کار دولت، چین بودجه نظامی خود را هم ۷.۲ درصد افزایش داد- سیگنالی دیگر مبنی بر اینکه اگر چاره‌ای جز جنگیدن نداشته باشد، از آمادگی لازم برای اینکه پیروزی را به کام خود تمام کند، برخوردار است.