صعود ۳۵ پله‌ای رتبه تولید علم ایران در سال‌های پس از انقلاب اسلامی

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: امروز در چهل و پنجمین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران قرار داریم و با نگاهی به گذشته می‌توان برکات این انقلاب عظیم اسلامی را در کشور مشاهده کرد. این خیزش اسلامی دستاورد‌های فراوانی برای ملت بزرگ ایران به ارمغان آورده است که ازجمله آنها پیشرفت‌های بزرگ علمی و فناوری در عرصه‌های مختلف ازجمله «علم»، «سلامت و بهداشت»، «امنیت»، «اقتصاد»، «صنعت» و «قانون‌گذاری» و ... بوده است.

فاضل زاده گفت: همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب بار‌ها در بیاناتشان تأکید داشته‌اند، دانش و علم، به یک ملّت و به یک کشور اقتدار و قدرت می‌دهد، و انقلاب و حرکت عظیم انقلابی کشور و حاکمیت تفکّر انقلابی و اسلامی بود که کشور را حرکت داد و پیش برد و باعث شد امروز جمهوری اسلامی ایران با ۳۵ پله صعود از رتبه ۵۲ در ابتدای پیروزی انقلاب به رتبه ۱۷ در تولید علم دست یابد. همچنین تولید علم ایران اکنون نسبت به اول انقلاب اسلامی ایران بیش از ۱۵۰ برابر شده است.

وی افزود: روند تولید علم ایران در سال¬های پس از انقلاب شکوهمند اسلامی در پایگاه¬ معتبر بین‌المللی وب آو ساینس نشان می‌دهد در بیست سال اول انقلاب، میزان تولید علم ایران در حال افزایش بوده است به‌طوری‌که سهم ایران در سال ۱۹۸۰، ۰۴/۰ (چهارصدم) درصد بوده و در سال ۱۹۹۹ به ۱/۰ (یک‌صدم) رسیده است. در نمودار ۱، تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آوساینس در بیست سال اول انقلاب اسلامی نشان داده شده است.

 
نمودار ۱. تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آوساینس در بیست سال اول انقلاب اسلامی

وی ادامه داد: همچنین بررسی تولید علم توسط پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران در طول ۲۰ سال اخیر نیز نشان داد، میزان تولید علم همچنان در حال افزایش است. به‌گونه‌ای که در سال ۲۰۰۳، سهم تولید علم کشور در دنیا در حدود ۲۷/۰ درصد بوده است و در سال ۲۰۲۲، به ۹۳/۱ (یک و نودوسه صدم) درصد رسیده است. در این بازه بیست‌ساله شاهد رشدی قریب به ۱۶ برابری در تولیدات علمی کشور و ارتقا جایگاه ۲۳ پله‌ای در تولید علم هستیم. نمودار ۲، تعداد مقالات کشور جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آو ساینس در طی بیست سال اخیر (۲۰۲۳-۲۰۰۳) را نشان می‌دهد.

 
نمودار ۲. تعداد مقالات جمهوری اسلامی ایران در پایگاه وب آوساینس در طی بیست سال اخیر (۲۰۲۲-۲۰۰۳)

 
جدول ۱. رتبه تولید علم کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشور‌های جهان

 تعداد مقالات کشور ایران در حوزه‌های موضوعی مختلف

رئیس موسسه ISC گفت: در تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۲۲ بر اساس حوزه‌های موضوعی کلان که شامل ۶ حوزه موضوعی است، بیشترین سهم را حوزه‌های موضوعی "علوم طبیعی" و "مهندسی و فناوری" داشته‌اند که به ترتیب %۳۷.۷۴ و %۳۰.۶۱ از کل انتشارات ایران را شامل می‌شوند. کمترین سهم را حوزه¬ هنر و علوم انسانی با ۸۰/۰ درصد داشته است. نمودار ۳ سهم حوزه‌های موضوعی را نشان می‌دهد.

 
نمودار ۳. تعداد مقالات کشور ایران در حوزه‌های موضوعی مختلف (۲۰۲۲-۲۰۰۳)

افزایش چند برابری تولیدات در حوزه‌های موضوعی در سال‌های پس از انقلاب اسلامی

فاضل زاده گفت: در جدول ۲ تعداد تولیدات علمی در سال اول پیروزی انقلاب اسلامی (۱۹۸۰) و نیز در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ بر اساس حوزه‌های موضوعی نشان داده شده است. همان‌طور که قابل‌مشاهده است، تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در تمام حوزه‌های موضوعی افزایش داشته است.
 
جدول ۲. میزان تولیدات علم کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشور‌های جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

وی خاطرنشان کرد: نسبت افزایش تولیدات علمی در حوزه‌های موضوعی مختلف از اول انقلاب اسلامی تاکنون در جدول ۳ قابل‌مشاهده است. حوزه موضوعی "علوم بهداشتی و پزشکی" با افزایش ۲۷۹ برابری، بیشترین رشد تولید علم را نسبت به حوزه‌های موضوعی دیگر داشته است و حوزه موضوعی "علوم کشاورزی و دامپزشکی" با افزایش ۸۴ برابری در میان حوزه‌های موضوعی دیگر کمترین رشد را داشته است.

 
جدول ۳. نسبت افزایش تولیدات علمی در حوزه‌های موضوعی مختلف از اول انقلاب اسلامی تاکنون

رئیس موسسه ISC گفت: در بیست سال اخیر، حوزه موضوعی "هنر و علوم انسانی" با افزایش ۶۸ برابری بیشترین رشد را به خود اختصاص داده است. جدول ۴ افزایش تولیدات علمی را در حوزه‌های موضوعی طی بیست سال اخیر (۲۰۲۲-۲۰۰۳)، نشان می‌دهد.

 
جدول ۴. نسبت افزایش تولیدات علمی در حوزه‌های موضوعی طی بیست سال اخیر (۲۰۲۲-۲۰۰۳)

وی خاطرنشان کرد: جدول ۵ رتبه تولید علم کشور جمهوری اسلامی ایران را در بین کشور‌های جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی در سال‌های ۱۹۸۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ نشان می‌دهد. بهترین رتبه ایران در حوزه موضوعی "مهندسی و فناوری"، و " علوم کشاورزی و دامپزشکی " با رتبه ۱۳ و ۱۶ در بین کشور‌های جهان بوده است.

 
جدول ۵. رتبه تولید علم کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشور‌های جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

فاضل زاده افزود: تعداد استنادات کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشور‌های جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی در سال¬های ۱۹۸۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ در پایگاه وب آو ساینس در جدول ۶ قابل‌مشاهده است. حوزه موضوعی "علوم طبیعی" و "مهندسی و فناوری" بیشترین تعداد استناد را به خود اختصاص داده است. همچنین شاخص هرش (H-Index) جمهوری اسلامی ایران برابر ۴۶۵ است.

 
جدول ۶. تعداد استنادات کشور جمهوری اسلامی ایران در بین کشور‌های جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی

وی افزود: جدول ۷ رتبه استنادی کشور جمهوری اسلامی ایران را در بین کشور‌های جهان بر اساس حوزه‌های موضوعی در سال‌های ۱۹۸۰، ۲۰۰۳ و ۲۰۲۲ نشان می‌دهد. بهترین رتبه ایران در حوزه موضوعی "مهندسی و فناوری"، "هنر و علوم انسانی" با رتبه ۱۲ و " علوم کشاورزی و دامپزشکی " با رتبه ۱۳ در بین کشور‌های جهان بوده است.