۱۷ دی در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا،‌ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۷ دی برابر با ۷ ژانویه را ورق می‌زنیم.

****

فرانسیُم

۷ ژانویه ۱۹۳۹ میلادی برابر با ۱۷ دی ۱۳۱۷ خورشیدی، عنصر Fr (فرانسیم) به‌عنوان آخرین عنصر طبیعی یافت‌شده کشف شد. این عنصر، سنگین‌ترین اتم فلز قلیایی با عدد اتمی ۸۷ است. مارگریت پری در اکتبر ۱۹۲۹ به‌عنوان دستیار ماری کوری به موسسه رادیوم پاریس پیوست. پری سال‌ها روی اکتینیم کار کرد که پیش‌بینی می‌شد عنصر جدید را با واپاشی آلفا تولید کند. سرانجام، او توانست در ۷ ژانویه ۱۹۳۹ اولین مطلب را درباره فرانسیم در دفترچه یادداشت آزمایشگاهی خود بنویسد و نیمه‌عمر آن را حدود ۲۰ دقیقه تعیین کند. مندلیف در جدول تناوبی خود کشف این عنصر را پیش‌بینی کرده و به‌طور موقت آن را اِکا- سزیُم نامیده بود. پری به آن عنصر نام «فرانسیم» داد. او ابتدا از نماد Fa استفاده کرد، اما آن را به Fr تغییر داد.

عکسبرداری از ژن‌ها

۷ ژانویه ۱۹۴۹ میلادی برابر با ۱۷ دی ۱۳۲۷ خورشیدی، اولین عکس از کروموزوم‌ها و ژن‌ها در نشریه تخصصی ساینس منتشر شد. این مقاله را دکتر دنیل چاپین‌پیز و دکتر ریچارد فرلیگ‌بیکر از دانشکده پزشکی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی نوشتند و نتایج بررسی‌های اولیه‌ای را که با میکروسکوپ الکترونی به‌دست آمده بود شرح دادند. مقاطع بافتی به نازکی 0.1-μ از غدد بزاقی مگس میوه (Drosphila melanogaster) به‌دلیل ساختار بسیار حشرات استفاده شده بود که نشان می‌داد هر کروموزوم اولیه چندبار تکرار شده و یک کروموزوم غول‌پیکر چندگانه متشکل از ۱۰۰ واحد مشابه را تولید کرده است. در بزرگنمایی متوسط با میکروسکوپ الکترونی، گرانول‌های کروموری که به‌صورت نواری چیده شده بودند به‌‌وضوح قابل مشاهده بودند. در آن‌زمان، دانشمندان هنوز ساختار دی‌ان‌ای را که بعدها کریک و واتسون در سال ۱۹۵۳ کشف کردند نمی‌شناختند.

سوفیا لوئیزا جکس بلیک 

۷ ژانویه ۱۹۱۲ میلادی برابر با ۱۷ دی ۱۲۹۰ خورشیدی، سوفیا لوئیزا جکس بلیک پزشک بریتانیایی درگذشت. او کسی است که با جهد و کوشش بسیار مجلس انگلستان را مجاب کرد که قانونی را تصویب کند که براساس آن، زنان حق دسترسی به آموزش پزشکی را داشته باشند. او سال‌ها تلاش کرده بود که بتواند در دانشکده پزشکی اسکاتلند ثبت‌نام کند و سرانجام، در ۳۷ سالگی در رشته پزشکی مدرک گرفت و سال بعد در اسکاتلند مطبی خصوصی افتتاح کرد و به‌عنوان اولین پزشک زن کشور شناخته شد. او موفق شد در سال ۱۸۷۴ در لندن دانشکده پزشکی ویژه زنان افتتاح کند و چند سال بعد در سال ۱۸۸۶ مدرسه پزشکی دیگری را در ادینبرو تاسیس کرد. او این امکان را برای زنان فراهم کرد که بتوانند برای طبابت و جراحی وارد حرفه پزشکی شوند.

نیکولا تسلا

۷ ژانویه ۱۹۴۳ میلادی برابر با ۱۷ دی ۱۳۲۱ خورشیدی، نیکولا تسلا، مخترع و محقق صربستانی‌آمریکایی درگذشت. تسلا کسی است که اولین موتور القایی جریان متناوب را در سال ۱۸۸۳ طراحی و ساخت. او در سال ۱۸۸۴ به ایالات متحده مهاجرت کرد. پس‌از کشف مزایای میدان مغناطیسی دوار که اساس اکثر ماشین آلات جریان متناوب است، آن را برای استفاده در دینام، ترانسفورماتور و موتور گسترش داد. از آنجاکه جریان متناوب می‌توانست در فواصل بسیار بزرگ‌تری نسبت به جریان مستقیم منتقل شود، جرج وستینگهاوس هنگام ساخت نیروگاه در آبشار نیاگارا برای تامین برق شهر بوفالو، نیویورک، حق ثبت این اختراعات را از تسلا خرید. تسلا پس‌از آنکه بخش اعظم ثروتش را صرف برای پژوهش، آزمایش‌ها و اختراعاتش کرد اواخر عمر در فقر و انزوا در هتل‌های ارزان‌قیمت نیویورک زندگی می‌کرد و حتی قادر به پرداختن صورت حساب‌های خودش نبود. نیکولا تسلا در ژانویه ۱۹۴۳ درگذشت و با مرگش به‌تدریج تلاش‌هایش و حتی نامش هم فراموش شد. اما در سال ۱۹۶۰ در کنفرانس عمومی اوزان و مقیاس‌ها به پاس خدماتش، یکای چگالی شار مغناطیسی در دستگاه اندازه‌گیری اس‌آی به نام تسلا نامگذاری شد.