چه کاره بشم؛ شاید «مهندس بیوانفورماتیک!»

خبرگزاری علم و فناوری آنا- مریم ملی؛ تحولاتی که در رشته‌های دانشگاهی مختلف در حال رخ دادن است باعث ایجاد رشته‌های جدید و به‌روزی شده است که شاید در نگاه اول برایمان ناآشنا باشند اما وقتی کاربردهایش را می‌شناسیم به اهمیت وجودش بیشتر پی می‎بریم مثلا به روند تولید واکسن‌ها دقت کنید در این بین فقط زیست‌شناسان و پزشکان نیستند که فعالیت دارند و به اکتشاف، تولید و اثر بخشی واکسن‌ها کمک می‌کنند بلکه رشته‌های متنوع دیگری هم در تهیه واکسن نقش دارند که از نگاه خیلی از ما دور می‌مانند یکی از آنها تخصص مهندسی بیوانفورماتیک است که در حقیقت جنبه زبانی ژنتیک است. اهداف اساسی شناسایی ژن‌ها و پروتئین‌ها، تعیین عملکرد آن‌ها، ایجاد روابط تکاملی و پیش‌بینی ترکیب آن‌هاست. ما به کشف ژن‌های بیشتر و همین‌طور آنزیم‌های آن‌ها احتیاج داریم تا محصولات جدید و مفیدتری را تولید کنیم. به این منظور، نیازمند سرعت بخشیدن به تحقیقات، توالی‌یابی و تجزیه‌وتحلیل گونه‌ها و ژنوم آن‌ها هستیم.

بیوانفورماتیک یعنی چه؟

زیست‌داده‌ورزی یا بیوانفورماتیک دانش استفاده از علوم کامپیوتر و آمار و احتمالات در شاخه زیست‌شناسی مولکولی است. در چند دهه اخیر، پیشرفت در زیست‌شناسی مولکولی و تجهیزات مورد نیاز تحقیق در این زمینه باعث افزایش سریع تعیین توالی ژنوم بسیاری از گونه‌های موجودات شد، تا جایی که پروژه‌های تعیین توالی ژنوم‌ها از پروژه‌های بسیار رایج به حساب می‌آیند. این دانش نوظهور، به عنوان یک دانش بین رشته‌ای، تلاش می‌کند تا با استفاده از تکنیک‌های موجود در علوم کامپیوتر، ریاضیات، ژنتیک، شیمی، فیزیک و علوم مرتبط دیگر، مسایل مختلف زیست‌شناختی را که معمولاً در سطح مولکولی هستند حل کند.

چه مهارت‌هایی نیاز داریم ؟

 غیر از مهارت‌های تخصصی مورد نیاز باید با دیگر مهارت‌های فردی نیز آشنایی کامل داشته باشید. به یاد داشته باشید که مهارت‎های فردی می توانند شخصی را از رقبایش متمایز کند و موفقیت او را در موقعیت‌ها و زمینه‌های مختلف شغلی به ارمغان بیاورند. این مهارت‌ها باعث تعامل بهتر فرد در محیط‌های کاری و سازمان شده که از آن به «مهارت‌های نرم» یاد می‌شود. رشته بیوانفورماتیک نوعی از مهندسی اطلاعات است که در زمینه سلامتی نیز کاربرد دارد. قسمت عمده‌ای از این رشته دانشگاهی به مدیریت و استفاده از اطلاعات پزشکی بیماران می‌پردازد. این گرایش از علوم کامپیوتر، از فناوری‌های اطلاعات پزشکی برای توسعه، پیشرفت و بهبود خدمات سلامتی استفاده می‌کند تا خدماتی با کارایی بهتر، کیفیت بالاتر، فرصت‌های جدیدتر و هزینه کمتر ارائه شود.

چه رشته‌ای را در دانشگاه بخوانیم؟

برای تحصیل در رشته مهندسی بیوانفورماتیک باید در دبیرستان در یکی از رشته‌های ریاضی یا تجربی تحصیل کرده باشید و دوره کارشناسی خود را در، یکی از رشته‌های کامپیوتر یا گروه علوم زیستی یا گروه ریاضی گذرانده باشید. چون رشته بیوانفورماتیک فقط در مقطع ارشد و دکتری در دانشگاه‌های ایران آموزش داده می‌شود  در واقع لازم است که شما در دانشگاه دوره لیسانس در رشته‌هایی تحصیل کرده باشید که با برنامه‌نویسی بیگانه نباشند. مهم‌ترین دانشگاه‌های کشور در این رشته، دانشگاه صنعتی شریف، امیرکبیر، تهران، شهید باهنر کرمان، الزهرا تهران، تربیت مدرس تهران، دانشگاه البرز، دانشگاه زنجان و .... هستند.

کجا کار پیدا کنیم؟

تلاش‌های پژوهشی اصلی در این رشته عبارتند از: تطابق توالی، کشف ژن، گردآوری ژنوم، تنظیم ساختار پروتئینی، پیش بینی ساختارهای دوم و سوم پروتئین، پیش‌بینی بیان ژن و تعاملات پروتئین- پروتئین و مدل‌سازی تکامل. بيولوژي مولكولي و علم ژنتيك مسايلي در پيش دارند كه بيوانفورماتيك مي‌تواند با به كار بردن اين اطلاعات كامپيوتري شده به حل آن‌ها كمك کند. بنابراین بعد از اتمام تحصیلاتتان با توجه به نیاز مراکز علمی شما می‌توانید در مراکز پژوهشی که در حوزه تولید دارو کار می‌کنند وارد شوید هم چنین می‌توانید در مراکز تحقیقاتی دانشگاه‌ها، مراکز تولید واکسن و پژوهشگاه‌های بیوتکنولوژی مشغول به کار شوید.