تأمین مالی شرکت‌ها از ایده تا بلوغ

به گزارش خبرنگار گروه پژوهش و دانش خبرگزاری آنا، شکل گیری و رشد شرکت‌های فعال در نظام اقتصادی مستلزم فراهم بودن عوامل متعددی است که تأمین مالی یکی از مهم‌ترین آنهاست. در یک تقسیم بندی، شرکت‌ها با هر ماهیت حقوقی و هر نوع فعالیتی در نظام اقتصادی، در دو ساحت تأسیس و رشد و توسعه به تأمین مالی نیازمندند. نظام مالی نیز به عنوان کانال انتقال منابع از دارندگان مازاد منابع به متقاضیان موظف است تا به تأمین مالی شرکت ها اقدام کند.

عمده منابع مالی ضروری برای تأسیس شرکت ها از طریق مؤسسان تأدیه می شود و اگرچه ضروری است با بهره گیری از ظرفیت بازارهای مالی نسبت به تأمین مالی شرکت ها در مرحله تأسیس نیز اقدام و تسهیل صورت گیرد، اما عمده نیازهای تأمین مالی شرکت ها در مراحل پس از تأسیس آنها ایجاد می شود. ازآنجاکه شرکت ها نیز مانند موجود زنده مراحل زندگی متعددی دارند، متناسب با هر مرحله، روش تأمین مالی متفاوتی برای آنها مطرح است.

هدف از ارائه این گزارش تبیین روش‌های متنوع تأمین مالی شرکت‌هاست و حاوی این پیام است که برای تأمین مالی شرکت‌ها می‌توان در کنار استفاده از تسهیلات شبکه بانکی، از نقدینگی موجود در اقتصاد با استفاده از نهادها و ابزارهای مالی بهره‌مند شد و به تأمین مالی شرکت ها پرداخت. درواقع با استفاده از این روش‌های تأمین مالی می‌توان از فشار مضاعف به شبکه بانکی برای تأمین مالی شرکت ها اجتناب کرد.
در این گزارش پس از تبیین مراحل زندگی شرکت‌ها، متناسب با هر مرحله رشد آنها روش‌های تأمین مالی (نهادها و ابزارهای تأمین مالی) معرفی می‌شود و سپس در ادامه چالش‌های تأمین مالی تشریح و راهکارها و توصیه‌های سیاستی بیان خواهد شد.

 تأمین مالی همواره از مهم‌ترین چالش‌های رشد شرکت‌های نوپا 

دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز در گزارشی با عنوان «تأمین مالی شرکت‌ها از ایده تا بلوغ» آورده است که شرکت‌ها مراحل رشد مختلفی را از ابتدایی که یک ایده تجاری هستند، طی می‌کنند. این مراحل تا رشد و بلوغ شرکت‌ها و سپس افول آنها تا زمان انحلال و ورشکستگی ادامه می‌یابد که پایان فعالیت شرکت یا بنگاه اقتصادی است. در نظام‌های مالی کشورها متناسب با هر مرحله از رشد شرکت، روش‌های تأمین مالی متنوعی مشتمل بر ابزارها و نهادهای مالی طراحی و به کار گرفته‌می‌شود.

این گزارش در پی آن است که با تبیین مراحل مختلف رشد شرکت‌ها، تأمین مالی نهادی یا ابزاری هر مرحله را مشخص و تشریح کند. معرفی و استفاده از این روش‌های تأمین مالی سبب می‌شود تا از فشار بر شبکه بانکی برای تأمین مالی شرکت‌های مختلف اجتناب شود.

این گزارش ادامه می‌دهد که از ایده‌ای که در ذهن نوآوران شکل می‌گیرد تا تأمین مالی همواره از مهم‌ترین چالش‌های رشد شرکت‌های نوپا (که بخش اول از رشد شرکت یعنی مرحله ایجاد ایده تا بلوغ شرکت را شامل می‌شود) عنوان شده‌است؛ چرا‌که اساساً نوع نیاز مالی و همچنین وضعیت چنین شرکت‌هایی با شرکت‌های بالغ متفاوت است. بنابراین، در گزارش حاضر پس از تبیین مراحل زندگی یک شرکت از مرحله ایده تا بلوغ، متناسب با هر مرحله روش‌های تأمین مالی (نهادها و ابزارهای تأمین مالی) معرفی می‌شود و سپس چالش‌های تأمین مالی بیان خواهد شد.

در این گزارش سه دسته چالش محیطی، سیستمی و ذاتی سرمایه‌گذاری خطرپذیر شناسایی شده و در خصوص چالش‌های محیطی به این موارد تلاطم بالای اقتصاد کلان در کشور، فراوانی فرصت‌های سفته‌بازانه در اثر تصمیمات سیاستی و واقعیت‌های اقتصاد کشور، کاهش انگیزه آغاز کسب‌وکار نوآورانه و افزایش نرخ مهاجرت دانشجویان، کم‌رنگ شدن فرهنگ سرمایه‌گذاری مولد در اقتصاد اشاره می‌شود. 

 فقدان حکمرانی جامع در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر

این گزارش چالش‌های سیستمی سرمایه‌گذاری خطرپذیر را اینطور بیان می‌کند که فقدان حکمرانی جامع در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر، وابستگی بالا به منابع دولتی و ارزان‌قیمت، خروج سرمایه‌گذار ان خصوصی، گسترش رانت‌جویی غیرمولد، توسعه نامتوازن زیست‌بوم سرمایه‌گذاری خطرپذیر، دشواری خروج از سرمایه‌گذاری، چالش‌های موجود در شناسایی، ارزش‌گذاری و رسمیت‌بخشی به دارایی‌های نامشهود، عدم کفایت ابزاری تأمین مالی خطرپذیر، ناآشنایی کافی کارآفرینان با شیوه‌های مختلف تأمین مالی خطرپذیر.

در ادامه این گزارش به چالش‌های ذاتی این نوع سرمایه‌گذاری ها اشاره شده و مواردی نظیر پیچیدگی‌های روابط مالی و حقوقی میان کارآفرینان و تأمین مالی‌کنندگان، دشواری ارزش‌گذاری کسب‌وکارهای نوپا مطرح می‌شود. 

این گزارش به راهکارها و توصیه‌های سیاستی برای رفع یا کاهش چالش‌ها و آسیب‌های مطرح شده در این حوزه اشاره کرده و مواردی نظیر بسترسازی توسعه کمی و کیفی نهادهای سرمایه‌گذاری دانشگاه‌ها، بسترسازی توسعه کمی و کیفی نهادهای سرمایه‌گذاری وابسته به صنایع، توسعه زیرساخت قانونی و نهادی حمایت از ایده‌ها و دارایی‌های فکری، توسعه بازار سرمایه‌گذاران خارجی در استارت‌آ‌پ‌های ایرانی، تقویت گزینه‌های خروج از سرمایه‌گذاری، توسعه نهادهای پشتیبان سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور، توسعه شبکه‌ها و انجمن‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر در کشور، توسعه رشته‌های دانشگاهی کاربردی در حوزه سرمایه‌گذاری خطرپذیر، معرفی منسجم نهادهای مالی و مراحل کسب‌وکار، افزایش سواد مالی مرتبط با سرمایه‌گذاری خطرپذیر میان کارآفرینان، صنایع و سیاست‌گذاران، ترویج فرهنگ سرمایه‌گذاری و ریسک‌پذیری مولد را مطرح می‌کند. 

متن کامل گزارش را اینجا بخوانید.