امکان پژوهش و تحقیقات در تعامل فعالانه صنعت با دانشگاه

کیارش فرتاش، استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با خبرنگارگروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری آنا درباره فضا و اکوسیستمی که دانش‌بنیان‌ها می‌توانند در آن رشد کنند، اظهار کرد: دانش‌بنیان‌ها و فضا و اکوسیستمی که در آن فعالیت می‌کنند، نباید جدا از فضای کلی اقتصاد کشور دیده شود و آنجایی تأثیر بیشتر را می‌گیرند که آن‌ها را به سمت فعالیت‌هایی هدایت کنیم که بیشترین خلق ثروت وجود دارد.

صنایع متقاعد به استفاده از دانش‌بنیان‌ها شوند

وی افزود: بخش عمده‌ای از اقتصاد متعلق به صنایع بزرگ مانند خودرو، پتروشیمی، فولاد و معدن است که باید متقاعد شوند سودآوری آن‌ها با استفاده از توان و ظرفیت دانش‌بنیان‌ها افزایش می‌یابد. ممکن است استفاده از آن‌ها فعلاً الزام نباشد؛ اما به طور حتم سال‌های آینده الزام خواهد بود.

فرتاش عنوان کرد: دولت باید حمایت‌های هوشمندی را از دانش‌بنیان‌ها داشته باشد. نیاز‌های شرکت‌های دانش‌بنیان از شرکتی به شرکت دیگر متفاوت است. شرکت‌ها نیاز یکسان به وام ندارند و در برخی از مواقع مسئله آن‌ها بازار است یا آنکه نیاز به تسریع در فرآیند‌ها دارند تا پیگیری‌های آن‌ها پاسخ دهد.

بهبود وضعیت اقتصاد کلان منجر به پیشرفت شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد شد

وی افزود: طبیعی است که بهبود وضعیت اقتصاد کلان منجر به پیشرفت شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد شد. افزایش هزینه‌های تولید، افزایش هزینه‌های کارکنان و ... فقط مختص به شرکت‌های دانش‌بنیان نیست و میان تمامی صنایع عمومی است؛ البته شرکت‌های دانش‌بنیان عموماً شرکت‌های با کارکنان زیاد نیستند و تنها بخش کمی ازآن‌ها نیرو‌های زیاد دارند و در مقابل تغییر و تحولات اقتصاد کلان آسیب‌پذیرتر هستند.

استاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: میان دانش‌بنیان‌ها شرکت‌های بزرگ شرایط بهتری داشته و دسترسی بهتری به نقدینگی یا تسهیلات دارند و طبیعی است که از تاب‌آوری بالاتری نیز برخوردار هستند.

دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها به حضور دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد اعتقاد داشته باشند

فرتاش درباره متولی واحد برای ساماندهی شرکت‌های دانش‌بنیان، عنوان کرد: اگر منظور از متولی، تعیین نهادی برای داشتن درگاه و ارائه مجوز به همه متقاضیان باشد یا آنکه حمایت‌ها در دست آن نهاد بوده یا به جای اینکه به سراغ 10 دستگاه بروند، فقط به یک سازمان مراجعه کنند، درست است؛ اما حمایت‌ها از دانش‌بنیان‌ها و نفوذ آن‌ها در اقتصاد نمی‌تواند فقط مرتبط با یک وزارتخانه یا معاونت، عملی باشد.

استاد دانشگاه شهید بهشتی خاطرنشان کرد: دستگاه‌ها باید به حضور دانش‌بنیان‌ها در اقتصاد و استفاده از ظرفیت آن‌ها اعتقاد داشته باشند.

باید پذیرفت که بخشی از تحقیقات قابلیت کاربردی شدن را ندارد

وی درباره نظراتی که در مورد غیربازاری و غیرکاربردی بودن نتایج برخی از تحقیقات و طرح‌های دانشگاهی مطرح است، گفت: ابعاد مختلفی برای این بحث وجود دارد. اگر در مورد تحقیقات و پژوهش‌های دانشگاهی صحبت می‌کنیم، معطوف به یک کاربرد و نیاز هستند که به طور معمول کارفرمایان می‌توانند یک شرکت دولتی یا خصوصی باشند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: دانشگاه‌ها نیز متناسب با آن تقاضا کار را انجام داده و نظارت می‌کنند. برخی از تحقیقات نیز در دانشگاه‌ها بدون آنکه متقاضی بیرونی وجود داشته باشد، انجام می‌شود که منعی برای آن وجود ندارد. دانشگاه متولی توسعه علم است و همه رشته‌ها و علوم نیز کاربردی نیستند یا چند مرحله طول می‌کشند که کاربردی شوند. باید پذیرفت که بخشی از توسعه قابلیت کاربردی شدن را ندارد.

ضرورت تعامل فعالانه‌تر متولیان دستگاه‌های اجرایی در بخش صنعت با بخش تحقیق در دانشگاه‌ها

فرتاش خاطرنشان کرد: اگر آن بخشی در دستگاه‌ها و سازمان‌ها که به‌ویژه مرتبط با صنایع کشوراست، نیاز به پژوهش و تحقیق در دانشگاه‌ها دارد، تعامل فعالانه‌تری با دانشگاه‌ها داشته و شرایط تحقیق و امکان آن را فراهم کنند، طبیعی است که دانشگاه‌ها نیز این تمایل را خواهند داشت که روی نیاز‌های واقعی اقتصاد صنعتی کار کنند.

وی ادامه داد: وزارت علوم در سال‌های اخیر سامانه‌ای به نام «نان» (نظام ایده‌ها و نیازها) را راه‌اندازی کرده است که نسبت به وضعیت قبل شرایط روبه‌جلو است و باید رابطه صنعت و دانشگاه و حس اعتماد بین طرفین تقویت شود.

هر فعالیت پژوهشی امکان شکست نیز دارد

استاد دانشگاه شهید بهشتی عنوان کرد: هر فعالیت پژوهشی هم در دانشگاه و هم در شرکت‌های دانش‌بنیان امکان شکست هم دارد و در شرکت‌هایی با ویژگی غیردانش‌بنیانی نیز وضع به همین گونه است.

فرتاش با بیان اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان به استثنای استارت‌آپ‌ها عمدتا دارای فروش هستند، تصریح کرد: فروش در این شرکت‌ها به معنای این است که نیازی برای تولید آن‌ها وجود دارد.