ایران فناور در دولت آینده؛ (۲۰)
در گفت‌و‌گوی تفصیلی آنا با دانشیار رشته ریاضی بررسی شد؛
از ایست قلبی رشته ریاضی در دانشگاه‌ها تا سناریوی آینده «ماشین لرنینگ» بدون ریاضی
مهدی سلطانی‌فر با تأکید بر اینکه دلیل استقبال کم از رشته ریاضی در دانشگاه‌ها به نبود بازار کار و عدم جذابیت آن بازمی‌گردد، گفت: آینده «ماشین لرنینگ» بدون ریاضی به ناکجاآباد می‌رود.
خبرگزاری علم و فناوری آنا - حسین بوذری؛ چند سالی می‌شود که رشته‌های علوم پایه در وضعیت بسیار بغرنجی قرار دارند و در این راستا علاقه‌مندی به رشته ریاضی بین مردم کاهش چشمگیری یافته است.
با تداوم این روند کشور در وضعیت بسیار خطرناکی قرار خواهد گرفت، چراکه یکی از مؤلفه‌های پیشرفت و فعالیت رشته‌های فنی و مهندسی رونق رشته ریاضی در دانشگاه‌ها استقبال دانشجویان از این رشته است.
طی سال‌های گذشته گروه علوم ریاضی و فنی کمترین داوطلب را در دانشگاه داشته‌اند و این مسئله در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری هم مشاهده می‌شود.
برعکس بیشترین متقاضیان را گروه علوم انسانی تشکیل می‌دهند، چراکه ریاضی دیگر جایگاه خود را بین مردم از دست داده و دلیل اصلی آن نبود آینده شغلی مناسب و عدم جذابیت رشته ریاضی است.
در حال حاضر ریاضی‌گریزی بین دانشجویان مراکز آموزش عالی به‌وضوح مشاهده می‌شود و برای مقابله با این معضل باید روانشناسی آموزشی ریاضی و نظریه‌های یادگیری در دانشگاه‌ها مدنظر قرار بگیرد.
این در حالی است که رشته ریاضی در گذشته طرفداران بسیاری داشت و دانشجویان با شور و اشتیاق در این رشته تحصیل می‌کردند، اما عدم برنامه‌ریزی مناسب و عدم نگرش تحول‌گرایانه به رشته ریاضی موجب شده بیشتر واحدهای دانشگاهی به سمت حذف این رشته حرکت کنند و اکنون برخی واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی رشته ریاضب را کاملاً از سرفصل‌های خود حذف کرده‌اند.
به نظر می‌رسد بازطراحی و بازآفرینی و درنهایت احیای رشته ریاضی با تغییر آیین‌نامه‌ها و گنجاندن سرفصل‌های جذاب و به‌روز برای جذب دانشجویان مفید خواهد بود.
از سویی حاکمیت هوش مصنوعی در آینده نیازمند تحول و رونق رشته ریاضی در دانشگاه‌هاست، اما متأسفانه با رویه موجود ممکن است حاکمیت هوش مصنوعی کشور به خطر بیفتد، در حالی که پایه اصلی هوش مصنوعی رشته ریاضی است.
خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا در راستای بررسی وضعیت رشته ریاضی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و چرایی و چگونگی مقابله با استقبال کم از رشته ریاضی در دانشگاه‌ها با محور هوش مصنوعی گفت‌و‌گویی را با مهدی سلطانی‌فر دانشیار رشته ریاضی گرایش تحقیق در عملیات و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان ترتیب داده است که در پی می‌آید:
گردونه رشته ریاضی سال‌هاست دیگر نمی‌چرخد!
آنا: همانگونه که مستحضرید استقبال از رشته ریاضی نه‌تنها در دانشگاه‌ها، بلکه در آموزش و پرورش هم دیده نمی‌شود، وضعیت این رشته را در جامعه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سلطانی‌فر: متأسفانه در سال‌های دور و ایضاً سال‌های نزدیک آمایش مناسبی برای گسترش رشته‌های مختلف نداشتیم و درنتیجه برای رونق بازار کار، بازار صنعت و حضور متخصصان در جامعه هدف‌گذاری خاصی صورت نگرفته است.
حتی منطقه جغرافیایی ـ منطقه‌ای در راستای توسعه و گسترش رشته‌های دانشگاهی ازجمله رشته ریاضی درنظر گرفته نشده است.
گاهی برخی رشته‌ها در معرض توجه مردم قرار می‌گرفتند و این گردونه می‌چرخید و این بهدلیل ضعف در تربیت برخی رشته‌ها و تمرکز و توجه به سایر رشته‌ها صورت می‌گرفت.
در حال حاضر وضعیت رشته‌های علوم پایه و به‌طور خاص رشته ریاضی بسیار بغرنج است، البته نباید فراموش کنیم که رشته ریاضی پایه تقریباً تمامی رشته‌ها ازجمله رشته‌های مهندسی محسوب می‌شود.
بنابراین پیشرفت و نوآوری در رشته‌های مهندسی منوط به پیشرفت و تخصص در رشته ریاضی است، همچنین رشته ریاضی بهدلیل شرایط مناسبی که دارد در مابقی رشته‌ها مانند رشته‌های مدیریت، علوم پزشکی و ... سر رشته را به دست دارد و حذف رشته ریاضی جامعه را دچار مشکلات عدیده‌ای خواهد کرد.
شاید کم‌اهمیت‌ترین اتفاقی که در قبال برخورد با رشته ریاضی صورت می‌گیرد، کمبود مدرس ریاضی در سنوات آینده است و این مسئله ممکن است صدمات و آسیب‌های فراوانی را به جامعه وارد بیاورد.
تکرار می‌کنم وضعیت رشته ریاضی در جامعه به‌هیچ عنوان مناسب و رضایت‌بخش نیست و روی کاغذ تقریباً این رشته حذف‌شده محسوب می‌شود.
فراموش کرده‌ایم که در دوره‌ای قطب و پایه ریاضیات دنیا ایران بود، خدماتی که خوارزمی، غیاث‌الدین جمشید کاشانی و سایر ریاضیدانان ایرانی به دنیا عرضه کردند، قابل کتمان نیست، اما متأسفانه در حال حاضر در وضعیت مناسبی قرار نداریم.
آنا: با توجه به حرکت کشور و جامعه به سمت هوش مصنوعی و کارویژه اصلی آن که همان رشته ریاضی است چگونه می‌توان این رشته را احیا کرد؟
سلطانی‌فر: حس می‌کنم نه‌تنها هوش مصنوعی، بلکه بسیاری از کاربردهای فراوان رشته ریاضی در صنعت و جامعه می‌تواند نقطه نجات رشته ریاضی باشد، چراکه بسیاری از کسانی که در حال حاضر در کلاس دروس ریاضی می‌نشینند، نخستین سؤالی که به ذهن‌شان تداعی می‌شود اینکه آنچه استاد از معادلات و مجهولات ریاضی به ما منتقل میکند چه نفعی برای ما دارد؟
آنچه امروز جامعه به آن نیاز دارد باید به آن پاسخ داده شود و دانشجو به این موضوع پی ببرد که رشته ریاضی نیاز اوست.
خوشبختانه جامعه به سمتی حرکت میکند که آن چیزی را فرابگیرد که به آن نیاز دارد که این اتفاق بسیار خوبی است، اما متأسفانه موفق نشدیم کاربردهای رشته ریاضی را به مخاطب عرضه کنیم، به همین دلیل رشته ریاضی از استقبال بسیار اندکی برخوردار است.
در حال حاضر هوش مصنوعی بر سر زبان‌هاست و برخی دانشمندان حاکمیت آینده را حاکمیت هوش مصنوعی معرفی می‌کنند، چراکه هوش مصنوعی ماحصل یکی از زیرمجموعه‌های رشته ریاضی به‌نام «یادگیری ماشین یا ماشین لرنینگ» است.
این اتفاق زمانی رقم می‌خورد که دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی زیرساخت رشته ریاضی قوی داشته باشند و اگر بخواهیم در حاکمیت آینده که از منظر بسیاری از دانشمندان همان حاکمیت هوش مصنوعی است، حرفی برای گفتن داشته باشیم، باید پایه‌های رشته ریاضی را قوی کنیم.
مسلّم بدانید که اگر مقرر باشد در آینده صرفاً کاربر تولیدات سایر کشورها و دولت‌ها باشیم، تحت سیطره آنان قرار خواهیم گرفت و این اتفاق نامیمونی برای آینده کشورمان است.
تمرکز روی پژوهش بین‌رشته‌ای برای احیای رشته ریاضی
آنا: با توجه به استقبال کم از رشته ریاضی در دانشگاه‌ها آیا نیازمند تغییر آیین‌نامه درس ریاضی در دانشگاه‌ها نیستیم؟
سلطانی‌فر: سؤال خوبی پرسیدید. قطعاً نیازمند تغییر آیین‌نامه درس و رشته ریاضی در دانشگاه‌ها هستیم، نه‌تنها نیازمند تغییر آیین‌نامه ریاضی، بلکه باید رشته ریاضی و سایر رشته‌های علوم پایه در دانشگاه‌ها متحول و بازآفرینی شوند.
همچنین باید ساختاری را برای رشته ریاضی ایجاد کنیم که دانشجو سر کلاس درس از یادگیری دروس ریاضی لذت ببرد و این را با تمام وجود در وجود خود حس کند که آنچه در حال فراگیری است، چیزی است که در آینده به کار او خواهد آمد.
متأسفانه در حال حاضر دانشجویان رشته ریاضی در آغاز کلاس درس با این ذهنیت در کلاس درس حاضر می‌شوند که ریاضی رشته‌ای به‌دردنخور است که باید به‌عنوان یک دوره اجباری آن را بگذرانند و این برای آموزش رشته ریاضی سمّ محسوب می‌شود.
قطعاً باید رشته ریاضی را متحول کرد، هم در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی که این رشته در آن ارائه می‌شود، هم در گرایش‌هایی که برای رشته ریاضی تعریف می‌شود و هم در نحوه آموزش رشته ریاضی.
آنا: با توجه به پیشرفت‌های علمی جدید در کشور آینده شغلی رشته ریاضی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سلطانی‌فر: در حال حاضر با این شیوه آموزش، آینده شغلی رشته ریاضی، مدرس در دبیرستان‌ها و مدارس یا حق‌التدریس در علوم پایه دانشگاهی چندان مناسب پیش‌بینی نمی‌شود.
البته پژوهشگر بین‌رشته‌ای (به‌خصوص فوق‌العاده برای افرادی که دارای تحصیلات تکمیلی در رشته ریاضی هستند بسیار پرکاربرد محسوب می‌شود) در رشته ریاضی دارای شغل خوبی است، به طوری که پژوهش بین‌رشته‌ای به‌خصوص در رشته ریاضی پرکاربرد است.
پیشرفت در علوم و رشته‌های مختلف نیازمند آگاهی‌هایی از رشته‌های ریاضی است و اگر فردی بتواند حلقه وصل بین رشته‌های مختلف ایجاد کند مسلماً خواهد توانست به‌عنوان یک پژوهشگر در علوم مختلف جایگاه داشته باشد.
گرایش‌هایی مانند ریاضیات مالی که به‌طور مستقیم در امور مالی شرکت‌ها و کارخانجات کاربرد دارند، با تمامی این تفاسیر با توجه به این شکل ارائه رشته ریاضی آینده خیلی روشنی برای فارغ‌التحصیلان رشته ریاضی متصور نیستم.
اخلال جدی در حرکت کشور با حذف رشته ریاضی
آنا: برخی واحدهای دانشگاهی بهدلیل استقبال کم از رشته ریاضی دنبال حذف این رشته هستند، به نظرتان آیا نباید بیشتر به بازآفرینی این رشته پرداخت؟
سلطانی‌فر: پاسخ در سؤال نهفته است، قطعاً باید رشته ریاضی را بازآفرینی و بازطراحی کرد و حذف رشته ریاضی در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی آینده کشور را دچار اخلال جدی خواهد کرد.
مانند این است که می‌دانیم در آینده با حکمرانی هوش مصنوعی مواجه خواهیم بود، حکمرانی براساس اتفاقات بین‌رشته‌ای است و تنها رشته ریاضی این حلقه وصل را ایجاد میکند.
باید رشته ریاضی را از «پایه» طراحی مجدد کنیم، در این صورت به خودمان می‌قبولانیم که جایگاهی در نقش‌آفرینی آینده دنیا نداریم و این قطعاً اتفاق مناسبی برای ما نخواهد بود و حتی روی کاغذ هم به آن فکر نمی‌کنیم.
آنا: به‌عنوان سؤال پایانی دلیل استقبال کم از رشته ریاضی را چه می‌دانید؟
سلطانی‌فر: دلیل استقبال کم از رشته ریاضی بهدلیل نحوه ارائه دروس و شرایط نامناسبی است که ما در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی برای ارائه این دروس ایجاد کردیم و اغلب متأسفانه برای آینده شغلی اقدام به انتخاب رشته‌های دانشگاهی می‌کنند.
رشته ریاضی بهدلیل عدم ارائه چارچوبی مشخص برای آینده شغلی مناسب دارای استقبال کمی در بین دانشجویان است.
موافق این موضوع نیستم که برخی عنوان می‌شوند که چون رشته ریاضی دشواری‌های خاص خود را دارد، فردی تمایل به تحصیل و فارغ‌التحصیلی در این رشته ندارد.
رشته دانشگاهی آسان نداریم و تمامی رشته‌های قدانشگاهی مسیری دشوار برای دستیابی به نقطه ایده‌آل دارند.
اما دلیل اینکه رشته ریاضی دشوار جلوه میکند، این است که جذابیت ندارد، یعنی افرادی که متقاضی رشته‌های مختلف هستند در رشته ریاضی جذابیتی مشاهده نمی‌کنند تا برای آن زحمت بکشند.
آنا: دلیل عدم جذابیت رشته ریاضی بین برخی دانشجویان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سلطانی‌فر: علت آیین‌نامه‌ها و طرح دروس نامناسب رشته ریاضی است، باور کنید اینکه بعد از چندین و چند سال هنوز دروس ریاضی عمومی را به یک شکل و حتی گاهی از یک کتاب ارائه می‌کنیم نواقصی است که بر این رشته وارد است.
در حالی که باید ابتدا به‌گونه‌ای رشته ریاضی را عرضه کنیم که این جذابیت و آینده روشن برای دانشجو ترسیم شود، در این صورت دانش‌آموز یا دانشجو خود به دنبال تحصیل در این رشته خواهد رفت و تلاش میکند به جذابیتی که گفته شود برسد.
انتهای پیام/
