ترکه چیست؟

به گزارش گروه بازار خبرگزاری علم و فناوری آنا، در نظر گرفته شده که به دلیل عدم توانایی متوفی در مراقبت و حفاظت از اموال خود، صلاحیت انجام وصیت و توزیع اموال به عهده وصی می باشد. به همین دلیل، قانونگذار با ایجاد یک نهاد به نام "تحریر ترکه" تلاش کرده است تا حقوق وراثان را حفظ و حراست کند.

تحریر ترکه چیست؟

"تحریر ترکه" یک نوع اقدام احتیاطی است که به منظور تعیین ارزش و دیون های مربوط به شخص فوت شده انجام می شود. این اقدام هدفش حفظ حقوق طلبکاران و ورثه ها از دستبرد افرادی است که در زمان فوت متوفی با او در یک محل سکونت داشته اند یا در امور مالی و دارایی های او دخالت داشته اند، به طوری که می تواند برای ورثه ها یا برخی دیگر از اشخاص بسیار مفید باشد. این اقدام با ارزش گذاری دقیق دارایی ها و بدهی ها، بسته به شرایط، تسهیل در تقسیم وراثت و تعیین حقوق طلبکاران را فراهم می کند.

در اصطلاح حقوقی، تحریر ترکه به مجموعه اقداماتی اشاره دارد که در طول آن دارایی ها و بدهی های شخص فوت شده تعیین و از اموال او محافظت می شود. به طور دقیق، در این فرآیند، ترکه با شرح و توضیح دقیقی از اموال متوفی و ارزیابی آن ها به همراه تعیین مطالبات و بدهی ها براساس احکام قطعی و مستندات رسمی مانند دفاتر بازرگانی و سند های مربوط به متوفی یا اعتراف بدهکاران وراثه صورت می گیرد. این اقدامات جهت حفظ و حراست از اموال متوفی و تأمین حقوق ورثه ها انجام می شود.

قبول یا رد ترکه به چه معناست و چه آثاری دارد؟

ورثه ها امکان دارند ترکه را قبول کنند و بدهی های متوفی را پرداخت کنند، یا ترکه را واگذار و رد کنند تا به بستانکاران داده شود. همچنین، ورثه ها می توانند قبول یا رد خود را به تحریر ترکه وابسته کنند و پس از انجام تحریر ترکه، دیون و ترکه را بر اساس صورت تحریر قبول یا رد کنند. همچنین، ورثه ها می توانند تصفیه ترکه را از طریق دادگاه درخواست کنند.

اگر ورثه ترکه را قبول کنند، فرض می شود که اموال شخص متوفی کافی برای پرداخت بدهی های وی وجود دارد و هر ورثه باید به نسبت سهم ارث خود بدهی های وی را پرداخت کند، مگر اینکه بتواند خلاف این فرض را ثابت کند. به عبارت دیگر، وراث باید ثابت کنند که اموال متوفی برای پرداخت بدهی های وی کافی نیست یا ثابت کنند که اموال متوفی بدون تعدی و تفریط نابود شده است.

رد ترکه به معنای عدم پذیرش ورثه ها است که اعتقاد دارند اموال متوفی کفاف بدهی های وی را نمی دهد و از طلبکاران یا دادستان می خواهند تحریر ترکه را بر عهده بگیرند. در این صورت، بار اثبات کافی یا ناکافی بودن اموال متوفی بر عهده ورثه ها نیست. با این حال، در این حالت نیز ارث به صورت ناخواسته و قهری به ورثه ها منتقل می شود.

مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت

وراث متوفی برای تقسیم ترکه باید با داشتن مدارک مربوطه به شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه متوفی مراجعه کنند و فرم مخصوص انحصار وراثت (درخواست صدور گواهی انحصار وراثت) را تکمیل کنند. ارائه این دادخواست و امضاء آن توسط یکی از افراد مذکور کافی است، یعنی وراث یا ذینفعان می توانند این کار را انجام دهند. همچنین، طلبکاران متوفی نیز می توانند از شورای حل اختلاف درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کنند.

دادگاه پس از بررسی اسناد و مدارک موجود و انتشار آگهی در یکی از روزنامه های عمومی یا محلی، با هزینه پرداختی توسط شخص متقاضی، درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را به صورت آگهی می دهد، تا در صورت وجود شخص معترض، بتواند اعتراض خود را ارائه کند.

بعد از گذشت یک ماه از تاریخ انتشار آگهی در روزنامه، در صورت عدم وجود شخص معترض، گواهی انحصار وراثت صادر خواهد شد.

همچنین، با راه اندازی سامانه های اینترنتی مختلف، در حال حاضر، امکان انجام برخی مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت به صورت آنلاین و از طریق سایت های انحصار وراثت اینترنتی برای متقاضیان این گواهی فراهم شده است.

استفاده از سامانه های ثبت احوال در فرآیند انحصار وراثت

همچنین، برای احراز رابطه وراثت، از اطلاعات ثبت شده در سازمان ثبت احوال استفاده می شود. در صورت وجود نقص یا عدم دسترسی به اطلاعات مربوطه، و در صورتی که صدور گواهی انحصار وراثت نیاز به شواهد بیشتری داشته باشد، تنظیم استشهادیه الکترونیکی کافی و قابل قبول است، مگر اینکه مقام قضایی برای تأیید صحت وراثت، اقدام به استماع گواهی نماید.

بر اساس ماده ۴ این ابلاغیه، رسیدگی به امور در شوراهای حل اختلاف تا حد امکان به صورت الکترونیکی و بدون برگزاری جلسات حضوری انجام می شود، مگر در موارد ضروری که تشکیل جلسه حضوری با تنظیم صورت جلسه و توجیه ضرورت مورد نیاز است.

علاوه بر این، در مواردی که ارائه اظهارنامه مالیاتی برای وراثت الزامی است، نسخه الکترونیکی آن یا دریافت اظهارنامه از سامانه های معتبر سازمان امور مالیاتی قابل قبول است.

همچنین، پس از صدور گواهی انحصار وراثت، فهرست اموال و بدهی های شناسایی شده و دعاوی حقوقی و کیفری مطرح شده مربوط به متوفی که مرتبط با بار مالی است، به صورت خودکار به وراث قانونی، وصی، امین، قیم و در موارد لازم، دادستان اطلاع داده می شود. همچنین، وراثان نیز در مورد مسئولیت های قانونی مربوط به بدهی های متوفی، مانند موارد ذکر شده در ماده ۲۴۸ و ۲۵۰ قانون امور حسبی و ماده ۶۰۶ قانون مدنی، مطلع می شوند.