خط بطلان بر «زحمت تولید دانش با من و لذت استفاده از تو» با دانش بومی‌ کشاورزی/ روند انحصار تولید بذرهای هیبرید چگونه می‌شکند؟

گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، با نگاهی گذرا به تاریخ می‌بینیم که جوامع مختلف در هر زمان و هر منطقه هرگاه به سلاح علم دست یافتند و در دستیابی به ناشناخته‌ها و علوم جدید از هم‌عصران خود پیشی گرفتند، توانستند در استیلای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و نظامی خود بر دیگران بیفزایند.

شاهد بر این مدعاست، داستان غم‌انگیز تسلط استعمارگران سنتی تاریخ از پرتغال و ایتالیا و انگلستان بر کشورهایی از شرق و غرب عالم همچون برزیل و لیبی گرفته تا هند و ایران و همچنین بروز و ظهور استعمار نو به مدد دستیابی آنها به علوم جدید از روانشناسی و دیکته کردن فرهنگ خود بر ملت‌ها تا دانش هسته‌ای و علوم و صنایع ها‌ی‌تک.

گویی باور غربیان و غیرمسلمانان بر حدیث «العلم سلطان» مولی‌الموحدین امام علی(ع) بیش از مسلمانان بوده و در عمل به آن اهتمام بیشتری ورزیده‌اند که امروزه عموماً از کشورهای مسلمان با عنوان کشورهای جهان سوم و مصرف‌کننده محض یاد می‌شود که این خود جای تأمل و تأسف دارد.

ابرقدرت‌ها مانعی جدی برای سرک‌کشی کشورهای تحت سلطه به علم

در مسیر استیلای ابرقدرت‌ها بر سایر کشورها معمولاً استعمار در آغاز به مستعمرات تحت سلطه خود اینگونه القا کرده که «زحمت تولید دانش با من و لذت استفاده و بهره بردن از آن با تو» و در این راه با تعصبی تمام، هرگونه سرک کشیدن کشورهای تحت سلطه به علم را برنتابیده و با بی‌رحمی تمام جستجوگری آنان را در نطفه خفه می‌کند تا آن دانش در انحصار تام و تمام خود باشد که نمونه بارز و عینی آن مقاومت شدید غرب به سردمداری رژیم جعلی صهیونیستی و آمریکا در برابر دستیابی ایران به دانش هسته‌ای است.

انحصارطلبی ابرقدرت‌ها به یک یا چند علم محدود نیست و حوزه‌های مختلفی را دربرمی‌گیرد و حوزه علوم و صنایع غذایی و امنیت و سلامت آن ازجمله این علوم است که تا چندی پیش انحصار آن در ید قدرت کشورهایی همچون رژیم صهیونیسی، آمریکا، هلند و معدود کشورهای فعال در این صنعت بود، اما با همت و تلاش اندیشمندان و جوانان ایران زمین، قطار عدم وابستگی و تکیه بر دانش ملی و خودکفایی بر روی ریل خودباوری به حرکت درآمده و هر روز با سرعتی بیشتر از روز قبل در حال حرکت رو به جلو و عبور از موانع است.

هرچند در این مسیر مجبور به پرداخت هزینه‌هایی سنگین از سرمایه‌های انسانی و دانشمندان نخبه و طراز اول گرفته تا سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی شده است.

در حوزه علوم و صنایع غذایی، صنعت تولید بذر هیبرید ازجمله صنایع حساس با اهمیت استراتژیک و قابل توجه در سطح جهانی است که دستیابی به دانش آن در حرکت به سوی مرجعیت علمی صاحب آن و تعریف کشور دارای این فناوری در ردیف قدرت‌های جهانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

صنعت تولید بذر هیبرید عنقریب در حال رهایی از وابستگی

صنعت تولید بذر هیبرید با همه دشواری‌ها و پیچیدگی‌هایش چند سالی‌ است که به همت و پشتکار مثال‌زدنی و خستگی‌ناپذیر دانشمندان و محققان در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) در حال تحقیق و تولید است تا به لطف پروردگار از وابستگی به خارج و تولید انحصاری آن رهایی یابیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان اخیراً در جمع برگزیدگان و فرهیختگان دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به اهمیت این دانش راهبردی و مهم، فعالیت در حوزه سلامت تغذیه جامعه و امنیت غذایی، خاصه تولید بذر هیبرید را از اصلی‌ترین الزامات رسیدن به مرجعیت علمی و بروز اقتدار علمی و توانمندی‌های فناورانه برشمرد.

پیام نجفی بیان کرد: در کشورمان تنوع آب و هوایی و برخورداری از خصوصیت چند اقلیمی موجب شده، قادر به تولید بذرهای ارزشمند و پرمشتری باشیم تا از این طریق ضمن رفع مخاطرات مربوط به عدم دسترسی  و نیازمندی کشور به‌بذر، توانمندی‌های فناورانه خود را به منصه ظهور رسانده و از وابستگی‌ها نیز رها شویم.

وی خاطرنشان کرد: در این باره دانشگاه آزاد اسلامی به‌طور عام و دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) به صورت خاص و ویژه به‌عنوان نخستین مجموعه دانشگاهی و تحقیقاتی، سابقه‌ای 10 ساله در بومی‌سازی تولید بذر هیبرید صیفی‌جات گلخانه‌ای و فضای باز در ایران داشته‌اند که تولید انواع بذر را در برنامه کاری خود داشته و ثابت کرده‌اند که می‌توانند وظیفه محوله و تعهد خود در راستای تحقق شعار دانشگاه مساله‌محور را به نحو احسن پیش ببرند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) با اشاره به بهره‌برداری از تجربه تاریخی بلندمدت در بخش دانشگاهی برای تولید بذر تبیین کرد: دستیابی به مرحله تولید انبوه بذر هیبرید و تحقق یکی از وجوه مرجعیت علمی نیاز به الزاماتی ازجمله فضای فیزیکی مناسب، تجهیزات به‌روز و نیروی انسانی متخصص با رشته‌های مرتبط دارد که این زیرساخت‌ها در دانشگاه آزاد اسلامی مهیا شده و بستر تولید بذر مهیاست.

حضور شرکت‌های دانش‌بنیان مرتبط با بذر در سراهای نوآوری

نجفی افزود: امکانات و توانمندی‌هایی مانند ایجاد سرای نوآوری بذر و تولیدات گلخانه‌ای، ایجاد سرای نوآوری بذر و تولیدات گلخانه‌ای، ایجاد سرای نوآوری گیاهان دارویی، ایجاد مرکز تحقیقات اصلاح و تولید بذر، ایجاد قطب ترانسژنزیز، ایجاد مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، وجود بیش از 40 هکتار فضای مزروعی، وجود بیش از 6 هکتار گلخانه، حضور شرکت‌های دانش‌بنیان مرتبط با بذر در سراهای نوآوری و استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان در مراکز رشد فرصت‌هایی است که در اختیار داریم.

وی بیان کرد: مرکز تحقیقات اصلاح و تولید بذر دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) که هدایت و برنامه‌ریزی انواع پروژه‌های اصلاحی در گیاهان مختلف به منظور تولید بذر را برعهده دارد، پیشرو در تحقیقات تولید بذر به ویژه بذرهای هیبریدی در بالاترین رده کیفیت تولید است.

بومی‌سازی بذر راهی برای بومی‌سازی کشاورزی

دبیر هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان با بیان اینکه فناوری تولید بذر هیبرید محصولات زراعی استراتژیک مانند ذرت، سورگوم و آفتابگردان در دهه‌های اخیر در کشور بومی شده است، اضافه کرد: براساس آمار، ایران در تولید برخی از بذرها دارای رتبه‌های قابل توجهی است، همچنان که در تولید بذر هندوانه و ملون‌ها رتبه دوم، بذر خیار رتبه سوم، بذر پیاز رتبه چهارم، بذر گوجه فرنگی و بادمجان رتبه ششم، بذر کدوها رتبه پانزدهم و در مجموع سبزیجات رتبه سی‌ام را دارد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان(خوراسگان) با اشاره به این ارقام و عناوین یادآور شد: برای تولید پایدار در کشاورزی باید اصلاح و تولید بذر به عنوان یک حلقه بسیار مهم از کشاورزی بومی شده و کیفیت آن متناسب با نیاز کشور باشد تا بتوانیم روند شکست انحصار تولید بذرهای هیبرید با پیچیدگی‌ها و علوم جدید به کار رفته در تولید آنها که در اختیار چند کشور غربی بوده را محقق کنیم و ورود به این فناوری قطعاً از ملزومات خودکفایی و رقابت در بازارهای جهانی است.

نجفی، فرصت‌های مغتنم سرمایه‌گذاری در حوزه بذر در کشور را یادآور شد و تأکید کرد: امکان تولید بذر با هزینه بسیار پایین‌تر در مقایسه با کشورهای اروپایی و آمریکایی، توجیه اقتصادی مناسب و رقابت‌پذیری صنعت تولید بذر، امکان تأمین نیاز بذر و نهال کشورهای منطقه، چهار فصل بودن شرایط اقلیمی کشور و امکان تولید بذر خارج از فصل، کارآفرینی در زمینه‌های مختلف این صنعت، امکان اصلاح و تولید بذر برای شرایط آب و هوایی ایران و مقاوم در برابر آفات و امراض رایج در این کشور و همچنین امکان اصلاح سفارشی گیاهان در داخل کشور با درنظر گرفتن سلیقه ایرانی با برخورداری از ارتباط نزدیک اصلاحگر و کشاورز از محسنات و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه است.

وی در ادامه توضیح داد: علاوه بر این میزان اشتغال‌زایی در عرصه تولید بذر نسبت به بخش‌های دیگر حوزه کشاورزی بیشتر بوده و تکرار می‌کنم که با سرمایه‌گذاری در این بخش، علاوه بر تأمین امنیت و سلامت غذایی جامعه، مسیری سریع‌تر و در دسترس‌تر برای رسیدن به مرجعیت علمی و محکی مناسب برای توانمندی‌های فناورانه و نوآورانه این کشور قلمداد می‌شود.