راهکار‌های مقابله با جنگ ترکیبی دشمن 

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ بشر در طول تاریخ درگیر انواع جنگ‌ها و نزاع‌های نرم و سخت و جنگ‌های قومی و قبیله‌ای بوده و هست. مسئله جنگ به‌عنوان یکی از واقعیت‌های زندگی بشری و غیرقابل حذف به نظر می‌رسد و تمام تلاش‌های بشر نیز برای حذف آن ناکام مانده است.

جنگ‌های ترکیبی از پیچیده‌ترین انواع جنگ‌ها در عرصه بین‌المللی هستند که از سوی کشور‌های غربی به‌خصوص ایالات متحده آمریکا به کارگرفته می‌شوند. جنگ‌های ترکیبی که خود طیف وسیعی از جنگ‌های نوین را دربرمی‌گیرد، می‌توان از مقوله‌هایی دانست که شناخت و سیاستگذاری دفاعی در برابر آن در راستای ارتقای امنیت ملی لازم و ضروری است؛ امنیتی که این روز‌ها خود به مفهومی چندوجهی در عرصه بین‌الملل تبدیل شده و محافظت از همه ابعاد عینی و ذهنی آن از وظایف اصلی حکومت‌هاست.

تأکید مکرر امام خامنه‌ای بر لزوم آمادگی مسئولان کشور در برابر تهاجم ترکیبی دشمن بر ضرورت بازشناسی ابعاد، زوایا، شیوه‌ها و ابزار‌های جنگ ترکیبی و راهکار‌های مقابله با آن سفارش دارند.

جنگ ترکیبی به راهبرد نظامی پیچیده‌ای اطلاق می‌شود که ترکیبی از نبرد‌های متعارف، نامتعارف، سایبری، روانی و اطلاعاتی را در خود جای می‌دهد. جمهوری اسلامی به‌ دلیل ماهیت و نقش منحصربه‌فرد خود در عرصه بین‌الملل همواره در کانون آماج جنگ‌های ترکیبی دشمنانش قرار داشته است.

در جنگ ترکیبی هم مانند جنگ روانی اگر به سواد رسانه‌ای مسلح باشیم، می‌توانیم تا حد زیادی از مغلوب شدن نجات پیدا کنیم؛ اما این سواد رسانه‌ای باید آحاد جامعه از مردم و مسئولان را در بربگیرد.

مقام معظم رهبری در این باره می‌فرمایند: «امروز جنگ‌های دنیا جنگ‌های ترکیبی است. جنگ سخت و جنگ نرم و جنگ فکری و جنگ فرهنگی و جنگ با سلاح‌های گوناگون و جنگ شناختی و امثال این‌ها با همدیگر مایه تهاجم به یک ملّت یا یک کشور است. بازی‌های جنگ بایستی بتواند همه این لایه‌ها را با شیوه‌های نو، با شیوه‌های روزآمد، ان‌شاء‌الله تأمین کند.»

اهداف اصلی در این جنگ از بین بردن اعتماد جامعه نسبت به حاکمیت، نابودکردن نیرو‌های اجتماعی و سرمایه‌های کاری جامعه است. در جنگ ترکیبی دشمن از چند سلاح اعتمادزدایی، ناامیدسازی جامعه، ناکارآمد نشان دادن حاکمیت، از بین بردن مشروعیت‌های جامعه و زیرسؤال بردن اعتبار نظام و حاکمیت یک کشور استفاده می‌کند و برخلاف دیگر جنگ‌ها، هنوز برای دو نوع جنگ یعنی جنگ نرم و جنگ شناختی که زاییده پیشرفته‌تری از جنگ نرم است، قانون منعی وضع نشده است.

هدف اصلی در جنگ ترکیبی، نخبگان، اعتقادات و نگرش‌های عمومی نسبت به کشور است. در این جنگ، ادراک را از افراد می‌گیرند و آن‌ها را بازیچه خود برای رسیدن به اهداف نرم خویش می‌کنند، بدون اینکه خود وارد میدان شوند؛ بنابراین جامعه از جنگ و تبعات آن در رنج است؛ اما همچنان با توجه به اینکه در حال مدیریت شدن از سوی دشمن است، خود را از درون از بین می‌برد.

دشمن همواره به‌دنبال کنترل و محدودکردن ایران و در صورت امکان حتی اعمال تغییر بوده و پس از آزمودن روش‌های مختلف از جنگ سخت تا نفوذ نرم برای مقابله، به جنگ ترکیبی روی آورده و اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدتی را از این نوع نبرد‌ها دنبال می‌کند.

تأکید چندباره رهبر معظم انقلاب درباره لزوم آمادگی در برابر جنگ ترکیبی، ضرورت توجه به این مقوله را افزایش داده، بر این مبنا لزوم تدبیراندیشی در مورد جنگ ترکیبی به‌عنوان یکی از رایج‌ترین راهبرد‌های جنگی در عصر حاضر در سلسله مراتب سیاستگذاری دفاعی کشور از اهمیت زیادی برخوردار است.

امروز واقعیت‌های عینی ایران اسلامی در درون خود پیام امید و امیدواری را به همراه دارد، به شرط آنکه این واقعیت‌ها به شکل صادقانه و هنرمندانه به مردم منتقل شود. ایجاد و تقویت مؤلفه‌های قدرت داخلی و صیانت از آن‌ها با بیان کار‌های بزرگ و حماسه آمیزی در طول این چند دهه در عرصه‌های گوناگون مانند اقتصادی، اجتماعی، عمرانی، آموزشی، بهداشت و درمان، صنعتی، دینی و فرهنگی، دیپلماسی و سیاسی، دفاعی و امنیتی رقم خورده، مهم‌ترین پشتوانه برای مقابله با تهاجم ترکیبی دشمنان است.

در جنگ ترکیبی مانند جنگ فیزیکی ابتدا باید طرح، نقشه دشمن و نقاط هدف دشمن به خوبی شناخته شود و سپس با روش‌های تبیینی باید به میدان جنگ ترکیبی وارد شد.

مهم آن است که ببینیم در هر برهه دشمن بر چه چیزی تمرکز دارد. جهاد تبیین تنها راه خنثی‌سازی جنگ ترکیبی دشمن است. امروز در جامعه بعضاً با تروریسم رسانه‌ای مواجه هستیم. با توجه به تنوع گسترده شبکه‌های اجتماعی نیازمند ارتقای سواد رسانه‌ای و مصون بخشی مخاطب هستیم.

در جنگ ترکیبی هم مانند جنگ روانی اگر به سواد رسانه‌ای مسلح باشیم، می‌توانیم تا حد زیادی از مغلوب شدن نجات پیدا کنیم؛ اما این سواد رسانه‌ای باید آحاد جامعه از مردم و مسئولان را در بربگیرد.

سواد رسانه برای مسئولان و افراد تأثیرگذار در جامعه چندبرابر افراد عادی جامعه اهمیت دارد. اگر یک فرد اثرگذار با سواد رسانه‌ای آشنا نباشد، می‌تواند در جنگ ترکیبی به مهره‌ای ارزشمند برای دشمن تبدیل شود.

محمد بیدگلی مدیر باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین - پیشوا و قرچک