قیصریه مرمت می شود ولی به اصلش برنمی گردد

به گزارش خبرنگار جامعه خبرگزاری آنا، وقتی یک بنای تاریخی فارغ از هر دوره‌ای که باشد، فرو میریزد؛ دیگر با مرمت‌های اصولی و دقیق هم شبیه به روز اولش نخواهد شد. اصلا وقتی یک بنای تاریخی می‌ریزد، بخشی از تاریخ از بین رفته است. 

در روز‌های انتهای دی ماه امسال بخشی از شکوه بازار قیصریه اصفهان ریخت. سقف ورودی بازار چیت ساز‌ها بعد از بارندگی‌های اخیر ریزش کرد. برخی افراد مانند روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان دلیلش را تخریب تیمچه‌ای توسط صاحب آن دانست و گفت که، چون این تیمچه تکیه گاه بود، چنین تخریبی رخ داده است.

**باز هم مسئولان غافلگیر شدند

پس از ریزش این بخش از بازار قیصریه جلسه‌ای با حضور شهرداری و شورای شهر و شورای بازار و مدیریت بحران استانداری اصفهان برگزار شد. در این جلسه وعده و وعید‌هایی برای پایش این بازار دادند و این صحبت را نیز مطرح کردند که به هر حال بعد از ۱۸ سال برای اولین بار با چنین برف و بورانی مواجه شده اند و به نوعی غافلگیر شدند. ولی با این حال پایش دقیق را در دستور کار قرار دادند تا دوباره شاهد چنین اتفاقی نباشند.

این درحالی است که پایش اصلی توسط خود بازاریان انجام می‌شود همان افرادی که در این بازار مغازه دارند و می‌بایست از ایجاد سقف کاذب و دستکاری در این بنای تاریخی جلوگیری کنند. بزرگ بودن این مجموعه کار را برای نگهداری از آن سخت کرده است. به همین دلیل چنین پایشی به نیروی کار زیادی نیاز دارد.
حالا چند روزی است عملیات مرمت بخش تخریب‌شده سقف بازار قیصریه اصفهان آغاز شده است، اما تعیین تکلیف مرمت و بازسازی تیمچه دال‌خِدجه هنوز در هاله‌‎ای از ابهام است.

یکی از مغازه‌داران در گفتگو با خبرنگار جامعه خبرگزاری آنا درباره حادثه گفت: وقتی همان موقع به بازار آمدم متوجه شدم که نیمه شب، بخشی از سقف ریخته و ویترین انگشترهایم را شکسته است. قبلاً چند بار نامه نوشته بودیم و کسبه امضا کرده بودند و برده بودیم به دفتر [پایگاه میراث جهانی]عالی‌قاپو تحویل داده بودیم. آن‌ها هم گفته بودند بودجه نداریم.

او یکی از نامه‌ها را نشان داد. در متن نامه دست‌نویس که به امضای هشت نفر از کسبه رسیده، ذکر شده: چندین وقت است که سقف چهارسوق دوم بازار در حال ریزش است و حتی امروز صبح آمدیم به اندازه دو فرقون گچ و خاک خشک روی ویترین و زمین ریخته بود که اگر این اتفاق در روز افتاده بود بر سر مردم رهگذر احتمال کشته یا زخمی شدن افراد منجر می‌شد.

در پایان این نامه که البته تاریخی ندارد و به گفته مغازه‌دار مذکور، مربوط به دو ماه قبل است، تاکید شده: در ضمن این اطلاع رسانی به منظور آن است که اگر خدای ناخواسته برای رهگذرانی که از این مکان می‌گذرند، اتفاقی افتاد کسی نگوید به ما اطلاع نداده‌اند.

مقام مسئولی که سازمان متبوعش عملیات حفاظت اضطراری و مرمت تکمیلی را انجام می‌دهد، محمد علی ایزدخواستی است که در گفتگو با خبرنگار آنا از آغاز عملیات مرمت سقف تخریب‌شده در بازار قیصریه، خبر داد.

به روایت مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان مطالعات آسیب‌سنجی در بازار اصفهان توسط این سازمان انجام شده و پیش از این، هشدار‌هایی هم داده شده بود.
ایزدخواستی درباره روند عملیاتی که بعد از تخریب در پیش گرفته شده، توضیح داد: به محض آن که از تخریب مطلع شدیم، در سریع‌ترین زمان ممکن تجهیز کارگاه مرمت و نصب داربست‌ها را انجام دادیم.

**تصمیم گیری مالکان و اداره کل میراث فرهنگی اصفهان برای مرمت تیمچه

طبق این روایت، ابتدا مهاربندی و تثبیت وضع موجود و ایمن‌سازی انجام شده و در قدم بعدی، مصوبه قانونی در این مورد اخذ و ردیف بودجه اختصاص داده شده تا پس از انجام قرارداد‌های قانونی لازم، عملیات مرمت تکمیلی آغاز شود. 

ایزدخواستی، وضعیت نابسامان و متروکه ماندن تیمچه دال خِدجه را یکی از دلایل بروز تخریب دانست و از صحبت‌هایش با مدیرکل میراث فرهنگی استان اصفهان درباره این تیمچه خبر داد.

او افزود: مالکان و اداره کل میراث فرهنگی اصفهان باید برای مرمت و بهسازی تیمچه تصمیم بگیرند تا ما در سازمان نوسازی و بهسازی بررسی کنیم که چگونه می‌توان به‌صورت قانونی به حیطه مرمت تیمچه ورود پیدا کرد. در غیر این صورت ما نمی‌توانیم برای مرمت آن‌ها تصمیم‌گیری کنیم.

ایزدخواستی اضافه کرد: در مورد نفایس میراثی شهر قانونی وجود دارد که مالک را موظف به حفاظت و مرمت بنا می‌کند. اگر مالک توان انجام این کار را نداشته باشد می‌تواند بعد از طی مراحل قانونی به صورت مشارکت با سازمان نوسازی و بهسازی عملیات حفاظت و مرمت را انجام دهد.

برای رسیدن به تیمچه دال خدجه و موقعیت سقف تخریب‌شده، باید از ورودی اصلی بازار قیصریه در میدان نقش جهان، به سمت در چوبی انتهای راسته بروید، بعد از گذر از سرای ملک، تیمچه جهانگیری و کوچه ملک، به چهارسوی بازار زرگر‌ها می‌رسید. سمت راست و درست بالای فروشگاه نمایندگی ترمه هاشمی، بخشی از سقف فروریخته و داربست‌ها برای جلوگیری از بروز حادثه و تخریب بیشتر، نصب شده‌اند. در کنار مغازه، در چوبی وجود دارد که ورودی تیمچه دال خدجه است و به دلیل ریختن آوار پشت در، عبور و مرور از آن چندان ساده نیست. 

در چوبی ورودی این تیمچه در قسمت انتهایی چهارسوی بازار زرگر‌ها قرار دارد و قفلی بر آن زده شده است. پشت در نیز آوار وجود دارد و امکان عبور و مرور را تقریباً غیرممکن کرده است. طبق گفته بازاریان، تیمچه دال خدجه سه مالک خصوصی دارد. تا پیش از این، انبار‌هایی در تیمچه وجود داشته و کسبه‌ای در آن رفت و امد داشتند، اما کم کم با بروز اختلافاتی در مورد سرقفلی مغازه‌ها، همه بهره‌برداران جز یک نفر از تیمچه خارج شده‌اند. 

**اهرم اقتصادی بازاریان در مقابل میراث

در پرونده ثبت جهانی میدان نقش جهان (Meidan Emam, Esfahan) از بازار قیصریه هم یاد و ذکر شده و نوشته که: «سردر قیصریه در ضلع شمالی میدان، به بازار تاریخی اصفهان به طول ۲ کیلومتر منتهی می‌شود.»، اما حالا وقتی از سردر قیصریه بگذرید و وارد راسته بازار شوید، قدم به قدم با تخلف‌های عجیبی روبه‌رو می‌شوید؛ قراردادن ویترین‌ها در فضای خارج از مغازه‌ها که به کم‌شدن عرض بازار انجامیده، حفر زیرزمین در برخی از مغازه‌ها توسط کسبه، استفاده از جرز‌ها و تراشیدن دیوار‌ها به منظور خلق مغازه و اجاره دادنش با قیمت‌های بالا و البته تبدیل سکو‌های پیرنشین به مغازه، همه از جمله تخلفات آشکاری است که تقریباً هر گردشگر اهل تعمقی می‌تواند در گوشه و کنار بازار تاریخی اصفهان به ویژه در محدوده نزدیک به میدان نقش جهان، مشاهده کند. 

اگر به گزارش‌های سازمان نوسازی و بهسازی شهر اصفهان رجوع شود، در کنار اقداماتی مانند نقشه‌برداری، سونداژ و پلان نای‌کش، پی‌بندی جرز‌ها و سامان‌دهی تاسیسات بازار تاریخی (از میدان نقش جهان تا میدان امام علی) اقدامات دیگری مانند مسدود کردن زیرزمین‌ها (حفر زیرزمین به طور کل در بازار تاریخی اصفهان ممنوع است)، کفسازی و حذف موانع در کف و آزادسازی پیرنشین‌ها هم ذکر شده است، اما گویی اهرم اقتصادی بازاریان قدرتمندتر از آن است که بتوان با تخلفات به طور قطعی و نه مقطعی، مقابله کرد. 

وقتی از میدان نقش جهان به بازار قیصریه وارد می‌شوی، اولین چهارسو، «چهارسوی قیصریه» است که طبق اسناد تاریخی، از سمت راست به ضرابخانه و از سمت چپ به کاروانسرای شاه منتهی می‌شده است. بعد از این چهارسو عرض بازار و ارتفاع سقف کمتر می‌شود و سپس به «چهارسوی چیت‌سازها» می‌رسید که به «بازار چیت‌سازها» معروف است.