حمایت مزورانه برخی اصلاح‌طلبان از همه‌پرسی‌خواهی مولوی/ معادله ناجور طالبان، اصلاحات و عبدالحمید

گروه سیاست و حکمرانی آنا- اظهارات چندی پیش امام جمعه اهل سنت زاهدان مبنی بر لزوم رعایت حقوق زنان و برگزاری رفراندوم در کشور، واکنش‌های زیادی را برانگیخت. برخلاف این اظهارات، برگزاری رفراندوم در حکومت مستقر در عربستان سعودی از سوی برخی فعالین مجازی توصیه شد.

به واسطه روابط حسنه عبدالحمید با محافل سعودی، این فعالین خواستار توصیه مولوی به سران سعودی برای برگزاری همه‌پرسی شدند. برخی جریان‌ها و گروه‌های سیاسی نیز به طرزی مزورانه با عبدالحمید ابراز همدردی کردند.

مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان اخیرا طی یک سخنرانی، پیشنهاد برگزاری رفراندوم در کشور را داد و مدعی پایمال شدن حقوق زنان شد. او در این باره گفت: «زنان در کشور مورد تبعیض قرار گرفته‌اند. من اینها را می‌گویم تا همه بدانند که مشکل کجاست. زنان بی ‌مهری دیده‌اند. تا به حال از ایرانیان نظرخواهی نکرده‌اید؛ حالا بپرسید و مشورت کنید... نه شیعه و نه سنی، به زور به بهشت نمی‌رود».

مولوی عبدالحمید طی روزهای اخیر به ویژه پس از حوادث غمبار در مصلی زاهدان، مواضع رادیکالی از خود بروز داده و به جای فروکاستن از التهابات، بر آتش اختلافات و بعضا تعصبات قومی و قبیله ای دمیده است. اما نکته مهم در کلام و مواضع این روزهای مولوی، توجه او به مفاهیمی نظیر آزادی و احترام به حقوق است که با مواضع پیشین او در حمایت از گروه طالبان در تناقض آشکار قرار دارد.

عبدالحمید مردادماه پارسال و در جریان پیشروی و تسلط گروه طالبان بر کابل، طی اظهاراتی حمایت تمام قد خود از این گروه را اعلام کرد. عبدالحمید در آن برهه با واقعیت دانستن طالبان در جامعه افغانستان از مجاهدت‌های این گروه در برابر غرب قدردانی کرد.

او در این باره تصریح کرد: «طالبان مانند دیگران جزو واقعیت‌های افغانستان هستند که قربانی و مبارزه جهادی این جنبش سبب شد اشغالگران غربی که از راه‌های دور به این کشور آمده بودند، افغانستان را ترک کنند». امام جمعه اهل سنت زاهدان در عین حال طالبان را دارای «ریشه‌های مردمی» و پیشروی‌‌های گسترده این گروه را نتیجه حمایت مردم افغانستان، دانست. مولوی عبدالحمید در این باره اظهار کرد: «پیشروی‌های گسترده و سریع طالبان که بخش‌های زیادی از افغانستان را به تصرف خودشان درآورده‌اند، بیانگر این است که این حرکت ریشۀ مردمی دارد و از نصرت خدا و حمایت‌های مردمی برخوردار است».

حمایت آشکار عبدالحمید از طالبان در تناقض آشکار با اظهارات اخیر او در باب لزوم دفاع از حقوق عامه و بسط آزادی‌های مدنی است. بر کسی پوشیده نیست که طالبان یکی از سرآمدان تضییع حقوق عمومی است. در طی بیش از یک سال از تسلط طالبان بر افغانستان، احکام متصلبانه بی‌شماری از سوی این گروه بر زنان افغانستانی تحمیل شده و به همین خاطر، زنان همچنان مشغول نافرمانی مدنی و مقاومت در برابر انگاره‌های طالبانی هستند.

از سوی دیگر در جهان‌بینی سیاسی طالبان چیزی به اسم رضایت عمومی و در نتیجه ابزاری به اسم رفراندوم جایگاهی ندارد و «کاربست زور» تنها راه تفوق دانسته می‌شود. پس اینکه حامی طالبان، این روزها دم از برگزاری رفراندوم در ایران میزند، در نوع خود تعجب انگیز است.  

جدا از تناقضی که مولوی عبدالحمید به آن دچار شده، موضوع دیگری که حائز اهمیت جلوه می‌کند حمایت مزورانه تعدادی از اصلاح‌طلبان نامدار از اوست. طی روزهای اخیر تعدادی از اصلاح‌طلبان از جمله «آذر منصوری» دبیرکل حزب اتحاد ملت، طی تماس‌های تلفنی جداگانه با مولوی، از مواضع او حمایت به عمل آورده اند.

سایر اصلاح‌طلبان نیز به انحای مختلف کوشیده اند درخواست های مولوی را مشروع جلوه داده و به آن، رخت «مطالبه گری دلسوزانه» بپوشانند. حمایت اصلاح‌طلبان از مولوی در شرایطی است که او سال گذشته و در جریان انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم، امام جمعه اهل سنت زاهدان را به علت حمایتش از ابراهیم رئیسی و حتی بعدتر در حمایت از طالبان، به باد انتقاد گرفته بودند.

به نظر می‌رسد روند حمایت اصلاح‌طلبان از مولوی، به نزدیکی یا دوری نظرات و موضع‌گیری‌های او به فضای سیاسی جریان اصلاحات، بستگی داشته باشد. به بیان بهتر چنانچه مولوی نظرات اصلاح‌طلبان را تکرار کند (چنانچه برگزاری رفراندوم یکی از ایده‌های انحرافی اصلاح‌طلبان طی سال‌های گذشته بوده است)، به عرش عزت برده می‌شود اما به محض اینکه تغایری ایجاد شود، اصلاح‌طلبان فی‌الفور او را بایکوت می‌کنند.

با این توضیح معلوم می‌شود که آنچه دغدغه اصلاح‌طلبان است، نه دفاع از حقوق برادران اهل تسنن بلکه انتفاع سیاسی از مواضع رادیکالی افرادی همچون مولوی عبدالحمید است.