آغاز فصل پربار تعاملات فناورانه ایران و روسیه با پرتاب ماهواره «خیام»/ روسیه بازار خود را با محصولات باکیفیت ایرانی پر می‌کند

به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا، آغاز روابط ایران و روسیه به‌صورت رسمی به سال ۱۵۲۱ میلادی در دوران صفویان بازمی‌گردد. روابط گذشته و حال روسیه و ایران مدت‌هاست که چندوجهی و پیچیده بوده است. در حال حاضر روسیه و ایران به‌عنوان شرکای اقتصادی یکدیگر عمل می‌کنند، زیرا هر دو کشور تحت تحریم بیشتر کشورهای غربی هستند. از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این دو کشور همسایه، عموماً از روابط صمیمانه بسیار نزدیکی برخوردار بوده و به متحدان راهبردی یکدیگر تبدیل‌شده‌اند.

در دی‌ماه ۱۴۰۰ موافقت‌نامه جامع همکاری‌های 20 ساله بین ایران و روسیه در سفر رئیسی به روسیه مطرح شد. رئیسی در دیدار با پوتین درباره مسئله هسته‌ای، امکان خرید تسلیحات نظامی از سوی ایران، همکاری‌های منطقه‌ای، حمایت روسیه از ایران برای به دست آوردن جایگاه بیشتری در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و مسائل امنیتی منطقه گفت‌وگو کرد. ایران درنهایت با حمایت روسیه، موفق شد به عضویت رسمی سازمان همکاری شانگهای درآید و سفر اخیر پوتین به تهران نیز سرفصل همکاری جدید مسکو – تهران شد که پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره «خیام» یکی از این موارد به شمار می‌آید.

درخشش در مدار 500 کیلومتری زمین

ماهواره ایرانی خیام روز گذشته به‌وسیله ماهواره‌بر سایوز به سمت مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین پرتاب شد. بر اساس اعلام سازمان فضایی ایران ماهواره خیام یک ماهواره سنجش‌ازدور با قابلیت تصویربرداری با دقت یک متر است و پس از پرتاب به‌طور کامل تحت کنترل دانشمندان ایرانی قرار دارد.

 تصاویر ماهواره خیام برای ارتقای توانایی مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در حوزه‌های مختلف کشاورزی، منابع طبیعی، محیط‌زیست، منابع آبی، معادن و پایش مرزها، مدیریت حوادث غیرمترقبه و ... استفاده می‌شود و نیروهای دفاعی کشور برای رفع نیازهای خود مسیرهای اختصاصی و منحصربه‌فرد خود را به لحاظ فنی و راهبردی پیگیری می‌کنند.

این در حالی است که وزير ارتباطات کشورمان اعلام کرده است که نسخه دوم، سوم و چهارم ماهواره خیام را به شکل مشترک خواهیم ساخت و افزود که خط تولید ماهواره‌های این‌چنینی به طور مشترک با روسیه راه‌اندازی خواهد شد.

اولین سابقه همکاری ایران با روسیه در حوزه هوافضا با پرتاب ماهواره «سینا 1»

همکاری ایران و روسیه در زمینه هوا- فضا به این مورد ختم نمی‌شود. در سال ۲۰۰۵ ماهواره «سینا 1» ایران از ماهواره‌بر پلستسک روسیه پرتاب‌شده بود. این ماهواره در روز پنجشنبه ۶ آبان ماه سال ۱۳۸۴، روی یک موشک ماهواره‌بر کازموس-۳ روسی به فضا پرتاب و با موفقیت در مدار اختصاصی ایران قرار داده شد. محل پرتاب آن پایگاه فضایی پلستسک در روسیه بود. سینا ۱ به سفارش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در شرکت پالیوت در شهر اُمسک روسیه طراحی و ساخته‌شده بود. پروژه ماهواره سینا اولین گام ایران در دستیابی به فناوری طراحی و ساخت ماهواره و ورود به باشگاه فضایی جهان محسوب می‌شود.

پروژه ساخت ماهواره سینا ۱ طی قراردادی با موسسه هواپیمایی روسیه، با همکاری شرکت‌های روسی پالیوت و آپتک و مشارکت کارشناسانی از شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران)، وزارت علوم تحقیقات و فناوری و موسسه مهندسی نقشه‌برداری انجام شد. اطلاعات دریافتی از این ماهواره که در بررسی‌های زمین‌شناسی، منابع زیرزمینی، حوادث غیرمترقبه، مطالعات سنجش‌ازدور، تحقیقات جغرافیایی و نقشه‌برداری کاربرد داشت، توسط سازمان‌های مرتبط ازجمله سازمان زمین‌شناسی، موسسه جغرافیایی و موسسه نقشه‌برداری و همچنین سایر مؤسسات و محققانی که در این زمینه‌ها فعالیت داشتند مورداستفاده قرار می‌گرفت.

این ماهواره می‌توانست تصاویری با دقت ۵۰ متر تهیه کند که میزان دقت ماهواره تا ۲۵ متر هم قابل‌افزایش است. همچنین می‌توانست اطلاعات را به‌صورت آنلاین یا با فاصله زمانی ارسال کرده و یا ذخیره کند. منبع تغذیه این ماهواره سلول‌های خورشیدی بود که در باتری ذخیره‌شده و مورداستفاده قرار می‌گرفت. این ماهواره در هر ۲۴ ساعت، ۱۵ بار به دور زمین می‌چرخید و گزارش‌های دورسنجی به مرکز فضایی در ایران می‌فرستاد. این ماهواره همچنین دو باند بسامد و هشت آنتن برای ارسال اطلاعات داشت که در هر بار چرخش، دو بار توسط ایستگاه‌های زمینی کنترل و هدایت می‌شد.

روسیه، مقصد محصولات دانش‌بنیان ایرانی در حوزه ICT

در ماه گذشته، ۳۶ شرکت بزرگ ایرانی و روسی با برگزاری چند دور نشست بی‌واسطه در مسکو، راه‌های توسعه همکاری‌ها و تبادل تجربیات در زمینه "آی سی تی" را بررسی کردند. در مذاکرات رو در رو بین شرکت‌های دو کشور، چندین سند همکاری در زمینه صادرات محصولات فناورانه ایرانی به روسیه، ازجمله در زمینه صنایع مخابراتی، نرم‌افزار، سخت‌افزار و دیجیتالی به امضا رسید، تا پس از خروج شرکت‌های غربی از روسیه، از این پس محصولات باکیفیت ایرانی جای نمونه‌های اروپایی و آمریکایی را در بازار روسیه پر کنند.

ویچسلاو گرکوف، مدیر فناوری شرکت روس سورستال روسیه پس از امضای تفاهم‌نامه با شرکت متناظر ایرانی گفت: ایران در حوزه فناوری مخابراتی سرآمد است و ما با انعقاد قرارداد بلندمدت، همکاری دوجانبه را توسعه‌خواهیم داد.

واسیلی بوژا، نماینده هلدینگ ارتباطات، هوش مصنوعی و نرم افرازی روس دیتا نیز گفت: تبادل تجربه بین ایران و روسیه برای ما جذاب و ارزشمند است و با تفاهم‌های انجام‌شده، به‌زودی در حوزه‌های مختلف همکاری‌های خود را تقویت می‌کنیم.

قانون موافقت‌نامه همکاری‌های علمی و فناوری بین ایران و روسیه

جالب است بدانیم قانون موافقت‌نامه همکاری‌های علمی و فناوری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه در 22 اسفند 1379 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. این موافقت‌نامه مشتمل بر 12 ماده و یک‌ضمیمه مشتمل بر دوازده بند است.

در ماده 4 این قانون آمده است: «طرف‌ها با توجه به اولویت‌های فناوری، علمی و اقتصادی ملی و نیز مناسبات شکل‌گرفته و تجربیات اندوخته شده، توجه خاصی را به توسعه همکاری در زمینه تحقیقات علمی و فناوری در موارد زیر مبذول خواهند نمود: علوم پایه (ریاضیات، فیزیک، نجوم و غیره)، انرژی، تحقیقات مربوط به مسائل دریای خزر، پالایش فرآورده‌های نفتی، ذوب فلزات و استخراج مواد جدید، اکتشافات فضایی و کاربرد علوم فضایی برای مقاصد صلح‌جویانه، هواپیمایی کشوری، فناوری اطلاع‌رسانی، مهندسی ژنتیک و فناوری‌های زیستی، بهداشت عمومی و دارو، حفظ محیط‌زیست، مهندسی عمران، حمل‌ونقل، علم مساحی و نقشه‌کشی، کشاورزی و جنگلداری، اندازه‌گیری مقیاس‌ها (مترولوژی) و صدور گواهی. فهرست زمینه‌های همکاری علمی و فنی ممکن است بنا به توافق طرف‌ها مشخص‌تر و گسترده‌تر شود.»

هیاهوی آمریکا بر سر صادرات فناوری‌های نوین ایران به روسیه

همکاری فناورانه دو کشور اما مخالفان جدی در اردوگاه غرب دارد. یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا به خبرگزاری آناتولی مدعی شد که ایالات متحده از اقدام روسیه در پرتاب «یک ماهواره با قابلیت چشمگیر جاسوسی از جانب ایران آگاه است». به گفته وی، «تعمیق اتحاد روسیه با ایران چیزی است که کل جهان باید آن را ببینند و آن را بعنوان یک تهدید عمیق در نظر بگیرند».

روزنامه صهیونیستی «تایمز اسرائیل» نیز در گزارشی در ارتباط با پرتاب ماهواره ایرانی خیام که سه‌شنبه (نهم اوت) با موفقیت انجام شد، نوشت کارشناسان هشدار داده‌اند که ماهواره جدید ایرانی دارای قابلیت‌های نظارتی است که به دلیل توانایی آن در نظارت بر مکان‌های حساس در فلسطین اشغالی و گرفتن تصاویر با وضوح بالا از اشیاء روی زمین، مشکلی جدی برای رژیم صهیونیستی ایجاد می‌کند.

«تال اینبار» پژوهشگر ارشد در ائتلاف غیرحزبی حمایت از دفاع موشکی مستقر در ایالات متحده به نیویورک تایمز گفت: تا آنجا که به ایران ارتباط دارد، این یک پیشرفت واقعی است – برای اولین بار ایران صاحب ماهواره‌ای با وضوح تصویر بالا می‌شود و از آن استفاده می‌کند، بسیار بهتر از آنچه تاکنون داشته‌اند. 

وی در ادامه گفت که «قابلیت‌های تصویربرداری این ماهواره چالش بزرگی را برای اسرائیل به وجود می‌آورد که خود مدت‌هاست از این فناوری استفاده کرده است». به گفته این کارشناس، «از این پس، ایران می‌تواند اطلاعاتی بسیار دقیق‌تری را برای عملیات نظامی نیروهای خود و همچنین سازمان‌هایی که از آن‌ها حمایت می‌کند جمع‌آوری کند. این کاهش قابل توجه شکاف فناوری بین ایران، اسرائیل و ایالات متحده است».

علاوه بر این، جیک سالیوان مشاور امنیت ملی کاخ سفید ماه گذشته در اظهاراتی مدعی شد که ایران چند صد پهپاد با قابلیت حمل سلاح به روسیه تحویل می‌دهد. واشنگتن همچنین مدعی شد نیروهای روسی برای آموزش دیدن اپراتوری پهپادهای ایرانی به کشورمان سفر کرده‌اند و اطلاعات این رویداد، از حالت محرمانگی خارج‌شده است.

ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز در ۲۱ تیرماه در پاسخ به سؤال خبرنگاران در خصوص اظهارات «جیک سالیوان» تصریح کرد: سابقه همکاری‌ها بین جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در حوزه برخی فناوری‌های نوین به‌پیش از آغاز جنگ در اوکراین بازمی‌گردد که اشاره‌ای است به قانون مجلس شورای اسلامی در این حوزه.

علیرغم پیشرفت‌های اخیر، مشکلاتی نیز بر سر راه توسعه روابط ایران و روسیه وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها در حوزه‌های بانکی، گمرکی، فرهنگی، ترانزیت و بازاریابی قابل‌احصا است. بااین‌حال امید می‌رود که فرایند تسهیل و تعمیق روابط ایران و روسیه با توجه به اراده جدی طرفین، از این موانع عبور کرده و در تراز ایدئال دو طرف محقق شود.

انتهای پیام/4106/