منوچهر ستوده، ایران‌شناس برجسته درگذشت

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، دکتر منوچهر ستوده روز جمعه، 20 فروردین در شهر چالوس از دنیا رفت. وی از روز 5 فروردین به علت ابتلا به بیماری عفونت ریه در بخش آی سی یو بیمارستان طالقانی چالوس بستری بود.

دکتر منوچهر ستوده متولد ۲۸ تیر ۱۲۹۲ در تهران بود و در کودکی در محله سرچشمه زندگی می‌کرد. خانواده پدری وی اصالتاً اهل مازندران بودند. پدربزرگ او آقا شیخ موسی از اهالی منطقه‌ای ییلاقی و کوهستانی یاسل نور بود. منوچهر ستوده در سن هفت سالگی به مدرسه ابتدایی آمریکایی رفت و دوره شش ساله ابتدایی را در این مدرسه گذراند. تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان البرز سپری کرد و در سال ۱۳۱۳ وارد دانشسرای عالی شد و نزد استادانی چون سید محمد مشکات و علی اکبر شهابی درس خواند. او نخستین مقاله‌اش را در سال ۱۳۱۵ نوشت که عنوان آن «مطالعات تاریخی و جغرافیایی- مسافرت به قلعه الموت» بود.

یکصدویکمین سالگرد تولد منوچهر ستوده در مجله بخارا

ستوده در سال ۱۳۱۷ مدرک لیسانس ادبیات فارسی را گرفت و در سال ۱۳۲۹ از رساله دکترای خود که عنوان «قلاع اسماعیلیه در رشته‌کوه‌های البرز» را داشت، دفاع کرد و استاد او در این زمان بدیع‌الزمان فروزانفر بود. در سال ۱۳۳۰ به دعوت انجمن فولبرایت برای سفری مطالعاتی به آمریکا رفت و در سال ۱۳۳۱ به عضویت جامعه ملی جغرافیای آمریکا درآمد و یک سال پس از آن عضو انجمن ایران‌شناسی شد که در آن زمان ریاست آن را ابراهیم پورداود بر عهده داشت.

نخستین کتاب منوچهر ستوده «فرهنگ گیلکی» نام داشت که انتشارات انجمن ایران‌شناسی در سال ۱۳۳۲ آن را به چاپ رساند. وی پس از طی مراحل استادیاری دانشگاه تهران و بعد دانشیاری و انتقال به دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و عضویت در گروه تاریخ، سرانجام در سال ۱۳۵۴ به درجه استادی رسید.

دکتر منوچهر ستوده تا سال ۱۳۸۱ در کنگره‌های مهم ایران‌شناسی همچون کنگره بین‌المللی «تاریخ و هنر و باستان‌شناسی ایران» در دانشگاه آکسفورد و کنگره بین‌المللی ابوریحان در پاکستان سخنرانی کرد.

دلبستگی عمیق به تاریخ و تمدن ایرانی در سطر سطر کتاب‌ها و مقاله‌های این ایران‌شناس احساس می‌شد. فهرست کتاب‌های منوچهر ستوده شامل ۵۲ جلد و تعداد مقالات دکتر ستوده مشتمل بر ۲۸۶ عنوان می‌شود. از جمله آثار این ایران‌شناس برجسته می‌توان به «فرهنگ کرمانی»، «فرهنگ بهدینان» با مقدمه ابراهیم پورداود، « جغرافیای اصفهان»، «فرهنگ سمنانی، سرخه‌ای، لاسگردی، سنگسری، شهمیرزادی»، « تاریخ گیلان و دیلمستان»، « از آستارا تا استرآباد» (در 10 جلد)، «فرهنگ نائینی» ، « تاریخ بدخشان»، « تاریخ بنادر و جزایر خلیج فارس» و « جغرافیای تاریخی شمیران» و تصحیح کتاب‌های «حدود العالم من المشرق الی المغرب» (از یک مؤلف ناشناس قرن چهارم هجری) «دیوان امیر پازواری» و «مهمان نامه بخار»، « عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات» اشاره کرد.