توسط معاون علمی رئیس جمهور؛
از هوشنگ ایرانی تا ژان کوکتو/ بهترین مجموعه شعرهای سال 94 از نگاه محمد آزرم
محمد آزرم –شاعر و منتقد ادبی- به درخواست گروه فرهنگی خبرگزاری آنا، بهترین مجموعه شعرهایی که در سال 94 خوانده است را معرفی و خواندن آن‌ها را به علاقه‌مندان حوزه شعر پیشنهاد کرد.
محمد آزرم در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا درباره فعالیت ادبی و پژوهشی‌اش در سال 94 گفت: «کتاب خواندن من تابع تاریخ نیست؛ خواندن کتاب‌های شعر که جای خود دارد.»
پیشنهادهای او به علاقمندان حوزه شعر پیشرو معاصر را در ادامه خواهید خواند:
جیغِ بنفش ایرانی
سال 94 من کتاب «جیغ بنفش» را منتشر کردم که برگزیده شعرهای «هوشنگ ایرانی» است. در این کتاب نقد و تحلیل هایی بر شعر و دیدگاه شعری او ارائه کرده‌ام و با خوانش چند شعر مهم او مشخص کرده‌ام که چرا شعر هوشنگ ایرانی در زمان تاریخی خود نابه هنگام است و این ویژگی چرا امروز و در آینده نزدیک شعر فارسی اهمیت دارد و می‌تواند مولد شعرهای آوایی؛ شعرهای کانکریت و شعرهای اجرایی باشد. مختصر بگویم امروز اهمیت هوشنگ ایرانی در شعرهایی است که نساخت؛ ننوشت و اجرا نکرد اما بنیان آن در آثارش مشهود است.
نبض ماهی‌ها زیر انگشت
کتاب شعر «نزدیک به نبض ماهی‌ها» اثر نرگس باقری با زبان تغزلی زنانه از خواندنی‌های سال 94 بود. دراین کتاب تغزل با کشف و شهودهای زبانی و ترکیب آن با «ایماژ» شکل می‌گیرد و حس‌آمیزی های کلامی، گرفتار کلیشه های رایج نمی‌شود؛ به قول شعر کوتاهی از این کتاب: «نامی ندارم/ و می‌دانم/ هیچ درختی نامش را نمی‌داند». همین آگاهی از بودن و بی‌نام بودن به تغزل، شجاعت مکاشفه در زبان می‌دهد تا جهانی پیش بینی ناپذیر ساخته شود.
ماهیِ شعر صید نمی‌شود!
«شعر ماهی صیدناشدنی» شعری از علی قنبری ست که کتاب شده است. یک تگ گویی نسبتاً طولانی که تقطیع شده است تا موسیقی خواندن شعر و ریتم راوی را که از همه چیز با لحنی تقریباً یکنواخت حرف می زند گم نکنیم. کار دیگری که تقطیع می‌کند اتصال قطعات این مونولوگ است که اگر تکه‌تکه و با شماره مشخص می‌شدند، فضای شعر ساخته نمی‌شد. هرکدام از این قطعات طعمه‌ای برای صید شعر است.
شاعر از نگفتنی‌ها می‌گوید
«راوی دوم شخص مفرد» مجموعه‌ای از شعرهای شمس آقاجانی است که روایت شعرش را با ایهام و ابهام می‌سازد و در بیشتر شعرهای کتاب با این دو ترفند هم از نگفتنی‌ها می‌گوید و هم طنز می‌سازد. این کتاب، روایت روزمره نیست؛ بازتاب از شکل افتاده آن در منطق شعر است که چیدمانی تازه دارد.
منظومه‌سرایی در شعر امروز
«شولگی نامه و مومو» اثر عباس حبیبی بدرآبادی، کتاب شعری تجربی است که می‌خواهد فرم رمان را به شعر احضار کند. هدف چنین خواستی بازسازی تاریخ به نحوی است که رخ نداده و حالا می‌تواند در شعر واقع شود. اجرای این ایده در زمانی که ادبیات داستانی از شعر جدا شده است به خودی خود دشوار است اما حبیبی می‌تواند از سابقه منظومه‌سرایی در شعر امروز با در نظر گرفتن منطق غیرخطی زمان و رویدادها، برای پرداخت و ویرایش این کتاب و احتمالاً جلدهای بعدی سود ببرد؛ علاوه بر این باید فرم «شاهنامه» را در وضعیت امروز شعر بسازد به نحوی که تمایزی بین شعریت و قصویت باقی نماند.
توفان مورد علاقه شاعر؟!
امسال کتاب «بیوه‌مرگی تهران» از بهاره رضایی و «کاترینا توفان مورد علاقه من است» از فرزانه قوامی هم منتشر شده که باید خواند؛ علاوه بر این «بزرگراه مسدود است» گزیده شعرهای رزا جمالی هم به چاپ سوم رسیده است.
و ژان کوکتو
کتاب شعر دیگری که سال 94 خواندم گزیده شعرهای ژان کوکتو است که هنگامه هویدا ترجمه کرده است و با شعری از آن به صحبت از شعر 94 خاتمه می‌دهم:
«نامت را بر تنه‌ی درختی حک کن
که او را می‌برد تا نظیرالسمت
درخت با ارزش تر است از سنگ مرمر
چرا که اسامی بر آن رشد می‌کنند»
انتهای پیام/
