پژوهشگران عرصه علوم انسانی با چه مشکلاتی مواجه‌اند؟/ وقتی پژوهش با دیدگاه سرمایه‌گذاری کاربردی می‌شود

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ زهیر دهقانی آرانی سال 1358 در قم دیده به جهان گشود و پس از تحصیل در مدارس استعدادهای درخشان قم، سال 1377 به تحصیل در رشته مهندسی نرم‌افزار دانشگاه صنعتی شریف مشغول شد.

او پس از پایان تحصیلات دانشگاهی و اخذ مدرک لیسانس به علت علاقه وافر به علوم دینی، سال 1381 وارد حوزه علمیه قم شد و اکنون مشغول به تحصیل در درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و همکاری پژوهشی با مرکز تخصصی مهدویت و پژوهشکده مهدویت و موعودگرایی حوزه علمیه قم است.

دهقانی سال 1394 موفق به اخذ مدرک سطح سه حوزه علمیه با امتیاز عالی شد ‌و اکنون علاوه بر تدریس در مرکز تخصصی مهدویت و پردیس فارابی دانشگاه تهران، استاد تربیت مربی معارف مهدویت و مبلغ این عرصه است.

تخصص و مطالعات دهقانی بیشتر در زمینه غرب و مهدویت، مستشرقان و نیز رسانه است. او دارای مقالات متعدد در همایش آموزه‌های رضوی و همایش مهدویت و آینده جهان و دارای مقالات متعدد در مجله علمی پژوهشی قبسات و انتظار موعود، مجله علمی ترویجی پژوهش‌های مهدوی، مجله الکترونیکی و تخصصی مطالعات مهدوی (سپیده سحر) و دیگر مجلات بوده و اکنون عضو شورای پژوهشی و مسئول گروه غرب و مهدویت مرکز تخصصی مهدویت است.

دهقانی برگزیده یازدهمین همایش بین‌المللی دکترین مهدویت به عنوان پژوهشگر برتر و دانشجوی برتر دانشگاه تهران (سال 1397) بوده و سال 1398 با دفاع از رساله دکتری خود با عنوان «سیر تحول نگاه مستشرقان به مهدویت در 150 سال اخیر» با درجه عالی، موفق به اخذ مدرک دکتری تخصصی در رشته مدرسی معارف اسلامی (گرایش مبانی نظری اسلام) از دانشگاه تهران (پردیس فارابی) شد.

کتاب دهقانی با عنوان «بررسی و نقد آرای مستشرقان معاصر در مورد مهدویت» به تازگی در سیزدهمین همایش بین‌المللی فارابی برگزیده شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین زهیر دهقانی آرانی برگزیده سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فارابی در گفت‌گو با خبرنگار خبرگزاری آنا در این باره اظهار کرد که این کتاب با هدف بررسی و نقد آرای پنج محقق و نویسنده معاصر فعال در زمینه مهدویت پژوهی در غرب نگارش یافته و به همت پژوهشکده مهدویت و آینده‌پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، سال 1398 منتشر شده است.

وی افزود: این اثر توانست به عنوان برگزیده سوم در بخش بزرگسال در گروه فلسفه، منطق و کلام (تنها اثر برگزیده در این گروه) در میان 16 اثر برگزیده همایش بین‌المللی فارابی قرار گیرد و (نویسنده اثر) تندیس و لوح تقدیر خود را از رئیس جمهور حجت الاسلام رییسی دریافت کردم.

دهقانی در تشریح محتوای اثر خود با عنوان «بررسی و نقد آرای مستشرقان معاصر در مورد مهدویت» بیان کرد: مهدویت از جمله باورهای اسلامی است که در دهه‌های اخیر بیش از گذشته مورد توجه مستشرقان قرار گرفته است. محققان معاصر غربی با اتخاذ شیوه‌های پژوهشی جدید، مبانی متفاوت و بهره‌گیری از منابع کهن، آموزه مهدویت را مورد مطالعه خود قرار داده و نظرات جدیدی ابراز داشته‌اند. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی به معرفی شخصیت، آثار و دیدگاه‌های تعدادی از مستشرقان معاصر که در موضوع مهدویت نظرات شاخصی ارائه داده‌اند، پرداخته و مهم‌ترین نظرات ایشان در موضوع مهدویت و منجی‌گرایی اسلامی را مورد نقد قرار داده است.

وی با بیان اینکه این افراد عبارتند از آندره نیومن، دیوید کوک، ژان پیر فیلیو، تیموتی فرنیش و جوئل ریچاردسون، افزود: رجوع به منابع کهن اسلامی-شیعی، طرح موضوعات جدید در حوزه مهدویت، بررسی جلوه‌های منجی باوری میان مسلمانان و نیز طرح نظرات تطبیقی از مهم‌ترین رویکردهای این مستشرقان در زمینه مهدویت است.

مشکلات و مسائل پیش روی پژوهشگران

برگزیده جشنواره بین‌المللی فارابی درباره مشکلات و مسائل پیش روی پژوهشگران خاصه پژوهشگران عرصه علوم انسانی و راه‌حل آن‌ها در کشور به آنا گفت: مسائل مرتبط با پژوهش در کشور و پژوهشگاه علوم انسانی را می‌توانیم در سه سطح مورد بحث قرار دهیم. سطح اول، مسائل مرتبط با کارگزاران پژوهش است، یعنی مسائل مرتبط با پژوهشگران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کارشناسان پژوهش که سربازان خط مقدم پژوهش در کشورند و نقش کلیدی را در پیشبرد کیفیت و کمیت پژوهش به عهده دارند. سطح دوم، سطح ساختارها و نُرم‌ها (ضوابط) و آیین‌نامه‌های پژوهشی‌ است که ریل و مسیر پژوهش و جهت‌گیری‌ها را تعیین و هدایت می‌کنند. سطح سوم، گفتمان‌ها و رویکردهاست که نوع نگرش به بنیادهای پژوهش را مشخص می‌کنند.

دهقانی توضیح داد: اگر بخواهیم چالش‌ها در هر حوزه از سطوح سه‌گانه‌ را بیان کنیم، در سطح کارگزاران مسائلی وجود دارد که می‌توانند در نوع پژوهش کشور اثرگذار باشند. ازجمله می‌توان به برخی از آن‌ها اشاره کرد؛ مثلاً انگیزه و علاقه‌ پژوهشگر یکی از مباحث مهم در این ارتباط است و کیفیت و خروجی یک اثر ارتباط تنگاتنگی با علایق و انگیزه‌های شخصی محقق دارد.

وی ادامه داد: اگر پژوهشگری علاقه و انگیزه‌ لازم برای پژوهش نداشته باشد، نمی‌تواند اثر موفق یا کار باکیفیتی تولید کند پژوهشگر، علاوه بر دارابودن انگیزه‌ لازم، نیازمند توانمندی و مهارت‌های کافی برای پیشبرد کار پژوهشی خود است. در این ارتباط، آشنایی و توان بهره‌مندی لازم و کاربست روش‌های مناسب در پژوهش از اهمیت خاص برخوردار است؛ زیرا اصولاً پژوهش بدون «روش»، پژوهش نیست؛ بلکه نوعی تدوین یا گردآوری است.

برگزیده جشنواره بین‌المللی فارابی اظهار کرد: مورد مهم بعدی لزوم آشنایی و ارتباط پژوهشگر با مسائل، مشکلات و چالش‌های جامعه‌ خود است. پژوهشگر باید بتواند مسئله‌شناسی مناسبی در پژوهش داشته باشد و پژوهش او در راستای حل یا تبیین درست یک مسئله‌ معرفتی یا کاربردی باشد و بتواند بیان کند که پژوهش او چه مشکلی را حل می‌کند و با چه نوع سیاست‌گذاری ارتباط دارد؟

دهقانی با بیان اینکه رابطه‌ پژوهش با جامعه و ذی‌نفعان، بحث مهمی است، عنوان کرد: چالش دیگری که بر کارایی کارگزاران پژوهش موثر است، دغدغه‌های برهم‌زننده‌ آرامش روانی پژوهشگران است. پژوهشگر باید بتواند با خیال راحت و بدون دغدغه‌ اقتصادی و معیشتی در فضایی آرام کار کند؛ این‌دست مشکلات پژوهشگران، بر روند و ثمره‌ پژوهش آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد. محیط آرام و شرایط مناسب اقتصادی می‌تواند کیفیت و کمیت پژوهش را ارتقا دهد.

به گفته این پژوهشگر، موضوع دیگر «استفاده‌ بهینه از توانمندی‌های محققان» و قرارگرفتن آن‌ها در جایگاه مناسب و مرتبط با تخصص آن‌هاست. اگر توانمندی‌های محقق شناخته و در جای مناسبی به‌کار گرفته شود، بر کیفیت پژوهشش بسیار اثرگذار خواهد بود.
دهقانی افزود: مورد دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، کارهای مشترک و گروهی پژوهشی در علوم انسانی است که باعث تعامل فکری بین نیروهای باتجربه‌تر و نیروهای جدید می‌شود؛ در این زمینه فعالیت‌های ما از قوت لازم برخوردار نیست. در برخی موارد «پراکنده‌کاری و انجام کارهای تکراری» هم ازجمله بحث‌ها و چالش‌هایی‌ست که در سطح کارگزاری پژوهش مطرح است.

برگزیده جشنواره بین‌المللی فارابی درباره انتظارات پژوهشگران از مسئولان را توجه بیشتر و جدی‌تر به مقوله پژوهش و مشکلات پژوهشگران دانست و به آنا گفت: وقتی از دیدگاه مسئولان به پژوهش به عنوان سرمایه‌گذاری و پیش زمینه تمامی امور اجرایی، آموزشی و... نگاه شود، آن هنگام است که پژوهش کاربردی می‌شود و در خدمت جامعه قرار می‌گیرد.

انتهای پیام/۴۰۶۲/