باید فرهنگ خرید آثار هنری در خانواده‌ها جا بیفتد/ نگارگری در مدرسه و دانشگاه غایب است

به گزارش خبرنگار حوزه هنرهای تجسمی گروه فرهنگ خبرگزراری آنا، نگارگری به نقاشی‌هایی گفته می‌شود که حاصل خیالات و رویاپردازی‌های هنرمند و سیر کردن روح او در عالم معناست؛ هنرمند سعی می‌کند تا با گشتن در عالم معنا، آن‌چه با روح خویش لمس می‌کند را به تصویر بکشد. در واقع، نگارگری همان هنر ظریف و ریزنقش ایرانی است که برای مصورسازی کتاب‌های ادبی، تاریخی، علمی و پزشکی یا مذهبی خلق می‌شود یا به صورت دیوارنگاره بر روی دیوار کشیده می‌شود. نگارگری ریشه در فرهنگ و هنر ایران زمین دارد و هنرمند نگارگر، بدون شناخت آثار ادبی، شعر ایرانی و دیدگاه‌های عارفانه نمی‌تواند آثار نگارگری خلق کند زیرا تصویرسازی‌های موجود در نگارگری مربوط به عالم ماده نیست بلکه به عالم معنا برمی‌گردد.

در این راستا با رضا مهدوی هنرمند نگارگر به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.

نگارگری در گذشته بار همه هنرها را به دوش می‌کشید

آنا: نگارگری اگرچه از هنرهای سنتی‌مان محسوب می‌شود اما به اعتقاد برخی کارشناسان لازمه اثرگذاری آن به روز شدن مداوم آن است، ارزیابی شما در این زمینه چیست؟

مهدوی:‌ نگارگری در طول تاریخ مرتب در حال تحول بوده و عناصری به آن اضافه یا کم شده است. مکاتب مختلف نگارگری تفاوت‌ها و تحولات آن را در طول زمان نشان می‌دهد. شرایط اجتماعی و سیاسی بر روی این هنر تاثیرگذار بوده چون در گذشته‌ هنرهای بصری دیگر همانند عکاسی، گرافیک، کاریکاتور و غیره وجود نداشته است، نگارگری یک تنه بار همه هنرها را به دوش می‌کشید. امروز در هنرهای تجسمی وادی‌های مختلفی داریم؛ مثلاً برای تجارت، گرافیک کاربرد دارد، برای مسائل اجتماعی و سیاسی کاریکاتور بهتر کار می‌کند. از آن‌جایی که از قدیم‌الایام نگارگری با ادبیات و عرفان در ارتباط نزدیک بوده در دوره معاصر و عصر حاضر حیطه نگارگری بیشتر در بحث اخلاقیات و ادبیات خود را نشان می‌دهد. نگارگری دیگر محدود به داخل کتاب‌ها یا دیوار کاخ‌ها نیست، بنابراین هنرمند بیشتر به درونیات شخصی خود می‌پردازد. در گذشته هنرمندان نگارگر تابع قوانینی بودند که از طرف کتابخانه‌های سلطنتی برای آن‌ها وضع می‌شد.

یعنی در گذشته هم هنرمندان سفارشی کار می‌کردند؟

بله؛ مثلا کمال‌الدین بهزاد در اوایل دوره صفوی سرپرست بوده و همه باید طبق نظر و تأیید ایشان کار می‌کردند، در نتیجه قلم هنرمندان مختلف تحت تاثیر ایشان قرار می‌گرفت ولی الان دیگر هنرمندان در آتلیه‌های شخصی خود کار می‌کنند و سفارش می‌گیرند.

هنری که در سیستم آموزشی معرفی نمی‌شود

بزرگترین دغدغه هنرمندان در سبک نگارگری را چه می‌دانید؟

بزرگ‌ترین دغدغه هنرمندان در شیوه نگارگری این است که این هنر به اندازه کافی در سیستم آموزشی ما معرفی نمی‌شود. چون هنرهای تجسمی همانند زنجیره‌ به هم متصل هستند، سطح آگاهی مردم از نگارگری بسیار پایین است، به طوری که اگر بخواهیم بگوییم نگارگری چیست باید مثال بزنیم و بگوییم کارهای استاد فرشچیان هنر نگارگری است. وقتی آگاهی کم باشد و سطح سواد اجتماعی درباره آن پایین باشد ما چه انتظاری داریم که نسل آینده در این سیستم آموزشی خودش به هنر گرایش داشته باشد یا حامی آن باشد. نگارگری در دروس هنری مدرسه و دانشگاه غایب است!

در کل برخی معتقدند که فعالیت فرهنگی در جامعه ما در رابطه با هنر زیاد نیست.

در همه کشورها هنر ملی خودشان را روی سرشان می‌گذارند. ترکیه به گونه‌ای مدعی هنر نگارگری و تذهیب است که گویی از آن‌جا به ایران آمده، در صورتی‌که نگارگری هنر ملی ماست. ما چه انتظاری داریم وقتی حتی هنرمندان ما نمی‌دانند نگارگری چیست!

مسئله بعدی حمایت از هنرمندان است. آن‌ها مجبورند با چنگ و دندان کار کنند، به هر حال هنرمند هم زندگی می‌کند،اما از طرف مسئولان حمایتی از جامعه هنری نمی‌شود؟ دولت باید به همه هنرمندان فعال در حوزه هنرهای تجسمی به یک چشم نگاه کند.

رابطه حضور گرشگران خارجی و تقویت اقتصاد هنر

الان هم که گرانی ابزار هنرهای تجسمی چالش بزرگی شده است، شما با این چالش چه می‌کنید؟

کاهش گردشگران خارجی در سال‌های اخیر باعث شده تا اقتصاد هنر به ویژه در رشته نگارگری ضعیف شود. وقتی هم درآمد هنرمند کاهش پیدا کند، طبیعی است که گرانی اقلام بیشتر خود را نشان می‌دهد. در دوره‌هایی که ورود توریست‌های خارجی به ایران زیاد می‌شود هنرمندان در هر سطحی که باشند، سفارش می‌گیرند و هیچ مشکلی ندارند. وقتی سفارش باشد ابزار هم می‌خری. اما وقتی بازار سوت و کور است ابزار هم نمی‌توانی بخری. وسیله‌ای داریم به اسم «تریلینگ» که قبلا آن را دانه‌ای هزار تومان می‌خریدم، آخرین قیمتی که گرفتم ۹۰۰ هزار تومان بود! این با کدام تورم قابل توجیه است؟ یعنی اصلاً کنترلی در بازار وجود ندارد. تریلینگ یک ابزار خیلی ساده است برای خط کشیدن دور کار. خیلی خوب است که به هنرمند فعال، بن خرید وسایل کار بدهند که در این شرایط اقتصادی حداقل کمکی داشته باشد.

با این وجود به افرادی که صرفا برای درآمدزایی به دنبال این هنر می‌آیند، پیشنهادتان چیست؟

نمی‌گویم درآمد ندارد، اگر سختی‌ها و گرانی‌ها تمام شود مسلما نگارگری یکی از رشته‌های پردرآمد است. به هر حال فکر می‌کنم کسی اگر به شاخه‌ای علاقه داشته باشد با پشتکار و سخت‌کوشی حتما به درآمد هم خواهد رسید.

بیشتر بخوانید:

• جامعه‌ای که غم نان دارد به نگارگری نمی‌پردازد/ مافیایی که فرهنگ کشور را تحت تأثیر هجمه قرار می‌دهند


• بعد از کرونا هم آموزش آنلاین هنر را ادامه می‌دهم/ هنرجویان با هدف درآمدزایی به سمت هنرهای تجسمی نیایند


• فقط نگارگری را شایسته عنوان هنر اسلامی می‌دانم/ هنرجویان برای درآمدزایی وارد دنیای هنر نشوند!


• هنر نگارگری می‌تواند مضامین انقلاب اسلامی را به‌خوبی بیان کند/ الگو گرفتن هنرمندان اروپایی از نگارگری اسلامی-ایرانی

نگارگری مثل همه حوزه‌های دیگر مافیا دارد؟

صددرصد! مافیای خانوادگی، دوستانه و غیره دارد. عده‌ای دور هم جمع می‌شوند و مرتب به همدیگر امتیاز می‌دهند. حتی در حراج‌ها هم این را می‌بینیم؛ همه آثار راه پیدا نمی‌کند، تعداد مشخصی انتخاب می‌شوند.

باچه راهکاری می‌توان هنر نگارگری را نجات داد؛ یعنی نسل آینده این هنر را بشناسند و از بین نرود؟

من فرهنگی هستم و سال‌ها است که در آموزش و پرورش مشهد فعالیت می‌کنم. کاری که خودم توانستم بکنم این بود که رشته نگارگری را به فضای آموزش و پرورش استان خراسان رضوی وارد کنم. این کاری بود که از نظر فرهنگی انجام دادیم. لازم است مثلاً مجلس کمکی کند که زنجیره‌های مفقوده اقتصاد هنر سر جای خودشان بیایند و این چرخ به گردش بیفتند. می‌گویند سازمان‌های دولتی نیم درصد از درآمد خودشان را می‌توانند اثر هنری بخرند، من الان سی چهل سال است کار هنری می‌کنم، تا حالا ندیدم مثلا بانک بیاید و بگوید ما اثر هنری می‌خواهیم، در صورتی که این کار بودجه بسیار خوبی خواهد بود و می‌تواند اقتصاد کشور را حرکت بدهد. وقتی که از خود دولت شروع شود خود به خود این فرهنگ‌سازی در جامعه هم انتشار پیدا می‌کند. مردم هم می‌فهمند که اثر هنری را هم می‌شود خرید! بعضی خانواده‌ها باورشان نمی‌شود که اثر هنری قابل خرید و فروش باشد. حمایت دولتی، فرهنگی و قانون‌گذاری باید دست به دست هم بدهند که همه هنرها از جمله هنر سنتی کشورمان پابرجا بماند تا در آینده میراثی برای آیندگان بگذاریم.

انتهای پیام/۱۱۰/